آموزش نغمات قرآن و تجوید

 تلاوت زارع پور  آموزشی:       در آپارات MZ.Quran

 

الگوی نغمه بیات : تین اجرا 1393

 

الگوی نغمه حجاز سوره تکاثر

 

الگوی نغمه نهاوند سوره ماعون

 

الگوی نغمه صبا عجم سوره قارعه

 

نغمه سگا : آل عمرانِ اجرا سال ۱۳۵۵

 

همخوانی و تمرین ۳ مقام بیات نهاوند و حجاز

تجوید در ادامه ی مطلب

آموزش احکام تجوید

بسم الله الرحمن الرحیم

برای ایجاد لحن عربی در قرآن

در عربی  :  برای ایجاد لحن عربی در قرآن ، یک عامل  تلفظ صحیح حروف  به عربی است . و دیگری اجرای  صدای کوتاه  و  تنوین  هاست

 در عربی :  فتحه      َ  را خیلی نزدیک به    آ

 کسره     ِ  را خیلی کوتاه نزدیک به    ای

ضمه    ُ  را خیلی نزدیک به    او   تلفظ می کنیم.                                                هم چنین  تنوین  ها را.   و این تمرین زیاد لازم دارد.

مثال :  کُتِبَ . قُتِلَ . ضُرِبَ . فِسادُ . بَعضَ . فیهِ . لَهُ مَن . کِتاباً . حِسابٍ . قِتالٌ . فَسادٍ . قَرارٌ . حِداداً . نَصَبٌ توجه داشته باشید روی حرکات کوتاه عربی فتحه و ضمه و تنوین (   َ   ُ   ً   ٌ ) بایستی کوتاه بیان شود و الّا، ایراد دارد .

ولی کسره (    ِ   ٍ  ) حتما بایستی نزدیک به ای و کوتاه گفته شود.

خَلَقَ فَسَوّی. اِلَی الاِبِلِ . صُحُفُ نُشِرَت . سُرُرٌ مَرفوعُه . وُجوهٌ یَومَئذٍ ناعِمَه

تجوید عبارت است از مجموعه قوانین و دستورالعمل هائی که به صحت قرائت متن قرآن مربوط می شود و لازم الاجرا می باشد.

تجوید سه قسمت کلی دارد: 

قسمت اول  مبحث مخارج حروف است و تلفظ صحیح و عربی حروف

قسمت دوم  اعطاء حق حرف است. خصوصیات و ویژگی ها و صفات حروف

قسمت سوم مستحق حرف است : این قسمت اختصاص دارد به شرح کلیه احکامی که بر اثر برخورد یک حرف با حروف بیست و هشت گانه عربی به وجود می آید، مانند احکام تنوین و نون ساکنه، احکام لام لفظ جلاله، احکام میم و راء ساکن و ....

قواعد تجوید :

1. تغلیظ لام جلاله  الله

قبل از کلمه جلاله  الله  هرگاه حرفی کسره داشته باشد لامِ  ل  الله نازک و ترقیق  اَعوذُ بِالله . بِسمِ الله . سَبیلِ اللهِ . فِی اللهِ

اگر فتحه و یا ضمه باشد درشت و تغلیظ تلفظ می شود  نصرُ الله . اِنَّ اللهَ . یدُ اللهِ

2. غُنّه (مّ . نّ)  :

میم و نون تشدید دار باید به اندازه ی فاصله ی زمانی ۲ حرف کشیده شود

و صدا از بینی خارج شود غُنّه در این حالت می توان با حالت زیبا روی نون و میم تحریر انجام داد و لرزاند   مثال :   اِنَّ . ثُمَّ . مُحمَّد

3.  اقلاب (ابدال)  قواعد تنوین یا نون ساکن 

 اقلاب : تبدیل نمودن حرفی را به حرف دیگر را اقلاب و یا ابدال گویند.

 هرگاه تنوین و نون ساکنه به حرف ب برسد، تبدیل به م می شود.

