قسمت اول
http://m5736z.blog.ir/post/rasaneh1
کتاب های منتشر شده
zarepoorketab.blog.ir
مصادیق ظلم حاکم بر جهان و وظایف رسانه ها
19- کفر و شرک موعظه، یکى از راه‌هاى دعوت به حقّ است و هیچ کس از آن بى‌نیاز نیست. یکى از نام‌هاى قرآن، موعظه است. قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ و در کتابهاى حدیث، فصلى مخصوصِ مواعظ به چشم مى‌خورد. لذا یکی از رسالت های رسانه موعظه می باشد. وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ
به فرزند خودگفت لقمان به پند لقمان13 لب از شرک گفتن به یزدان ببند
که ظلمى بزرگست این کار زشت نباید برایش شریکى نوشت
20- آواره سازی مردم از سرزمین خود به کسانى که همواره و مظلومانه مورد تهاجم و قتل عام قرار گرفته‌اند، اجازه دفاع و جهاد داده شده است... أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ(حج 39 و40)،
بلى مُسْلِمان را ز یکتا خدا رسیدست رخصت براى غزا
که دیدند از دست دشمن ستم فتادند در بحر اندوه و غم
خداوند پیروز اندر جهاد تواند که یارىّ اسلام داد
حمایت رسانه از (مظلومان مورد تهاجم،) کسانى هستند که به ناحق از خانه و کاشانه‌ى خود رانده شدند (و گناهى نداشتند) الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ
همه مؤمنان به پروردگار که آواره گشتند خود از دیار
براندند یک نکته را بر زبان که یکتاست پروردگار جهان
اگر رخصت جنگ ندهد خدا که تا رفع گردد زیان و بلا
نه ماند صوامع نه دیر و کنشت نماند از آنها بجز خاک و خشت
هرآن مسجد و خانه اى کاندر آن نمایند تسبیح رب جهان
بگردند نابود خود سربه سر کز آنها نماند نشان و اثر
کسى کاو دهد یارى کردگار بود یاورش نیز پروردگار
همانا تواناست پروردگار خدا راست بى انتها اقتدار
رسانه ی ارزشی در این موارد نمی تواند بی تفاوت باشد.
21- اختلاف افکنی و تفرقه در میان مردم مردم (در آغاز) امّتى یگانه و یکدست بودند (و در میان آنها تضاد و درگیرى نبود. سپس در میان آنها اختلافات بوجود آمد،) کانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ وَ مَا اخْتَلَفَ فِیهِ إِلَّا الَّذِینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّناتُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ (بقره213)،
همه اهل عالم یک امت بُدند همه یک گروهى و ملت بُدند
پس از آن، رسولان ز پروردگار فرستاده گشتند در روزگار
که بر نیک مردان بشارت دهند بدان را به دل ترس اندر نهند
بر آنان فرستاد، برحق کتاب که گردند داور به وجه صواب
که در آنچه دارند مردم جدال برانند حکمى به عدل و کمال
ولى مردمان بر طریق خلاف نمودند در آن کتاب اختلاف
براى تعدّى بر دیگران فکندند شبهه در آیات آن
پس از آن، خدا از لطف خویش کسى را که او بود مؤمن به کیش
ز ظلمات آن شبهه بیرون رهاند به سوى هدایت هم او را براند
بلى هرکسى را که ایزد بخواست هدایت نماید به آیین راست
رسالت رسانه وحدت آفرینی میان افراد و ملت هاست.
22- اخلال گری و فتنه انگیزی در جامعه دیگر رسالت رسانه جلوگیری از فتنه است نه دامن زدن به آن برای رسیدن به مقصود دنیایی و شیطانی لَوْ خَرَجُوا فِیکُمْ ما زادُوکُمْ إِلَّا خَبالًا وَ لَأَوْضَعُوا خِلالَکُمْ یَبْغُونَکُمُ الْفِتْنَةَ وَ فِیکُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ توبه47
اگر هم دورویان براى غزا بگردیده بودند یار شما
به غیر از خیانت نکردند کار بکردند حیله برون از شمار
هرآن سعى کاندر توان داشتند گیاهى ز نیرنگ مى کاشتند
بکردند بس فتنه ها جستجو که هستند بدطینت و زشتخو
بدانید جاسوسهایى کنون میان شمایند از خصم دون
ز کردار آن مردم دون پست خداوند گیتى بسى آگه است
23- بهره کشی از مردم از وظایف رسانه حقمدار آگاهی بخشی و جلوگیری از استثمار مردم می باشد وَ لَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَ جاءَهُمْ رَسُولٌ کَرِیمٌ / أَنْ أَدُّوا إِلَیَّ عِبادَ اللَّهِ إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌدخان18. 19
بلى پیش از ایشان به بگذشته یوم همى آزمودیم فرعون و قوم
بر آنان خداوند منت نهاد رسول بزرگى چو موسى بداد
به فرعونیان گفت آن مردِ راد به من واگذارید کار عباد
که هستم شما را رسولى امین نمائید بر گفتۀ من یقین
24 - استکبار ورزی و استضعاف مردم رسانه در مقابل ظلم استکبار و به ضعیف کشاندن مردم مسئولیت دارد. وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ یَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ الْقَوْلَ یَقُولُ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا لَوْ لا أَنْتُمْ لَکُنَّا مُؤْمِنِینَ (سبا31)
بگفتند کفار اندر جواب نیاریم ایمان به قرآن کتاب
به دیگر کتب نیز کافر شویم که تنها بر آیین خود مى رویم
گر آن ظالمان ستم پیشه کار بیایند در پیش پروردگار
ببینى که با یکدگر بر جدل به گفتار آیند در آن محل
ضعیفان بگویند بر رهبران به گردنکشان و گروه سران
نبودى گر اغوایتان در میان بگشتیم مؤمن به رب جهان
25- افراط در انتقام رسانه به مانند یک قاضی در برابر وقوع ظلم رعایت انصاف را دارد. ذلِکَ وَ مَنْ عاقَبَ بِمِثْلِ ما عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِیَ عَلَیْهِ لَیَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ (حج60)
سخنهاى حق خودهمین ست و بس که اینک شما راست در دسترس
هرآن کس بر او ظلم رفته تمام همان قدر باید کشد انتقام
دگربار چون ظلم بر وى رود خداوند پشت و پناهش شود
غفورست یزدان و بخشد گناه که بر ملک بخشش خدا هست شاه
در تفسیر: مشرکان در ماه محرم گفتند: چون مسلمانان جنگ در این ماه را حرام مى‌دانند، ما به آنان هجوم ببریم زیرا آنان از خود دفاعى نمى‌کنند. لکن این آیه مى‌فرماید: دفاع از خود واجب است، در هر ماهى که باشد.
26- القاب زشت به مردم دادن رسانه برای حقوق مردم و گروه ها و احزاب که در مسیر حق هستند احترام قائل است وَ لاٰ تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ (حجرات11)
مجوئید عیب هم اندر سرشت مخوانید هم را به القاب زشت
چو مؤمن شود کس به دیدارِ رب چه زشت ست فاسق نهندش لقب
ستم پیشه باشد کسى کز گناه نکردست توبه به یکتا اله
27- بدعت گزاری و سنت گذاری های زشت و نابهنجار رسانه در انعکاس واقعیت و حقایق از هیچ تلاشی فروگزار نباشد فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ (بقره59اعراف162)
پس از آنکه این کارها روى داد ستمکار مردان باطل نهاد
کلام خدا را به دیگر کلام نمودند تبدیل بر میل و کام
فرستاد ایزد عذابى چه سخت برآن مردم ظالم تیره بخت
سزاى عملهاى زشت و پلید کز آن قوم کافر به گردون رسید
در آیات 161 و 162 اعراف، مشابه این آیه و آیه‌ى قبل تکرار شده و کلمه‌ى رجز به معناى عذاب، بیمارى طاعون و...
28- رفتارهای ناشایست در حق دیگران رسانه بایستی از ادبیات خوب و نیکو برخوردار باشد و از کلمات زشت و مشمئز کننده دوری کند. لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَ کانَ اللَّهُ سَمِیعاً عَلِیماً
ندارد خدا دوست آن بنده را نساء148 که دشنام گوید به بانگ رسا
مگر آنکه دیدست از کس ستم برفته بر او جور و رنج و الم
نیوشد همه گفته ها را خدا که دانا به خلق است آن کبریا
این آیه به مظلوم، اجازه دادخواهى و فریاد مى‌دهد، نظیر آیه‌ى 41 سوره شورى که مى‌فرماید: وَ لَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولئِکَ ما عَلَیْهِمْ مِنْ سَبِیلٍ و هرکس پس از ستم دیدن، یارى جوید و انتقام گیرد، راه نکوهشى بر او نیست. افشاى زشتى‌ها را بارها قرآن منع کرده و از گناهان کبیره شمرده و وعده عذاب داده است.