خشکی دو لب به هم نزدیک شده و در حرف کشیده میشود (غنه)

مانند ::  شنبه  = شمبه . اَنبِیاء = اَمبِیاء

مِن بَعد = مِمبَعد  . اَلیمٌ بِما = اَلیمُمبِما ،  سَمیعٌ بَصیر = سَمیعُم بَصیر

4.   ادغام یرملون  :

هرگاه تنوین و یا نون ساکن به ۶ حرف (ی ر م ل و ن) برسد نون حذف و این حروف تشدید می گیرند.

۲ حرف (لّ . رّ) فقط تشدید می گیرند (بِلا غُنّه)

غَفورٌ رَّحیم . یَکُن لَّهُ . مِن رَّبٍ رَّحمن

 ولی ۴ حرف (یّ مّ وّ نّ) علاوه بر تشدید غنه دارند یعنی بایستی با اندازه ۲ حرف کشیده و از بینی صدا خارج شود (مَعَ الغُنّه)

مَن یَّشاء . مِن وَّلی ٍ وَّ لا نَصیر . مِن مّا = مِمّا .  مِن نّاصِرین
4 کلمه ی ( قِنْوان . صِنْوان . دُنْیا . بُنْیان ) چون  ن  ساکن و حروف (یرملون) در یک کلمه هستند. یا تجوید برای راحتی و زیبایی و تسهیل در تلفظ می باشد و ادغام این 4 کلمه زیبایی و آسانی وجود ندارد. سه  نوع ادغام دیگر داریم . در آینده می آید

5.  اظهار :  

هرگاه تنوین و نون ساکن به ۶ حرف حلقی (ه . ء . ح . خ . ع . غ) قرار گیرد نون کاملا ظاهر و مشخص میشود.

مِنهُم . عَذابٌ أَلیم.    مِن حَرَج . مِن خَیر .  اَنعَمتَ. صَبورٌ غَفور

نکته  بایستی مراقب بود به هنگام اظهار نون به آرامی و بدون حرکت بیان شود.

6.  اخفا  : هرگاه تنوین و نون ساکن در مقابل حروف مابقی، آنچه باقیمانده ( غیر از حرف حلقی . ب . یرملون ) قرار گیرد حرف نون مخفی شده و ۲ حرف کشیده (غنه) و به هنگام کشیدن آماده برای تلفظ حرف مابقی میشویم.

در زبان فارسی کلمه انگار را ملاحظه کنید هنگام تلفظ نون مخرج آن به خوبی انجام نمی شود و ظاهرا مخفی است.

اِن کُنتُم . اَنفُسِکُم . خَبیرٌ کَبیر . اِنسان . مِن قَبل . مِن دونِه . اِن جاءَکُم

   یک سوال    اَنفُسِکُم     با    مِن قَبل     از جهت بیانی در اخفا چه تفاوتی دارند؟

ان کنتم   من دون الله  انفسکم    من قبلنا  انسان

تلفظ کنید چی متوجه می شوید؟

جواب تو همین هاست منتهی در بیان از جهت فنی در مسابقات و حرفه ای بایستی مشهود باشد

زمانی که داریم ن را مخفی می کنیم بایستی برای تلفظ مخرج حرف اخفا آماده باشیم.

اخفای نون در دال با اخفای ن در حرف ق و با اخفای ن در کلمه انسان متفاوتند

به هنگام اخفا کردن بایستی زمینه را آماده کرد برای تلفظ حروف اخفا.

7.  احکام  میم  ساکن ْ

 میم ساکن در مقابل حروف ، سه حکم دارد  : ادغام ، اخفاء و اظهار

1 . ادغام  میم  مشدد ، باید به اندازه  دو حرکت ، یا دو ثانیه‌ ، مکث نمود .

مانند :: همْ مُهتَدون ، لهمْ ما ، کُنتُمْ مُؤمِنین ، اَمْ مَن، مِنکُمْ مِن    

2. اخفاء هرگاه  میم  ساکن به حرف  ب  برسد ، اخفاء میگردد، نباید لبها کاملا به هم بچسبد، بلکه باید به اندازه ضخامت یک برگ کاغذ، لبها باز بماند، و صدای آن از خیشوم یا شکاف بینی خارج شود، و از همه مهمتر، حتما باید به اندازه دو حرکت مکث نمود . اخفاء مع الغنّه است . 