29- تبلیغات سوء رسانه راه گشاست به سوی معروف، نه مانع از آن. الَّذِینَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ یَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ کافِرُونَ (اعراف45؛ هود18 و 19)
کسانى که از راه رب بشر بدارند افراد را برحذر
کسانى که جویند آیین کج در آن نیز ورزند اصرار و لج
ندارند ایمان به روز جزا ندارند باور به یکتا خدا
راه خدا، راه توحید، تسلیم، ایمان، هجرت و جهاد است. ستمگران، با ایجاد شبهه و وسوسه، با تبلیغ و تضعیف، با ایجاد بدعت‌ها و خرافات و نیز مقابله با رهبران حقّ و یأس‌آفرینى‌ها و کارشکنى‌هاى دیگر، مى‌خواهند راه خدا را ببندند یا در آن تغییر و انحراف به وجود آورند.
30- تجاوز از حدود و قوانین و مقررات رسانه بایستی قانونمدار باشد و مقررات را رعایت کند و از مسیر و حد تعیین شده پا را فراتر نگذارد. وَ کَتَبْنا عَلَیْهِمْ فِیها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفَّارَةٌ لَهُ وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ(بقره178، 229، 231؛ مائده45)
الا اهل باور به پروردگار که دارید ایمان بر کردگار
چو قتلى دهد روى بهر جزا چنین است حکم قصاص از خدا
که آزاد کس را به آزاد کس بود بنده را نیز یک بنده بس
در این حکم، زن را بجاى زنى توانى که چوب قصاصش زنى
به قاتل اگر حکم بخشش گذشت ولىِّ دم از خون او درگذشت
چه گیرد دیت یا نگیرد از او چنین بخششى هست خوب و نکو
ولى دم از او اگر دیه خواست دهد قاتل آن مال بى کم وکاست
دهد آن دیه در کمال رضا به خشنودى آن را نماید ادا
که این حکم از سوى پروردگار بود رحمت و سادگى بهر کار
پس از اینکه این حکم گشتى بیان هرآن کس بپیچید گردن از آن
به قاتل تعدى بدارد روا عذابى الیم است او را سزا
قانون قصاص در جامعه، سبب نور و هدایت است. همان‌گونه که در آیه‌ى دیگر مى‌خوانیم: وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ و براى شما در قصاص حیات و زندگى است.
31- تحریف حقایق رسانه در مقابل انعکاس سخنان تحریفی مسئولیت دارد. فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما کانُوا یَظْلِمُونَ (بقره59؛ اعراف162)
پس از آنکه این کارها روى داد ستمکار مردان باطل نهاد
کلام خدا را به دیگر کلام نمودند تبدیل بر میل و کام
فرستاد ایزد عذابى چه سخت برآن مردم ظالم تیره بخت
سزاى عملهاى زشت و پلید کز آن قوم کافر به گردون رسید
تحریف و تغییر، گاهى آشکار است، و گاهى با حفظ قالب لفظ، محتوا و روح یک موضوع را عوض مى‌کنند، نظیر حیله‌ى بنى‌اسرائیل براى گرفتن ماهى روز شنبه.
32- تحقیر مردم رسانه از تهمت و افترا جهت خوار و تحقیر مردم پرهیز می کند. وَ لا أَقُولُ لَکُمْ عِنْدِی خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَیْبَ وَ لا أَقُولُ إِنِّی مَلَکٌ وَ لا أَقُولُ لِلَّذِینَ تَزْدَرِی أَعْیُنُکُمْ لَنْ یُؤْتِیَهُمُ اللَّهُ خَیْراً اللَّهُ أَعْلَمُ بِما فِی أَنْفُسِهِمْ إِنِّی إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِینَ (هود31)
نگویم خزاین به دست منست به گنج الهى مرا هست دست
به دعوى نمى گویم آرى ز غیب مرا اطلاعست بى شک و ریب
نگویم ملک هستم از آسمان که همچون بشر گشته ام این زمان
برآن مؤمنانى که با عشق و ذوق بریزند از دیده ها اشک شوق
نگویم نداده خدا برترى بر این مؤمنان ز زشتى برى
بر آنهاست داناتر ایزد بسى که آگه تر از او نباشد کسى
(کنون گر که من نیز طعنه زنم کنم جامه اى از تمسخر تنم)
ستم پیشه گردم به دور زمان شوم چون شما من هم از ظالمان
33- توهین به مقدسات و تخریب اماکن مذهبی رسانه ها در ارتباط با جلوگیری از تخریب اماکن مذهبی و ابنیه تاریخی و .... رسالت بزرگی دارند ولی با تاسف در دهه ی اخیر با تحریف خبر و شهدای مدافعین حرم را مدافعین بشار می خواندند و این جنایتی نا بخشودنی است. زیرا که رسانه ها به نوعی همراه داعش و جانیان آمریکایی و وهابی بودند. وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِی خَرابِها أُولئِکَ ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلَّا خائِفِینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ (بقره114)
چه کس هست ظالمتر ازآن کسى که ورزد در این کار کوشش بسى
که تا مردمان را کند منع باز مبادا به مسجد کنندى نماز
کند سعى و ورزد بسى اهتمام که ویرانه گردد مساجد تمام
نباید که این مردم ناسپاس به مسجد درآیند جز با هراس
به دنیا بر این قوم ذلت دهیم عذابى گرانتر به عقبىٰ نهیم
در طول تاریخ، تخریب مساجد و یا جلوگیرى از رونق آنان بارها به دست افراد منحرف و طاغوت‌ها صورت گرفته است. از تخریب بیت‌المقدّس و آتش زدن تورات به دست مسیحیان گرفته تا ممانعت قریش از ورود مسلمانان به مسجدالحرام، نشانه‌اى از همین تلاش‌هاست. مروز نیز از یک سو شاهد تخریب مساجد در کنار قبور ائمه بقیع علیهم السلام به بهانه مبارزه با شرک هستیم و از طرف دیگر ویرانى مساجد تاریخى، همانند مسجد بابرى در هند که نشانگر قدمت مسلمانان در شبه قارّه هند است، به چشم مى‌بینیم. اینها همه حکایت از روحیّه‌ى کفرآلود طاغوت‌ها و جاهلانى دارد که از یاد و نام خداوند که در مراکز توحید طنین انداز مى‌شود، وحشت دارند.
34- تخلفات اقتصادی رسانه ها و مسئولین و مقاماتی که حامی مفسدان اقتصادی هستند و به نوعی در نوشته ها و سخنان خود توجیه می کنند، خود مفسدان فی الارض می باشند. وَ یا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِکْیالَ وَ الْمِیزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ
پس اى قوم هرگه تجارت کنید هود 85 همه کیل و وزنش رعایت کنید
به مردم نه چیزى فروشید کم فساد و جنایت نورزید هم
فساد امّت‌ها، در هر دوره و زمانى متفاوت است که باید به آن توجّه کامل داشت، فساد قوم لوط، انحراف جنسى و فساد قوم شعیب، کم‌فروشى و فساد اقتصادى بوده است.
35- تفرقه افکنی رسانه ها در ارتباط با جنگ نرم و به بهانه ساخت اماکن مذهبی و در اصل ضربه زدن به وحدت مردم، در اطلاع رسانی به مردم رسالت سنگینی دارند. وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ کُفْراً وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنى وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ (توبه107 و 109)
گروهى دورو طرحى انداختند یکى مسجدى را بنا ساختند
که بر دین اسلام آید زیان به قصد ضرر ساختند آن مکان
که مردم نیایند بهر نماز در آن مسجدى که نبى هست باز
فقط قصدشان بود کفر و عناد نفاقى برانند بین عباد
که باشد کمینگاه آن دشمنان که هستند خود دشمن مؤمنان
همان کس کزین پیش کرده نبرد که با کردگار و نبى جنگ کرد
دمادم نمایند سوگند ذکر که غیر از نکویى چه داریم فکر؟
دروغست این حرف و یکتا اله بر این گفته خام باشد گواه
36- روابط نامشروع رسانه ها در مورد جلوگیری از اشاعه فساد و برهنگی و تهاجم فرهنگی از طرف دشمن مسئول هستند. وَ راوَدَتْهُ الَّتِی هُوَ فِی بَیْتِها عَنْ نَفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ الْأَبْوابَ وَ قالَتْ هَیْتَ لَکَ قالَ مَعاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوایَ إِنَّهُ لا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ (یوسف23)
چو بانوى خانه به میلى که داشت بناى هوس با مه نو گذاشت
همه دربها را ببست و سپس به یوسف بگفتا مراد از هوس
بگفتا که بازآ، نشین در برم که از بهرت آماده و مضطرم
بفرمود یوسف که از این گناه به سوى خداوند آرم پناه
عزیزم مقامى نکو داده است دَرِ نعمت خویش بگشاده است
ستم پیشگان را یکى کردگار نخواهد کند مفلح و رستگار
37- سازشکاری با دشمنان رسانه ها برای رسیدن مردم به استقلال در زمینه های مختلف (سیاسی اقتصادی فرهنگی و..) و مبارزه با دشمنان بایستی تلاش کند وَ لَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ بِکُلِّ آیَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَکَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِینَ (بقره145)،
بر اهل کتاب اى پیمبر بدان تو هرگونه حجت بیارى عیان
نسازند از قبله ات پیروى دلایل بیارى و گر بس قوى
تو هم نیز از قبلۀ آن کسان اطاعت نخواهى نمود این زمان
که برخى از اقوام جنس بشر نگردند تابع ز قومى دگر
اگر بعد از آنى که از سوى حق به علم و به دانش شدى مستحق
از افکار آنها کنى پیروى به دنبال اهواء ایشان شوى
در این حال هستى ستمکار و خوار خود از ظالمینى سیه روزگار
این آیه، از عناد و لجاجت اهل کتاب پرده برداشته و سوگند یاد مى‌کند که هرچه هم آیه و دلیل براى آنان بیاید، آنها از اسلام و قبله‌ى آن پیروى نخواهند کرد. چون حقیقت را فهمیده‌اند، ولى آگاهانه از پذیرش آن سر باز مى‌زنند. تهدید و هشدارهاى قرآن نسبت به پیامبر، به منظور جلوگیرى از بروز و رشد غلّوگرایى و نسبت نارواى خدایى به اولیاست. .