مانند : قلوبِکُمْ بِهِ ، رَبّهُمْ بِهِم ، لَکمْ بِها ، یَعتَصِمْ بِاللهِ  

3. اظهار هرگاه میم ساکن  به هر یک از 26 حرف مابقی برسد ، اظهار میگردد. یعنی خود میم کاملا تلفظ و آشکار می گردد. ولی در مقابل حرف ( ف ، و ) آشکار شدنش خیلی مشهود است اشدّ اظهار :                                                           امْوال . لَهُمْ فیها . دینِکُمْ وَلِیَ

تبصره  *غنه ها* شامل :

نون و میم *مشدد* : اِنّ . ثُمّ

*اقلاب* : مِن ْ بَعد،  شنبه        

همه ی *اخفاءها* : اِن ْ کُنْتُم . اَنْفُسِکُم . مِن ْ قَبلُ

*ادغام یمونِ* (یرملون) : مِن ْ مَا . من ْ یشاء

*اخفای میم* : میم ساکن به حرف ب : لَکُمْ بِها

همه ی این ها غنه دارند و دو حرف کشیده می شوند، و صدا از بینی خارج می شود. و برای قاری فرصتی است برای *تحریر زدن و زیبا کردن* صدا .

8. قلقله : حروف (ق ط ب ج د)

این حروف به هنگام ساکن بودن برای این که حرف پنهان نشود، بایستی با توجه به صفت حرف، تکان کوچکی داده شوند

اَحَد . اِبراهیم . تَجری (تکان به طرف پایین)  حَقّ . فلقْ . مُحیطْ (به طرف بالا)

نخبگان تجوید و بعضی قراء اعتقاد بر این دارند که قلقله با توجه به حرکت حرف قبل شان تکان دارند

در مورد ((قلقله)) 2 نظریه بین نخبگان تجوید و قاریان مشهور هست .

نظریه اول : (ق ط)  به طرف بالا و درشت ، (ب ج د) به طرف پایین و نازک تکان و لرزش دارد.

نظریه دوم : حروف (ق ط ب ج د) با رعایت صفات و درشتی و ریزی کمی تحت تاثیر حرکت حرف قبل خود قرار می گیرد. در اینجا کمی در قلقله حرف ب صدای ضمه شنیده می شود به جای کسره . تقریبا یکسوم حرکت حرف قبل . از نکات ظریفی است که بایستی دقت کرد.

مثال : اَحَدْ . اِبْراهیم . تَجْری . کُبْری

9. حروف شدّت

حروف (ق ط ب ج د) + ( أ ت ک ) هنگام ساکن با شدت تلفظ می شوند

مثال درس ۱۰ + بِئْسَ . کُوّرَتْ . اَکْبَر ضمنا حرف همزه همراه با تیزی و نبر می باشد

 10. احکام  حرف را  ( ر )

آن جا که حرف ر بایستی کمی درشت تلفظ شود به مثال ها دقت کنید

1  رَبّنا  . رُزِقنا  . رَحیم . رَجیم . رُجحان

 2  مَریم . فُرقان

3  قَدر . یُسر

توجه کنید حرف ر بایستی در ارتباط با فتحه و ضمه باشد یعنی خودش فتحه یا ضمه داشته باشد، یا ساکن باشد حرف قبلش فتحه یا ضمه باشد . و یا ساکن باشد قبلش هم ساکن باشد و حرف قبلی اش فتح یا ضمه باشد. در غیر این صورت حرف ر باید ریز و نازک تلفظ شود.  رِ  نازک و ترقیق که در ارتباط با فتحه و ضمه نیستند .

رِزق   رِجال   خَبِیر   بَصِیر

استثنائاتی هست البته در ارتباط با حروف استعلا هستند و تفخیم و درشت تلفظ می شوند   مِرصاد . قِرطاس . مِصر .   .   استثناء که درشت است:  ارْجعی

11. استعلاء

استعلاء ، در لغت به معنای طلب بلندی کردن و برتری نمودن است ، حروفی که در موقع تلفظ آنها در تمام حالات، زبان میل به کام بالا می کند و دهان پر از صوت پرحجم می‌شود.

عبارتند از  ص ، ض ، ط ، ظ ، ق ، غ ، خ ، هرگاه بعد از این هفت حرف، حرف آ  واقع شود، دهان به صورت عمودی باز میشود. را  رَ  رُ  هم همچنین

مانند : صادِقین ،  ضالّین ، طاهِرین ، ظالِمین، قالَ ، غافِلین ، خالِدین ، راکِعین

صَدَقَ . مَغضوب . لَفی خُسر . تَواصَوا . اَطراف . مُظلِم . مِن قَبل

12. استفال (ضد استعلا)

استفال، در لغت به معنای طلب پستی، پایین آوردن است. مابقی حروف ( 21 حرف )، صفت استفال دارند.

هرگاه بعد از حروف استفال، حرف  ا  واقع شود ، دهان به صورت افقی باز می‌شود.  مانند : هذا ، کِتاب ، ذلِکَ ، عامِلین ، رَحمان ، مالِکِ ، اِیّاک َ نَعبُدُ وَ اِیّاکَ نَسَتعین ، نِساء

13. مدّ   کشیدن       در تلاوت قرآن نباید بدون دلیل حرفی و یا کلمه ای را بیش از حد خودش بکشیم و اکیدا ممنوع. فقط با وجود این علامت  ~ که بالای ۳ حروف مد  ا  ی  و  قرار می گیرد و بعد از این حروف علامات ( ء   ْ    ّ )  باشد که سبب و علت مد نامیده می شود

اندازه کشیدن ۴ تا ۶ حرف (فاصله زمانی تلفظ حرف)

اگر حرف مد و سبب آن در یک کلمه باشد متصل (واجب) گویند مانند : شَاۤءَ . جِیۤءَ . سُوۤءَ . ولَاالضّاۤلّیۤنْ . أَتُحَاۤجُّوۤنِّی .

اگر حرف مد در یک کلمه و سبب آن در کلمه بعدی باشد منفصل (مستحب)  مانند : قالُواۤامَنّا . رَبّناۤاِنّنا .

14. توازن در مدّ و غنّه ها                                                                     در مدّ واجب یا مُتّصل که حرف مد و سبب آن در یک کلمه است مثل سَما~ء  سُو~ء  ضا~لّین اگر حرف مد را هنگام تلاوت ۴ یا ۶ حرف کشیدید بایستی در طول تلاوت کلیه مدهای متصل را به همین میزان کشید.

 در مد منفصل که حرف مد در کلمه ای و سبب آن در کلمه بعدی باشد، اگر حرف مد را ۳ یا ۴ حرف کشیدید در طول تلاوت بایستی به همین میزان کشش داد.

قالُوا~اِنّا . اِنّی~اَعلَمُ . ما~اتیکُم .   در غنه ها هم همینطور که ۲ حرف یا ۲ الف کشیده می شوند میزان کشش نبایستی با هم تفاوت داشته باشد و کم و زیاد باشد.   الیمٌ بِما . ذَنبِهِم . مَن یَشاء . اِن کُنتُم . مِمّا . اِنَّما .

15. *ضمیر اشباع*  ( هُ   هِ ) حتما بایستی حرف قبل و بعدش متحرک باشد اشباع شود ( هُو ، هی ) خوانده شود

لَهُ مَا . کُتبِهِ وَ . لا تَاخُذهُ سِنَه . مِثْلِهِ وَ ادْعُوا

در غیر این صورت بلا اشباع می باشد مانند : مِنهُ  . فیهِ . بِهِ الْاَرضَ . هَذِهِ الشَّجَرَةَ

*مد اشباع* : هرگاه بعد از های ضمیر همزه بیاید های ضمیر 2 الی 3 حرف مد می گیرد و کشیده می شود