38- غصب اموال دیگران رسانه ها در رسیدن مردم به حق خود و اموال مردمی که در معرض خطر از طرف چپاولگران می باشد بایستی اطلاع رسانی کند یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً نساء29
چو ایمان به دلهایتان بردمید نه اموال هم را به ناحق خورید
مگر با تجارت ز روى رضا شود سود و نفعى نصیب شما
مبادا که اى مؤمنان به دین بریزید خود خون هم بر زمین
همانا که یزدان بود مهربان رحیم است بر بندگان هر زمان
(نخواهد که با قتل و ظلم و فساد شود پُر ز ظلمت سراسر بلاد)
وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِیهِ ناراً وَ کانَ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیراً 30
پس آن کس چنین سازد از دشمنى کند ظلم در حق یک مؤمنى
بزودى بیفتد به سوزنده نار به قهر خداوند گردد دچار
چه سهل است بر رب والامقام که از ظالمان برکشد انتقام
39- فسادگری رسانه ها در حقیقت خبر و موضوعات بایستی حساس باشند و در مقابل سخنان بی اساس موضع بگیرند. بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمَّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ کَذلِکَ کَذَّبَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِینَ (یونس39 و40)
نمایند انکار چیزى کز آن ندارند علمى به دور زمان
که خود باطنش را نفهمیده اند نه چیزى بجز ظاهرش دیده اند
پس آن مردمانى کزین پیشتر نمودند تکذیب رب بشر
ببین اى پیمبر چگونه هلاک بگشتند آن ظالمان روى خاک
40- فسق و فجور رسانه ها اصلی ترین وظایفشان امر به معروف و نهی از منکر می باشد. وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْیَةِ الَّتِی کانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ یَعْدُونَ فِی السَّبْتِ إِذْ تَأْتِیهِمْ حِیتانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ یَوْمَ لا یَسْبِتُونَ لا تَأْتِیهِمْ کَذلِکَ نَبْلُوهُمْ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ (اعراف163 و165)
بپرس اى پیمبر ز قوم یهود در آن قریه خود داستانش چه بود
که بر حکم تعطیل شنبه چرا نمودند ظلم و تعدى روا
که در روز شنبه چو آن ماهیان بگشتند نزدیک ساحل عیان
بجز روز شنبه به روز دگر ز ماهى نبودى در آنجا اثر
بکردیمشان امتحان چون ز آز در کفر و عصیان نمودند باز
فَلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ أَنْجَیْنَا الَّذِینَ یَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِینَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِیسٍ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ
هرآنچه بر آنها بدادیم پند ببردند از یاد و غافل شدند
بدادیم ما ناصحان را نجات چه در دور دنیا چه بعد از حیات
براندیم بر ظالمان هم عذاب سزاوار آن فسق گشته عقاب
41- قضاوت باطل رسانه در ارتباط با قصاص بایستی حکم خدا را در نظر بگیرد نه این که تابع قوانین ناقص جهانی باشد. وَ کَتَبْنا عَلَیْهِمْ فِیها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفَّارَةٌ لَهُ وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ (مائده45)
به تورات این گونه حکم قصاص بیان گشت بهر جزا و تقاص
که گر کشته گردید شخصى کنون بریزید از قاتلش نیز خون
و بینى به بینى و چشمى به چشم از این بیش هرگز مگیرید خشم
قصاص یکى گوش، گوش ست و بس به دندان ستانید دندان کس
که هر زخم را نیز پروردگار بکردست حکم قصاص آشکار
به جاى قصاص ار، رضا شد کسى کز آن بگذرد هست بهتر بسى
گذشتش چو کفاره وى شود گناهان او این چنین طى شود
هرآن کس دهد حکم، خلف خدا ستمکار باشد به هر دو سرا
42- کتمان حق رسانه گاهی به عنوان یک شاهد و گواه در مقابل بی عدالتی و تهمت ها و .... محسوب می شود. أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطَ کانُوا هُوداً أَوْ نَصارى قُلْ أَ أَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَتَمَ شَهادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (بقره140)
اگر نیز در مورد انبیا نمائید همواره این ادعا
که پیغمبران خدا آن حنیف رسول گرامى نبى شریف
و اسحاق و یعقوب و هم اسمعیل و اسباط آن مرسلین جلیل
به دین و به آیین در آن روزگار یهودى بگشتند یا که نصار
بدانید این را که یکتا خدا چنین داده دستور اینک مرا
که این گونه پاسخ دهم در سخن شما نیک دانید یا ربّ من ؟
چه کس هست ظالم تر از آن نفر ستم پیشه تر نیست از او دگر
که کتمان کند آنچه را کبریا بگفته است در مورد انبیا
خدا نیست غافل که در کار خویش چه راهى و نیت گرفتید پیش
این آیه، خطابى دیگر به اهل کتاب است، آیا این ستمگرى نیست که واقعیّتى را که بدان واقفید بپوشانید و این حقیقت روشن تاریخى را بر عامّه مردم کتمان کنید و چنین وانمود کنید که همه پیامبران، تابع یهودیّت یا نصرانیّت بوده‌اند؟ ولى بدانید که خداوند از آنچه شما انجام مى‌دهید غافل نیست.
43- مجادله و مغالطه رسانه گاهی در بحث و جدل و بی عدالتی بایستی حالت میانجی را داشته باشد. وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ (انعام68)
چو دیدى گروهى همه طعنه زن در آیات رانند هرزه سخن
تو خود، روى برتاب و مى کن حذر که گردند داخل به بحثى دگر
فراموشت ار ساخت شیطان پست در آن حلقه بحث آرى نشست
پس از آنکه ذکر کلام خدا به روى زبان راندى، اى مصطفى
دگر با چنان ظالمان پلید مبادا درآئى به گفت و شنید
بیشتر موارد و مصادیقی که از آیات و رسالت رسانه ها بیان شد، در روزنامه نگاری و رسانه می بایست مورد توجه قرار گیرد وگرنه مصادیق ظلم بسیار است که در آیات قرآن بیش از 120 مورد بیان شده است.
منابع خبری در فقه عالی اسلام
اسلام به مساله منابع خبری اهتمام ویژه ای دارد؛ زیرا اسلام متن و علوم محور است. مباحث الفاظ و حجت از جمله مباحثی است که در فقه رسانه کاربرد دارد. در مباحث از مسایلی چون اوامر و نواهی، عام و خاص، مجمل و مبین، مشتق مطلق و مقید و مفاهیم بحث شده است. در مبحث حجت، از دلیل شرعی که از آن به حجت و یا اماره یاد می شود، سخن از ظواهر الفاظ کتاب و سنت مطرح شده است. بحث خبر متواتر و خبر واحد در این مبحث از مباحث اصول فقه بیان می شود. منابع خبری اهل رسانه می تواند بسیار متنوع و متعدد باشد :
1-مشاهدات: خداوند در آیات بسیاری به مساله ابزارها و منابع شناختی اشاره می کند. در انسان همه ابزارها و قوای مورد نیاز برای شناخت و تشخیص حق از باطل بیان شده است. انسان از این امکان برخوردار است که هر آنچه در درون و بیرون خود می گذرد بشناسد و دریابد و تحلیل نماید. این بدان معناست که انسان از توانایی معرفت و شناخت برخوردار است و البته انسان هایی هستند که ابزارهای شناختی چون گوش و چشم و بینی و مانند آن را دارا می باشند ولی قوه قلب که مرکز تحلیل داده هاست را از کار انداخته اند و نمی توانند از ابزارهای شناختی و داده های آن استفاده کنند. (بقره7 و 10 و 74 و 88 و 93) (اعراف195 هود20)
خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عظِیمٌ * فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضًا وَ لَهُم عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکْذِبُونَ
نهاده خدا مهر بر قلب و گوش دو چشمانشان را شده پرده پوش
همانا که از سوى یزدان پاک برایشان عذابى است بس دردناک
به دلهاى این مردم تیره بخت مرضها نهفتست بسیار سخت
فزاید خداوند دائم برآن بر آنها عذابیست سخت و گران
عذابى بر آنهاست در پیش رو که هستند بسیار ناراست گو
مشاهدات به عنوان بخشی از منابع اطلاعاتی و خبری اهمیت بسیاری دارد. از این رو در قرآن از سفر در جهان و سیاحت در آن برای مشاهده و دریافت حقایق هستی سخن بسیار گفته شده و از مردم می خواهد تا در آفرینش بنگرند و تفکر نمایند. (آل عمران137) (انعام11، یوسف139) قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُروا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ
مللهاى بسیار قبل از شما چشیدند طعم هلاک و فنا
نمایید گردش به روى زمین ببینید افراد کاذب به دین
چسان جمله گشتند یکسر هلاک برفتند در ظلمت تیره خاک
این آیه، به اهمیّت جامعه‌شناسى و شناخت اصول عزّت و ذلّت جوامع اشاره دارد. سنّت‌هایى که در اقوام پیشین وجود داشته، مانند :
الف: حقّ پذیرى که سبب نجات و سعادت آنان شده است.
ب: تکذیب حقّ که موجب هلاک و نابودى آنها شده است.
ج: آزمایشات الهى براى آنها وجود داشته است.
د: امدادهاى غیبى براى حق‌طلبان بوده است.
ه: به ستمگران فرصت و مهلت داده شده است.
و: مقاومت مردان خدا سبب رسیدن به هدف‌هاى والا شده است.
ز: توطئه کفّار و خنثى سازى آن از جانب خداوند.
2-اخبار اهل وثوق: بخشی از اخبار به سبب تواتر و تعدد منابع اهل وثوق از درجه اعتبار بسیاری برخوردار است و می تواند در حکم مشاهدات قرار گیرد و براساس زندگی و تحرکات خود را سامان داد. از این روست که روزنامه و رسانه های زنجیره ای شکل می گیرد که همه آنها یک خبر را در اشکال گوناگون تکرار می کنند تا تواتر دروغین ایجاد کنند. در جنگ امروز، جنگ روانی و نرم بر اساس تواترسازی صورت می گیرد. بنابراین، زمانی تواتر ارزش دارد که از سوی منابع خبری دارای وثاقت به دست آید. اما خبر واحد را اگر دارای وثاقت باشد می توان به عنوان اخبار معتبر پذیرفت و به آن ترتیب اثر داد .
خداوند گزارش می کند که حضرت سلیمان(علیه السلام) به خبر واحد پرنده ای به نام هدهد (پوپک) توجه می کند و از او می خواهد تا خود برای کسب اطلاعات دقیق تر به ماموریت برود. وَ تَفَقَّدَ الطَّیْرَ فَقٰالَ مٰا لِیَ لاٰ أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ کٰانَ مِنَ الْغٰائِبِینَ (نمل آیات 20 تا 23)
سلیمان ز مرغان بپرسید حال بفرمود از احوال آنان سؤال
بگفتا که رفتست هدهد کجا مگر غائب است او ز درگاه ما
لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذٰاباً شَدِیداً أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَیَأْتِیَنِّی بِسُلْطٰانٍ مُبِینٍ 21
عذابى بزرگ است او را ز من سرش را جدا مى نمایم ز تن
مگر آنکه علّت کند آشکار دلیلى بیارد بر انجام کار
فَمَکَثَ غَیْرَ بَعِیدٍ فَقٰالَ أَحَطْتُ بِمٰا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُکَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ یَقِینٍ 22
پس از اندکى مکث هدهد رسید به درگاه آمد ز راهى بعید
بگفتا مرا هست اکنون خبر به چیزى که از آن ندیدى اثر
ز ملک سبا دارمت یک پیام کنون گوش مى کن ز من این کلام
إِنِّی وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِکُهُمْ وَ أُوتِیَتْ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَهٰا عَرْشٌ عَظِیمٌ 23
بدیدم زنى را به ملک سبا در آن سرزمین بود خود پادشا
زمام امورش همى بُد به دست به تخت پُر از شوکتى مى نشست
اما اگر خبر واحد از اهل وثاقت نباشد مانند کسی که اهل فسق و فجور است و از تقوای عقلانی و الهی برخوردار نمی باشد، می بایست ضمن توجه یافتن به اصل خبر، هرگونه انتشار خبر را متوقف بر تحقیق و تفحص از منابع معتبر و موثق کرد. ... إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ. ..... اگر فاسقى برایتان خبرى آورد نیک وارسى کنید مبادا به نادانى گروهى را آسیب برسانید و [بعد] از آنچه کردهاید پشیمان شوید (حجرات6)
اعزام کارشناس خبر می تواند بسیار کارساز باشد. کارشناس می بایست از زیرکی خاصی برخوردار باشد و همه جزئیات و تحرکات پیرامون حادثه و رخداد خبری را تحقیق کرده و از دور و نزدیک تحت نظر قرارداده و واکنش های دوست و دشمن را درباره خبر، تحلیل و ارزیابی کند و حتی در مقام مسئولیت انسانی و اسلامی، باحضور در میان دشمنان، واکنش های ایشان را مراقبت و تحلیل کرده و در صورت نیاز به دور از آگاهی آنان از موقعیت خود، راهنمایی مثبتی را ارایه داده و افکار و رفتارهای آنان را تغییر دهد.
خداوند گزارش های چندی در این باره ارایه کرده است. از جمله در داستان حضرت موسی(علیه السلام) گزارش می کند که خواهر موسیعلیه السلام از سوی مادرش ماموریت می یابد تا طفل داخل صندوق را تعقیب کند و از دور مراقبت نماید تا واکنش های فرعون و فرعونیان را ارزیابی کرده و رفتار مناسبی به عنوان یک گزارشگر زیرک و باهوش از خود در موقعیت های خاص بروز دهد. . این گونه است که خواهر ضمن ماموریت خبری، از دور کودک و رفتار فرعونیان را مراقبت می کند و با زیرکی و تیزهوشی کاری می کند تا کودک به نزد مادر باز گردد. وَ قٰالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّیهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ وَ هُمْ لاٰ یَشْعُرُونَ 11 (قصص11 تا 13)
چو مادر به خواهر بگفتا برو به دنبال آن طفل راهى بشو
برفت و ز دورش بدید و شناخت بسویش دوید و دل خود بباخت
نبُد هیچ فرعونیان را خبر که این زن که باشد چه دارد نظر
وَ حَرَّمْنٰا عَلَیْهِ الْمَرٰاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقٰالَتْ هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلىٰ أَهْلِ بَیْتٍ
یَکْفُلُونَهُ لَکُمْ وَ هُمْ لَهُ نٰاصِحُونَ 12
خدا کرده بودى به موسى حرام ز هر دایه اى شیر خوردن به کام
(بکردند فرعونیان جستجو مگر دایه یابند از بهر او)
که آن خاله گفتا به بى دانشان که آیا شما را دهم ره نشان ؟
شما را نشان مى دهم یک نفر که او مى شود دایۀ این پسر
فَرَدَدْنٰاهُ إِلىٰ أُمِّهِ کَیْ تَقَرَّ عَیْنُهٰا وَ لاٰ تَحْزَنَ وَ لِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ
وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ 13
بدین گونه موسى بگردید باز در آغوش مادر، بخفتى به ناز
که روشن شود دیدۀ مادرش غم و حزن یکسو نهد از برش
بداند که قول خدا هست راست به جاآورد وعده بى کم وکاست
ولى اکثر خلق آگه نیند همه عمر خود را به غفلت زیند
همچنین خداوند گزارش می کند که حضرت سلیمان(علیه السلام) هدهد را ماموریت می دهد تا به عنوان یک کارشناس خبر که اطلاعات نخستینی را به دست آورده و در این زمینه آگاهی دارد به عنوان نخستین خبر رسان در این حوزه، نامه ای را به سوی ملکه سبا ببرد و واکنش های آنان را ارزیابی و تحلیل نماید و گزارش کند.