مد اشباع : بِهِ~ أَنْ یُوصَلَ . لهُ~ اَنْفُسِهِم

16. لین و مد لین

کلمه‌ی لین به معنای نرمی به نرمی اداء شدن حرف . 2 حرف لین ( و  .   ی ) ساکنه ما قبل مفتوح است. مثال : یَوْماً ، قَوْماً ، خَوفٍ ، اِلَیْکَ ، شَیْءٌ ، بَیْتٍ

در هنگام قرائت ( وْ  . یْ ) ساکن که قبل آن فتحه دارد، دقت شود. قاری باید با نرمی و دقت از ضایع شدن فتحه قبل از حرف لین جلوگیری نماید. مثل قوم فارسی نشود.

مد لین : هر گاه حرف لین، به همزه و حرف ساکن برسد، به حرف لین مد دهیم.

خَیْر~ . نَوْ~م . قَوْ~م

17. مد در حروف مقطعه

فقط حروفی که علامت مد  ~ دارند کشیده می شود زیرا که حرف مد و سبب آن وجود دارد .  ل می خوانیم لام ( حرف مد  ا   سبب سکون  مِ  لام ) در شکل فوق روی حرف میم   ّ  آمده ، چون در المّ  آخر حرف لام  م  و در حرف میم اولش م  می شود 2 تا میم اولی ساکن دومی متحرک پس غنّه می گیرد و 2 حرف هم کشیده می شود.

18. کرسی همزه   گاهی همزه به تنهایی و یا یکی از حروف ( و   ا    ی ) را برای خود پایه قرار می دهد که در اینصورت تنها همزه خوانده می شود و این حروف خوانده نمی شود

مَأوَی . تَأکُلُونَ . شِئْتَ . قُرِئَ . مؤَذِّن . اُولَٰاءِ . هٰؤلَٰاءِ . اُولٰئِکَ . ءَاتُوا . لاتؤْتُوا

19. قاعده و چگونگی وقف کردن

۱.  وقف عادی

 کلمه به همان طریق که حرف آخرش می باشد هنگام وقف بیان می شود.  وَ الضُّحی   تَوَلّی  تَرضی    جَلّیها   تَلیها

2. وقف به سکون

 کلماتی که حرکت آخر آن  َ  فتحه   ِ  کسره   ُ  ضمه تنوین جَر ٍ تنوین رَفع  ٌ  باشد تبدیل به سکون می شود.    عالمینَ   رحیمِ   نعبدُ   کریمٍ   صبورٌ

3. وقف ابدال

 کلماتی که با تنوین نَصب  ً  ختم شود به  آ  تبدیل می شود

عظیماً : عظیما .      تسلیماً : تسلیما .      قریباً : قریبا .

کلماتی که با تا گرد ( ة ) ختم می شود تبدیل به ه ( ها ) حتی اگر تنوین نصب باشد مغفرةً : مغفره .     صَلوةٍ : صَلوه .    بینةٌ : بَیّنَه  

20. التقاء ساکنین

( برخورد دو ساکن) هرگاه تنوین یا نون ساکن به کلمه ای که آغاز آن ساکن باشد برای آنکه بتوان ساکن دوم را تلفظ نمود می بایست نون ساکن را تبدیل به کسره نمود بعضی قرآن ها  نِ  کوچکی زیر تنوین گذاشته شده

قُل هُوَ الّلَهُ اَحَدٌ اَللّهُ الصَّمَدُ که خوانده می شود اَحَدُنِ اللّهُ الصَّمَدُ و عَادٌ اَلمُرسَلِینَ

که خوانده می شود عادُنِ المُرسَلِین

21. همزه وصل و قطع

که به شکل الف در اول کلمه می آید اگر در آغاز سخن قرار گرفت خوانده می شود ولی اگر وصل به کلمه قبل از خود شد خوانده نمی شود

مانند   اَلعِلم – وَ الْعِلم               اَلله – وَ الله             اِصْبِر -  فَاصْبِر

در مقابل همزه وصل همزه قطع است که هیچ وقت ساقط نشده و باید تلفظ شود مانند اِنَّ – اِذا – اُمُور و همزه صیغه های باب افعال (اَحْسِن).