3- شایعات: شایعات هرچند که نمی تواند یک منبع مناسب برای خبر باشد، ولی نمی توان از کنار شایعات بی توجه گذشت؛ بنابراین می بایست به شایعات به عنوان یک احتمال نگریست و با آن همانند خبر فاسق برخورد کرد. پس لازم است که از طریق منابع موثق و معتبر این شایعات بررسی و تحقیق و تفحص شود؛ زیرا شایعه، خبری است که فاش شده ولی صحت و نادرستی آن معلوم نباشد. در آیات قرآنی بیان شده که در صورت عدم امکان مشخص کردن صحت و سقم شایعه می بایست آن را به مسئولان و کارشناسان ارایه کرد تا از هرگونه آثار مخرب آن جلوگیری به عمل آورد. إِنَّ الَّذِینَ جَاؤُوا بِالْإِفْکِ عُصْبَةٌ مِّنکُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَّکُم بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُم مَّا اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَالَّذِی تَوَلَّى کِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِیمٌ(نساء83)
چرا این منافق کسان دورو که هستند این گونه ناراست گو
سخنها بیارند روى زبان که از خصم باید داشت نهان
آنچه باشد خبر از خوشى و ظفر چه باشد ز بیم و شکست و خطر
و حال آنکه پرسیده بودند اگر ز پیغمبر و اولیاء دگر
همى چاره کردند در کارتان زمین مى نهادند آن بارتان
اگر رحمت و فضل یکتا خدا نمى گشت شامل به حال شما
بجز عده اندکى حق پرست همه راه جستید از ابلیس پست
در حقیقت کسانى که آن بهتان [داستان افک] را [در میان] آوردند دستهاى از شما بودند آن [تهمت] را شرّى براى خود تصور مکنید بلکه براى شما در آن مصلحتى [بوده] است براى هر مردى از آنان [که در این کار دست داشته] همان گناهى است که مرتکب شده است و آن کس از ایشان که قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابى سختخواهد داشت. چرا هنگامى که آن [بهتان] را شنیدید مردان و زنان مؤمن گمان نیک به خود نبردند و نگفتند این بهتانى آشکار است. لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً وَ قالُوا هذا إِفْکٌ مُبِینٌ نور12
پس اى جمع مؤمن چه مرد و چه زن سزاوارتر این بُدى در سخن
که چون از دورویان شیطان سرشت شنیدید آن تهمت خام و زشت
شما را بشد بیشتر حُسن ظن بگفتید باشد دروغ این سخن
لَوْ لا جاؤُ عَلَیْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَإِذْ لَمْ یَأْتُوا بِالشُّهَداءِ فَأُولئِکَ عِنْدَ اللَّهِ هُمُ الْکاذِبُونَ 13
چرا پس دورویان برآن زشت کار اقامه نکردند شاهد چهار
چو آنها ندارند هرگز گواه همه کاذبانند نزد اله
خداوند در این آیه، مسلمانان را به خاطر بدگمانى به همسر پیامبر و آسیب‌پذیرى آنان در برابر شایعات، توبیخ مى‌کند. مراجعه به کارشناسان و اهل فن از وظایف هر کسی است که گرفتار فتنه شایعه و یا اخباری از منابع ناموثق و نامعتبر است.
پرسش از اهل ذکر و خبرگان وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ (نحل43)
ز تو پیشتر جز کسانى که ما بر ایشان بکردیم وحیى عطا
نگشتى پیمبر کس دیگرى که بر مردمان سازد او رهبرى
(که قومت بپرسند هر دم چرا فرشته نباشى تو اى مصطفى)
بپرسید آن را خود از اهل ذکر هرآنچه نیابید آن را به فکر
و پیش از تو [هم] جز مردانى که بدیشان وحى مىکردیم گسیل نداشتیم پس اگر نمىدانید از پژوهندگان کتابهاى آسمانى جویا شوید.
و راسخون در علم و دانش وَ مٰا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّٰهُ وَ الرّٰاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ
کسانى که دارند اندر ضمیر آل عمران7 تمایل به باطل طریق و مسیر
از این آیه ها خود اطاعت کنند به تأویل آنان عنایت کنند
و مسئولان و رهبران مرتبط با امور مربوطه یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللّٰهَ
وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ (نساء59)
پس اى مؤمنان با رضا و قبول اطاعت کنید از خدا و رسول
همین گونه با رغبت و با رضا اطاعت نمایید اولى الامر را
پرسش از افراد خبره و عالم به علم و اولی الامر را وظیفه کسانی می داند که گرفتار امری چون شایعات و شبهات و متشابهات و منازعات شده اند. روزنامه نگار مانند هر عضو رسانه نیز می بایست در این مورد به این اصل عمل کند.
سیاست های خبری رسانه های اسلامی
اخباری که از سوی رسانه های اسلامی انتشار می یابد می بایست در چارچوب سیاست های مشخصی باشد؛ زیرا اگر سیاست های خبری مشخص نباشد، می تواند به جای یک ابزار روشنگری، اطلاع رسانی و دانش افزایی و رشد و کمال فرد و جامعه به عنوان یک ابزار مخرب باشد. 1- اطلاع رسانی شفاف : اطلاع رسانی باید شفاف و به دور از هرگونه شائبه باشد. این نوع اطلاع رسانی می تواند از هرگونه تردیدها و ایجاد شبهه جلوگیری کند. سیاست های دولت اسلامی در عصر نبوی نشان داد که هرگونه اطلاع رسانی شفاف می تواند عرصه را بر هر گونه شایعه پراکنی تنگ کند و اجازه ندهد تا در جنگ روانی و جنگ نرم از فقدان اطلاع رسانی شفاف در عرصه ملی سوءاستفاده شود . . 2- روشنگری:
اطلاع رسانی می بایست در راستای دانش افزایی و بصیرت بخشی و روشنگری به جامعه باشد و هرگونه شبهه و شایعه ای را از آن بزداید و فتنه را خاموش و خفه نماید. اصولا پیامبران وظیفه خود را روشنگری و ایجاد بصیرت در مردم می دانند و مردم را با قوانین، حقوق، توانایی ها و اهداف ابتدایی و میانی و غایی زندگی و جامعه آشنا سازد وَ مٰا یَسْتَوِی الْأَعْمىٰ وَ الْبَصِیرُ 19 وَ لاَ الظُّلُمٰاتُ وَ لاَ النُّورُ 20 وَ لاَ الظِّلُّ وَ لاَ الْحَرُورُ 21 وَ مٰا یَسْتَوِی الْأَحْیٰاءُ وَ لاَ الْأَمْوٰاتُ إِنَّ اللّٰهَ یُسْمِعُ مَنْ یَشٰاءُ وَ مٰا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُورِ 22 إِنْ أَنْتَ إِلاّٰ نَذِیرٌ 23 (فاطر19 تا 23) و حدید 25؛
کجا مرد بیناست مانند کور کجا بوده ظلمت همانند نور
نبودست سایه چنان آفتاب نباشند مانند هم در حساب
کسانى که با علم خود زنده اند هم از نور ایمان دل آکنده اند
نباشند یکسان چو آن مردگان که در چنگ نفسند چون بردگان
سخنهاى حق را بدور از خطا نیوشاند آن را که خواهد خدا
کسى را که در گور رفته فرو نشاید نیوشنده سازى تو، او
تو هستى بر این امر تنها سفیر که بر عامۀ خلق گردى نذیر
رسانه ها موظف هستند با اطلاع رسانی خود موجبات بصیرت و رهایی از غفلت را در جامعه فراهم آورند. لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ (ق 22)
دریغا که اى جاهل اى تیره بخت چه غافل بُدى از چنین روز سخت
ترا پرده انداختیمت ز کار که گردد حقایق ترا آشکار
چو چشم بصیرت تو را گشت باز کنون گشتى آگه ز اسرار و راز
(به او گفته مى‌شود:) همانا از این صحنه در غفلتى (عمیق) بودى، پس پرده (غفلت) تو را کنار زدیم و امروز چشمت تیزبین شده است.
3- جریان آزاد اطلاعات : همه انسان ها از این حق برخوردارند تا از حقایق آگاه شوند و از گفتمان های دیگر اطلاع یابند. از این رو اسلام شرایطی را فراهم می آورد تا حتی دشمنان با حضور در میهن اسلامی با امکانات اسلامی و در امنیت کامل از گفتمان اسلامی عدالت محور و استکبارستیز و ظلم ستیز آگاه شوند و با توحید و حکمت آفرینش آشنا شوند و سبک زندگی اسلامی را بشناسند . وَ إِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّى یَسْمَعَ کَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْلَمُونَ (توبه6)
گر از مشرکان به یکتا اله یکى از تو خواهد امان و پناه
بخوبى پناهش ده اى مصطفى که تا بشنود آیه هاى خدا
پس از آنکه بر او براندى سخن از آیات یکتا رب خویشتن
پس آنگاه او را به منزل رسان که این مشرکانند، نادان کسان
اسلام با هرگونه استبداد رای و گفتمان مخالفت می کند و خواهان جریان آزاد اطلاعات است تا همگی از حقایق هستی آگاه شوند و در یک فضای عادلانه به تفکر و انتخاب برخیزند. إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً (انسان 3) (حدید25؛ سوره کافرون)
به انسان نشان داده پروردگار ره حق و باطل چنین آشکار
کنون گر بخواهد، کند شکر رب و یا که بپوید به کفر و شغب
لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ کافرون 6
شما پس همان شرک گیرید پیش که توحید من نیز از آن خویش
هدایت، چند گونه است: گاهى هدایت فطرى است فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها نوع دیگر، هدایتى است که از طریق تحصیل، تعقّل، مشورت، تجربه و مطالعه به دست مى‌آید. و نوع سوم هدایتى است که از راه تبلیغ و ارشاد انبیا و اولیا صورت مى‌گیرد.