22. همزه ی فعل امر ( اِ    اُ    اَ )

هرگاه حرف دوم اصلی (عین الفعل) حرکت    ُ  باشد از   اُ   در غیر این صورت از   اِ    استفاده می شود .   مثال : اُخْرُجْ . اُدْخُلْ . اُکْتُبْ . اُقْتُلوا . اُنْظُری .  اِذْهَبْ . اِضْرِبْ . اجْلِسوا . اِرْکَبی . اِرْفَعی

تبصره : تنها در در فعل امر از مصدر باب افعال باشد از همزه     َ     یعنی     اَ     استفاده می شود   مثال : اَحْسِنْ . اَکْرِمْ . اَنْزِلْ .

23. انواع ادغام (قرائت حفص از عاصم)

۱. ادغام متماثلین      ۲. ادغام متجانسین     ۳. ادغام متقاربین

۱. ادغام متماثلین : دو حرف مثل هم، در صورت سکون اول، در هم ادغام می شوند مانند : قَد دَخلوا - قُل لَهُم – اَو وَزَنو    استثناء : غیر از  مالِیَه هَلَکَ (حاقه ۲۸)  

۲. ادغام متجانسین : دو حرف هم جنس در تلفظ، به شرط سکون حرف اول، فقط در موارد زیر انجام می شود:  اِرکَب مَعَنا  = اِرکَمَّعَنا   (ت-د-ط) (دو به دو در یکدیگر)        قَد تَبیّن = قَتَّبَیّنَ   .      بَسَطتَ = بَسَتّ َ      هَمَّت طائفهً  =  هَمَّطّائفهً    (ث-ذ-ظ) (دو به دو در یکدیگر) یَلهَث ذلکَ  =  یَلهَذّلکَ  –  اِذ ظَلموا = اِ ظّلَموا                   ۳. ادغام متقاربین :  دو حرف نزدیک به هم ،  اَلَم نَخلُقکُم =  اَلَم نَخلُکُّم

قُل رّبّی - بَل رّبُّکُم  -  در روایت حفص از عاصم غیر از موارد فوق ادغام متقاربین انجام نمی شود.

4. ادغام یرملون : یمون ، با غنه  .        ل ، ر ، بدون غنه . قبلا بیان شد

24. نکته‌ها    بِئسَ الاِسم  در قرائت ورش (اختلاف قرائات)، بحث همزه داریم که گاهی با مکث کردن و گاهی با هم با حذف همزه و دادن حرکت آن به ل (ال) خوانده می شود .  وَ الاَرض = وَلَرض     در اینجا همزه حذف و  َ  اَ رض به ل (ال) داده شده  بِئسَ الاِسم = بِئسَلِسمُ   در اینجا همزه حذف و حرکت  ِ به ل داده شد  در قرائتی که ما انجام می دهیم (حفص از عاصم کوفی) فقط همین یک مورد مجوز داریم انجام دهیم      بِئسَ الاِسم  =  بِئسَلِسمُ

نحوه تلفظ حرف ذال و ثاء

از مماس شدن نوک زبان با لبه ی دندان های ثنایای بالا (دندانهای خرگوشی)

این حروف، حروفی نوک زبانی هستند.

مثال کلمه ای تلفظ حروف ذال و ثاء

إذا      ذَلک       أثقَالَها       ثُمَّ        کَوثَر        لَذَهَبَ        هَذَا        تُحَدِّثُ

تلفظ حرف ضاد

این حرف، از تماس بخش زیادی از کناره زبان (چپ یا راست) با دندان های آسیابی بالا (دندان های اضراس) در همان طرف ایجاد می گردد.

همچنین باید دقت کرد که نباید با حرف ظاء ( نوک زبان و دندان بالا) اشتباه گرفت.

ضاد = دال پرحجم و دهان عمودی ِ نرم       ضَالّین  مَغضُوب یَضرِبُون

تلفظ حرف غین

از حروف حلقی که از بالای حلق (قسمت نزدیک تر به دهان) تلفظ می شود،

صدای غِرغِره ی آب نمک در گلوست.