4- مبارزه با دشمن حق و عدالت: از سیاست های اسلامی در عرصه اطلاع رسانی، حمایت از جریان توحید و ایمان و عدالت و مبارزه با کفر و بی عدالتی و ظلم و استکبار است. بنابراین، هرگونه اطلاع رسانی می بایست در راستای آگاهی بخشی به مردم و ایجاد شناخت نسبت به ظالمان و مستکبران و تقویت اهل حق و ایمان و عدالت باشد.
5- جنگ روانی : جنگ روانی مبتنی بر تسلط بر فکر و قلب است. بنابراین، نقش رسانه در این حوزه بسیار روشن و حساس است. سیاست های رسانه اسلامی می بایست به گونه ای تنظیم شود که ضمن مقابله با جنگ روانی دشمن از طریق شایعات بتواند با اطلاع رسانی دقیق و شفاف و روشنگری با جوامع دیگر بشری را با حقایق اسلام و قرآن و جامعه اسلامی آگاه سازد و امکان تسلط و تسخیر اذهان و قلوب را برای ولایت ایمان فراهم آورد.
جنگ نرم به معنای ایجاد شک و تردید در دلها و اذهان . در جنگ نرم، به جای ابزارهای جنگی متعارف چون توپ و تانک، از ابزارهای فرهنگی تاثیرگذار بر فکر و اندیشه و عواطف و احساسات انسانی استفاده می شود. جنگ به وسیله ابزارهای فرهنگی، نفوذ، دروغ، به وسیله شایعه پراکنی؛ با ابزارهای پیشرفته ای که امروز وجود دارد، ...
توان تاثیرگذاری و نفوذ در دیگران بدون استفاده از روشهای تهدید، تطمیع و یا فشار و زور. استکبار معتقد است باید در عصر کنونی چهره سخت قدرت را کنار گذاشت و در عوض، ابزار قدرت نرم را به کار گرفت، و باید با اعمال قدرت نرم، کاری کرد که جامعه هدف همان چیزی را بخواهد که ما می‌خواهیم. .
به بیان روشن‌تر، طرف مقابل باید به گونه‌ای متقاعد شود که به میل و خواست خود و با خشنودی تمام، تن به هدف مورد نظر ما بدهد و در نهایت اظهار رضایت بیشتری هم بکند. .
ماهیت جنگ نرم بسیار پیچیده و به قدرت نرم هر شخص یا واحد سیاسی مربوط میشود، از این رو ویژگی‌های گوناگونی دارد که طرفین درگیر در جنگ می‌توانند برای تاثیرگذاری و نفوذ بر اراده طرف مقابل از آنها بهره گیرند. .
خواسته دشمن در مبارزه: در جنگ روانی و نرم دشمن به سراغ سنگرهای معنوی می آید که آن ها را منهدم کند؛ به سراغ ایمان ها، معرفت ها، عزم ها، پایه ها و ارکان اساسی یک کشور؛ دشمن به سراغ این ها می آید که این ها را منهدم بکند و نقاط قوت را در تبلیغات خود به نقاط ضعف تبدیل کند؛ فرصتهای یک نظام را به تهدید تبدیل کند. چرا که در طول تاریخ، همین اعتقادات پاک و الهی ملت ها بوده است. ابعاد جنگ نرم از منظر قرآن : یکی از شیوه های جنگی، جنگ نرم است که جنگ روانی شاخه ای از آن به شمار می آید. این شیوه جنگی، از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته و همواره از سوی انسان ها در جنگ ها به عنوان یک ساز و کار موثر مورد توجه بوده است.
تنها تفاوتی که می توان در میان جنگ های نرم در دوران گذشته و عصر معاصر یافت، تفاوت در ابزارها و روشهای آن است. براساس این فرضیه می توان به سراغ آموزه های قرآنی رفت و تحلیل قرآن را از جنگ نرم و مسایل و مباحث مربوط به آن را استخراج کرد. .
جنگ نرم و حدود و مرزهای آن دشمن در جنگ نرم تلاش دارد میان آحاد مردم تردید، بدبینی، و اختلاف ایجاد کند. آموزه های قرآنی به جنگ نرم در حوزه دشمن شناسی و مقابله با دشمن، توجه داشته و از دو زاویه و دید مختلف نگریسته است. الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَ الْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ (بقره ۱۹۴)
البته در این آیه و آیات دیگر بر این مهم توجه و تاکید شده که مومنان به حکم تقوای الهی، از هرگونه رفتارهای ضد اخلاقی و عقلانی که هنجارها و ارزش های اساسی بشریت را تضعیف میکند و یا از میان برمیدارد باید پرهیز کنند.
اسلام این سنّت ماه هایی که جنگ در آن حرام است را پذیرفت و در هر سال چهار ماه را آتش بس اعلام نمود، ولى دشمن همیشه در کمین است تا از فرصت‌ها سوء استفاده کند و چه بسا با خود فکر کند که چون مسلمانان در این ماهها موظف به رعایت آتش بس هستند، پس به آنها حمله کنیم. این آیه مى‌فرماید: اگر مخالفان شما در این چهار ماه به شما هجوم آوردند، شما نیز در برابرشان بایستید و در همان ماهها با آنان بجنگید و ماه حرام را در برابر ماه حرام قرار دهید. زیرا حرمت خون مسلمانان و حفظ نظام اسلامى از حرمت این ماهها بیشتر است، و هرکس حرمت‌ها را شکست باید مورد قصاص قرار گیرد. سپس به عنوان یک قانون کلّى مى‌فرماید: هرکس به شما تجاوز کرد، به همان مقدار به او تعدّى کنید. و تقوا داشته باشید و بیش از مقدار لازم قصاص نکنید و بدانید که خداوند با متّقین است.
1. همه‌ى زمان‌ها یکسان نیستند، حرمت بعضى ماهها باید حفظ شود . 2- در اسلام بن‌بست وجود ندارد. حفظ اسلام و جان مسلمان‌ها بر حفظ احترام مکان‌ها و زمان‌ها مقدّم است. فَمَنِ اعْتَدى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ 3. اسلام، دین تجاوز و تعدّى نیست، ولى تجاوز دیگران را نیز نمى‌پذیرد. 4. حتّى در برخورد با دشمنان، عادل باشیم. فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَیْکُمْ 5. سیستم قانون‌گذارى باید به نحوى باشد که موجب یأس مسلمانان و جرأت کفّار نگردد و اصل مقابله به مثل به همین خاطر است. . 6. رعایت تقوا حتّى به هنگام جنگ، از اصول تربیتى اسلام است اتَّقُوا اللَّهَ 7. اگر در جنگ از مرز عدالت خارج نشوید، از امدادهاى الهى برخوردار خواهید بود. و گمان نکنید عدالت و تقوا پیروزى شما را به تأخیر مى‌اندازد.
بنابراین خطوط قرمزها و محدودیت هایی را برای این مقابله به مثل در همه حوزه ها از جمله جنگ نرم معین کرده که مومنان نمی توانند از آن مرزها گذر کنند و همانند دشمنان خدا و دین، عمل نمایند؛ به عنوان نمونه قتل و غارت بی گناهان و زنان و کودکان در فرهنگ ضد بشری دشمنان اسلام صورت میگیرد ولی مومنان مجاز نیستند این گونه رفتار کنند و مقابله نمایند .
در جنگ نرم نیز دشمنان به شیوه های زشت و ناپاکی رو می آورند که حریم های انسانی و نیز قداست و کرامت بشری را میشکند و به تهمت و افتراهای ناموسی و همانند آن رو می آورند، در حالیکه مومنان براساس آموزه های اسلامی و محوریت تقوای عقلانی و عقلایی و شرعی نمیتواند در جنگ نرم از آن ها بهره گیرند.
ویژگی‌های جنگ نرم
1. هویت‌زدایی و ایجاد هویت جدید : جنگ نرم، در پی تغییر قالب‌های ماهوی باورها، ارزش‌ها و رفتارهای جامعه هدف، و ساختار سیاسی اجتماعی و اقتصادی آن است، تا ماهیت بومی و ملی اولیه آنها را بزداید و مدل‌های جدید هویتی را در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جایگزین نماید . . 2. تدریجی، آرام و نامحسوس : جنگ نرم، آرام، تدریجی، خزنده، زیرسطحی، نامحسوس و رمز‌آلود است. این جنگ آن‌چنان مرموز، پیچیده و پوشیده است که بسیاری از مردم حتی خواص و نخبگان جامعه آن را تشخیص نمی‌دهند. . .3. تصویرسازی با استفاده از نمادها : طرفین متخاصم در جنگ نرم، با استفاده از نمادها، تصویری مطلوب و جذاب از خود ارائه میکنند و حریف خود را مأیوس، شکست‌خورده و ضعیف به تصویر می کشند. .
4. ماندگاری و پایایی آثار در جنگ نرم، آثار، پیامدها و نتایج، ماندگار و پایا است و به راحتی بازگشت‌پذیر نیست. .
5. ایجاد جاذبه و استخدام عناصر دشمن طرفین متخاصم در جنگ نرم، با ایجاد جاذبه کاذب و شیرین، چنان عمل میکنند که نیروهای درون جامعه هدف، خواسته یا ناخواسته، در استخدام کارگزاران اصلی جنگ نرم درآمده و از این طریق بتوانند، شدت بیشتری به تاثیرگذاری خود برطرف مقابل، ببخشند. .
6. تحریک افکار و عواطف مهندسان جنگ نرم می‌کوشند با نمادسازی، اسطوره‌آفرینی و خلق ارزش‌های نو و جدید، در افکار و باور کشور هدف نفوذ کنند و با تحریک عواطف و احساسات، بسترهایی را برای خلق بحران فراهم می‌آورند، که برخی از اهم این بسترها عبارتند از : .
داشتن تنوع روشی افزایش آسیب‌ها و تقویت ضعف‌ها بحران آفرینی‌های مکرر تردیدافزایی و بدبین کردن
تحمیل فریبنده رفتار استفاده از فضای مجازی و به روز بودن
روش شناسی و رفتار شناسی دشمنان خداوند در تحلیل روش شناسی و رفتار شناسی دشمنان اسلام و توحید، به این نکته توجه میدهد که دشمنان اسلام، به سبب همدلی و مشابهت و همانندی در فکر و اندیشه، یکسان و همانند هم عمل میکنند قَالَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ بقره118 مردم نادان اعتراض کردند که چرا خداوند با ما سخن نگوید، یا معجزه‌ای (و کتابی مطابق میل ما) بر ما نمی‌آید؟ پیشینیان هم به مانند اینان (به نادانی) چنین سخنان می‌گفتند؛ دلهاشان (در نافهمی) به هم شبیه است.
به نادانى و جهل هم پیش از این کسانى بگفتند قولى چنین
که دلهایشان هست بر هم شبیه به نادانى و جهل، قوم سفیه
از این رو بخش زیادی از آیات قرآنی به گزارش های تاریخی از رفتارهای دشمنان و تحلیل علل، عوامل، اهداف و مانند آن اختصاص یافته؛ زیرا با تحلیل آن امور به آسانی می توان رفتارهای دشمنان عصر حاضر را تحلیل و ارزیابی کرد . و توصیه های مناسب برای مقابله و مواجهه با آن ارائه داد. دشمنان اسلام و توحید هرچند که از نظر ظاهری و نژادی و قومیت ها متفاوت هستند، ولی همگی آنان از عنصر مشترک انسانیت سود می برند که می تواند رفتارها و شیوه های آنان را یکسان نماید. همین تشابه قلوب که در آیه مطرح شده، به ما این امکان را می دهد تا بتوانیم از پیش، رفتارهای آنان را پیش بینی کنیم و بر اساس آن، ساز و کارهای مقابله را فراهم آوریم و اجازه ندهیم تا دشمن به اهداف پست و پلید خود دست یابد. .
ابزارهای جنگ نرم فرهنگ و تمدن بشری همان گونه که به سوی کمال پیش می رود در ابزارها نیز کمال می یابد و نواقص و کمبودهای آن جبران میشود. در گذشته داستان سرایی و افسانه سازی از شخصیت های پهلوانی از دیگر ابزارهایی بود که در جنگ نرم میان تمدنها و اقوام و ملل بسیار مورد بهره برداری بوده. و اقوام و ملل دیگر را تحقیر کرده و به سخریه می گرفتند تا جایی که شخص از انتساب به قوم و قبیله ای شرم میداشت وَ یَقُولُونَ أَ إِنَّا لَتارِکُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍصافات36 (طور30 انبیاء5 حاقه41)
بگفتند آیا به گفتار خام که این شاعر مست گوید مدام
بشوئیم دست از خدایان خویش؟ نگیریم هرگز چنین کار پیش
اتهام شاعری از آنرو زده میشد که آموزه های آنان را در حد سخنانی برای تحریک عواطف و احساسات پایین آورند و به مردم بقبولانند که آموزه های آنان بیرون از دایره عقلانیت میباشد و نمیتواند عامل خوشبختی و سعادت ایشان و دستور درست زندگانی بشر باشد.
افسانه سرایی وَ إِذٰا تُتْلىٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُنٰا قٰالُوا قَدْ سَمِعْنٰا لَوْ نَشٰاءُ لَقُلْنٰا مِثْلَ هٰذٰا إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ أَسٰاطِیرُ الْأَوَّلِینَ انفال31
برآن قوم کز راه باطل رود گر آیات یزدان تلاوت شود
بگویند آن را شنیدیم باز در آن راهى از معجزه نیست باز
که ما هم اگر میلمان خواستى چنین چیز گفتیم بى کاستى
چنین آیه هایى که سازى بیان برانى همیشه به روى زبان
نباشد جز افسانه اى بیشتر از آنها که بودند زین پیشتر
و آیات 24 نحل و و ۵ فرقان بر آن دلالت میکند.
در جهان امروز، ابزارهایی که برای جنگ نرم مورد استفاده قرار می گیرد از تنوع و تعدد بسیاری برخوردار است. لَقَدْ وُعِدْنا نَحْنُ وَ آباؤُنا هذا مِنْ قَبْلُ إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ (مومنون83)
به ما و به اجداد ما، عده ها چه بسیار دادند زین وعده ها
فسانه است اینها ز پیشینیان که بر ما نمایند آن را بیان
روزنامه ها، تلفن های همراه، ماهواره ها، رسانه های همگانی و اینترنت و شبکه جهانی آن، در کنار ابزارهای دیگر، مهم ترین ابزارهای جنگ نرم است که در بسیاری از کشورها و ملت ها تأثیرات مخرب خود را گذاشته و زمینه را برای تسلط جهانخواران و دشمنان مردم فراهم آورده است.
روش های شیطانی در جنگ نرم جنگ میان حق و باطل، ایمان و کفر، عدالت و ظلم، جنگی دایمی است. چون ادله و برهان الهی در مورد تقدم آدم(علیه السلام) خاکی بر جن آتشی را ابلیس شنید و مأمور به سجده اطاعت و ولایت از وی شد، زیر بار نرفت و کفر ورزید و عصیان نمود. پس کینه آدم(علیه السلام) را به دل گرفت و جنگ با وی را آغاز کرد.
براساس گزارش های قرآنی، جنگ نخست میان ابلیس و آدم(علیه السلام) جنگ نرم بود. بنابراین باید ابلیس را به عنوان مبتکر و مبدع جنگ نرم دانست. از آن جایی که بر اساس آموزه های قرآنی، اولیای جنی و انسی ابلیس، به عنوان شیاطین در جنگ میان حق و باطل و ایمان و کفر شراکت مستقیم و جدی دارند، بازخوانی روش ها و شیوه های شیطانی در جنگ نرم می تواند مؤمنان را ضمن آگاهی بخشی از وضعیت و روش های دشمن، مهیای شناسایی راه های مقابله نماید.
روش های جنگ نرم در قرآن تغییرپذیری و متأثر شدن، درباره بلعم باعورا و سامری گزارش شده. مهم ترین روش ها روش افک و افتراء، روش شخصیت سازی، روش تخریب شخصیت، روش شایعه سازی، روش تهدید، روش تحریم و مانند آن است. در روش افک و افتراء، دشمنان تلاش می کنند تا جایگاه رهبران و مسئولان هر جامعه و نظامی را از مقام بالا، شخصیت های کامل و سالم و الگوهای مهم دیگران پایین آورده و تنزل دهند.
ترور شخصیت بعنوان مهم ترین روش در جنگ نرم مورد توجه و تأکید قرار می گیرد. در طول تاریخ این گونه رفتارها از سوی دشمنان درباره پیامبران بسیار به کار رفته گزارش شده. اتهام دزدی و بهره گیری از قدرت و ثروت برای مقاصد شخصی، بهره کشی از دیگران برای مقاصد پست دنیوی و هواهای نفسانی از جمله این امور است که همواره از سوی دشمنان استفاده شده است.
در مرحله دوم، اگر ترور شخصیت رهبران، شدنی نشد به سراغ خانواده و بستگان نزدیک وی می روند که از جمله معروف ترین این وقایع می توان به ترور شخصیت پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) از طریق افک و بهتان به همسر وی اشاره کرد که در آیه ۱۱ نور گزارشی از آن آمده است إِنَّ الَّذِینَ جاؤُ بِالْإِفْکِ عُصْبَةٌ مِنْکُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَکُمْ بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَ الَّذِی تَوَلَّى کِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذابٌ عَظِیمٌ
همانا گروه دورویان و پست که بر «عائشه» تهمت بد زدست
نمایند با خویشتن این گمان رسد آبروى شما را زیان
چنین نیست بلکه بیابید خیر ثوابى ببینید برتر ز غیر
دورویان بیابند بى شک عقاب به پاداش اعمال خود در حساب
هرآن کس که شد منشأ افترا عذابى عظیم است بر او سزا
(همانا کسانی که آن بهتان را بستند (و به عایشه تهمت کار ناشایست زدند که رسول و مؤمنان را بیازارند) گروهی همدست از (منافقان) شمایند؛ نپندارید ضرری از آن به آبروی شما می‌رسد بلکه خیر و ثواب نیز (چون بر تهمت صبر کنید از خدا) خواهید یافت؛ هر یک از آنها به عقاب گناه خود خواهند رسید؛ و آن کس از منافقان که رأس و منشأ این بهتان بزرگ گشت هم او به عذابی بزرگ معذب خواهد شد. . دشمنان یهودی چون نتوانستند عیسی (علیه السلام) را بی شخصیت کنند، با بهره گیری از افک و بهتان، کوشیدند تا دامن پاک دوشیزه ای چون حضرت مریمسلام الله علیها را بیالایند و شخصیت کاریزماتیک آن بزرگوار را هدف گیرند (مریم ۸۲) کَلَّا سَیَکْفُرُونَ بِعِبادَتِهِمْ وَ یَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا چنین نیست، بلکه به زودی پرستش آن خدایان باطل را انکار کنند و به خصومت آنها برخیزند.
نماند چنین تا زمان ابد که بلکه یکى روز خواهد رسد
که از آن خدایان بتابند روى خصومت نمایند بى گفتگوى .شخصیت سازی : دشمنان می کوشند تا رقیبانی از درون همان جامعه برای شخصیت های اصلی و رهبران جامعه ایجاد کنند. در این کار با گزینش کسانی که قابلیت هایی را در اختیار دارند، با روش جایگزین سازی می کوشند تا جا به جایی در سطوح رهبری را فراهم آورند و با کم ترین هزینه، بیش ترین سود را ببرند. (علامه خواندن حسن خمینی توسط هاشمی رفسنجانی آماده سازی شخصیت سازی و بهره برداری از آن یک نمونه ی روشن بود برای رسیدن به اهداف در آینده)
در داستان حضرت موسی (علیه السلام) فرعون کوشید تا نخست با ساحران (اعراف115 تا 117 و شعراء 43تا 45) قٰالُوا یٰا مُوسىٰ إِمّٰا أَنْ تُلْقِیَ وَ إِمّٰا أَنْ نَکُونَ نَحْنُ الْمُلْقِینَ 115
به موسى بگفتند آن ساحران که اکنون فراز آى در این میان
عصایت تو مى افکنى یا که ما که باشد نخستین نفر؟ مى نما
و سپس با بلعم باعورا (اعراف176) به اهداف خود برسد و جایگزینی برای آن حضرتعلیه السلام بسازد که از نظر او همتر از شخصیتی موسی (علیه السلام) بودند. وَ لَوْ شِئْنٰا لَرَفَعْنٰاهُ بِهٰا وَ لٰکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَوٰاهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ ذٰلِکَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ 176
اگر میل مى داشت یکتا خدا بر او نعمتى خاص مى شد عطا
و لیکن فروماند از این مقام که از نفس خود راه جستى مدام
بود در مثل همچو یک سگ که گر نمائى تو تعقیب او در گذر
و یا واگذاریش بر حال خویش به هر حال عوعو کند کم وبیش
بلى این مثل حال آن مردم است که بر کذب آیات یازند دست
بر ایشان بخوانید این داستان فزاید مگر عبرتى نو از آن
. در زمان پیامبرصلی الله علیه و آله نیز با معرفی دو نفر به عنوان همتراز ایشان تلاش شد با شخصیت سازی دیگران، جایگزینی برای آن حضرت معرفی کنند و قدرت را با انتقال به آنان مدیریت و مهار کنند وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ هذَا الْقُرْآنُ عَلى رَجُلٍ مِنَ الْقَرْیَتَیْنِ عَظِیمٍ و باز گفتند: چرا این قرآن بر آن مرد بزرگ قریه مکّه و طایف (ولید و حبیب یا عروة بن مسعود) نازل نشد؟ (زخرف31)
دگرباره گفتند یکتا خدا نگفتست قرآن خود را چرا
برآن دو نفر مرد خاص و شهیر که هستند در این دو شهر کبیر
در جهان معاصر نیز با اهدای جوایز بین المللی چون صلح نوبل و حقوق بشر و شخصیت سازی از طریق رسانه ها، همانند سازی و شخصیت سازی برای رهبران صورت می گیرد .
روش ارتداد از روش های جنگ روانی، بازی با ارزش های جامعه با ایمان و ارتداد نسبت به آن است. برخی از دشمنان از کافران و منافقان، با بهره گیری از این شیوه می کوشند تا تردید و دودلی را در جامعه بیفکنند. از این رو گاه با ابزار ایمان و همدلی و همراهی ظاهری با مسئولان و مردم، و سپس اظهار کفر و بی ایمانی نسبت به آن می کوشند تا مردم را دچار تردید نسبت به آموزه ها و ارزش ها و باورهای خود کنند. همراهی با شخصیت های اجتماعی و رهبران و تایید مواضع آنان و سپس مخالفت با آنان، بسیاری از سست ایمان ها و بیماردلان را به تردید می افکند و زمینه اختلاف و تفرقه را فراهم می آورد. قرآن گزارش میکند که در دوره پیامبرصلی الله علیه و آلهدشمنان از این روش بسیار سود میبردند. إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ ازْدادُوا کُفْراً لَمْ یَکُنِ اللَّهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَ لا لِیَهْدِیَهُمْ سَبِیلًا (نساء137 و 138)
کسانى که گشتند مؤمن، نخست ولى باز کافر بگشتند و سست
دگرباره مؤمن شده بر طریق ولى باز در کفر گشته غریق
به هر شیوه اى هم برآن کفر خویش فزودند هر لحظه افزون ز پیش
دگر هیچ وقتى و در هیچگاه نیامرزد ایشان یگانه اله
هدایت نسازد به راه درست کسى را که این گونه اعمال جست
دشمنان کوشیدند تا برای تاثیرگذاری بیش تر، مدت زمانی را در ظاهر ایمانی به سر برند و سپس با نفوذ در لایه های اجتماعی و وجیه الملّه شدن، توانستند با بازگشت و ارتداد خود ضربه های استواری به ایمان اشخاص سست ایمان بزنند.
شایعه سازی : این روش حتی در میدان جنگ برای کاهش روحیه سربازان به کار می رود. در جنگ احد دشمنان با شایعه کشته شدن پیامبر (صلی الله) تلاش کردند تا موجب اختلاف و فرار و از هم پاشیدگی ارتش اسلام شوند. لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنٰافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لاٰ یُجٰاوِرُونَکَ فِیهٰا إِلاّٰ قَلِیلاً احزاب60
کنون گر منافق کسان دورو بداندیش مردان بیمارخو
کسانى که اندر مدینه مدام به هرگونه نیرنگ و تدبیر و دام
قلوب همه مؤمنان به رب هراسان نمودند هر روز و شب
اگر خود نشویند زین کار دست نگردند با مؤمنان هم نشست
برانگیزدت حق، براى جدال درآئى تو با این کسان در قتال
مسلط بگردى بر اموال و جان به فرمان و دستور رب جهان
وز آن پس کنار تو، قوم ذلیل نمانند جز روزگارى قلیل
در این آیات از نقش تخریبی شایعه و آثار آن در شکست ارتش ها سخن گفته شده و از مومنان خواسته شده تا در دام شایعه سازی دشمن قرار نگرفته و به عنوان عامل دشمن به شایعه پراکنی اقدام نکنند و در حقیقت آب به آسیاب دشمن نریزند
روش تهدید و تحریم از دیگر روش هایی است که در جنگ نرم بسیار مورد توجه است از طریق ترساندن و ارعاب است. فراهم آوری تمام قدرت های نظامی و غیرنظامی از نظر عده. عده می تواند موجب ترس و هراس دشمن شود و امکان هرگونه واکنش و عکس العمل درستی را از آنان سلب کنند. وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ
مهیا نمایید بهر نبرد انفال60 هرآنچه که آن را توانید کرد
ز اسب سوارى و آلات جنگ بسازید بر دشمنان راه تنگ
که تهدید سازید خصم خدا همه دشمنان را به دور قضا
یکى قوم دیگر، کز آن، دشمنان نباشید آگه شما مؤمنان
که تنها خداوند داند نکو که هستند آنان شما را عدو
به راه خداوند هرچه دهید هرآن چیز در راه ایزد نهید
دهد اجر آن را یگانه اله نگردد ستم بر شما هیچگاه
ادامه مطالب
http://m5736z.blog.ir/post/rasaneh1
http://m5736z.blog.ir/post/rasaneh2
http://m5736z.blog.ir/post/rasaneh3
به نام خدا
مطالب جمع آوری شده در زمینه های مفاهیم قرآنی و تاریخی
از سال 1354 و بارگزاری آن در سال 1380 در سایت
تاریخی فرهنگی قرآنی
و از سال 1393 به تدریج بعضی از مقالات تبدیل به کتاب شده
و به حول قوه الهی در مهر سال 1399 به 40 جلد کتاب رسیده است.
نام : محمود زارع پور متولد تهران محله قلهک شمیران 1336
کارشناسی علوم قرآن و دینی ، دبیر و 25 سال مدیریت مدرسه