 غین از حروف استعلاء نیز هست که باید دهان را به حالت عمودی و پرحجم قرار داد.     غَافِر        غَیرَ        غَاسق      یَغفِرُ        مَغضُوبِ       مَغَانِمَ

تلفظ حرف طاء

این حرف نیز از حروف لسانی است که همچون حرف تاء ادا می شود با این تفاوت که حرف تاء، کم حجم و دهان افقی ولی حرف طاء، پرحجم و دهان عمودی که در یک لحظه سطح زبان نیز با کام بالا منطبق می گردد، تلفظ می گردد.  طاء =  تاء پرحجم     مثال تلفظ حرف طاء شَیطَان     طَهُوراً      یُطهّرَکُم      تَطهیراً     یَطُوفُ      طه    طسم

تلفظ حرف صاد

کفِ زبان گود شده و ریشه زبان به سوی کام بالا می آید. و به عبارت ساده تر سین، دهان افقی و کم حجم اما صاد، دهان عمودی و حجیم است.   صاد = سین پرحجم

مثال کلمه ای تلفظ حرف صاد صَوَاب     صَومُ      نَصرُ      صَلصَال     صِیَام     مِصبَاح     صَاحِب

تلفظ حروف عین و حاء

صدای حاء نسبتاً خشن و گرفته است اما در صدای عین، از گرفتگی و خشونت حاء، خبری نیست. و به نرمی بیان می شود. حالتی که برای گرم کردن دست ها در فصل سرد زمستان به کار می رود همان شیوه تلفظی حرف حاء است.

مثال کلمه ای تلفظ حروف عین و حاء

و انحَر    الرحمن     عِلمٍ      الحَمد    عالَمین    الرحیم    یعلَمُون    أحَدَ     یُحِبُّ

  تلفظ حرف واو    تلفظ این حرف در فارسی به نحوی است که دندان های جلویی بالا بر روی لب پایین قرار می گیرد . لب ها کاملاً به صورت غنچه و گِرد در آمده و حرف واو تلفظ می شود. ( بدون اینکه لب ها بر یکدیگر سوار شوند)  

 مثال   قل هو اله    و لم یولد       و العصر     و ما أدراک          و انحر

تذکرات :

1. صدای کشیده ( اُو ) هرگاه صدای کشیده ( اُو ) برخورد کند به ( ل ) با هر صدا و علامتی که داشته باشد تبدیل به صدای کوتاه ضمه می شود  اُولَٰاءِ هٰؤلَٰاءِ    اُولٰئِکَ    اُولِی    اُولُوالْاَلباب    مگر در کلمه اُولیٰ – بمعنی اول در سوره ضحی

 2. عدم اشباع صدای کشیده   هرگاه یکی از صداهای کشیده   ای    اُو   به ساکن یا تشدید پس از خود تبدیل به صدای کوتاه می شود و در نتیجه حروف( و  ی ) بدون اشباع تلفظ می شود.  مانند عَمِلُوا الصّالِحَاتِ . اُوتُوا الْعِلم . آتِی الزَّکوهَ

3. اماله :
عاصم به روایت حفص در تمام قرآن فقط کلمه مَجریها را در عبارت قال ارکَبُوا فیها بِسمِ الله مَجرِیها وَ مُرسیها (هود 41) به اماله را و الف بعد از آن خوانده است.

صفات حروف

 حالات مختلف حروف در هنگام تلفظ را صفات حروف می گویند. این صفات به دو گروه تقسیم می شوند که در اینجا به اختصار بیان می کنیم:

الف) صفاتی که دارای متضاد هستند یعنی در مقابل هر صفت یک صف ضد آن قرار دارد.

ب) صفات غیرمتضاده.

 الف ) صفات متضاده

 ۱)  صفت استعلاء      ۲)  صفات استفال     3) صفت شدت :

4) صفت جهْر : حروف مجهوره با صدای بلند تلفظ می شوند و ۱۸ حرف هستند . اگر ۱۰ حرف مهموسه را از ۲۸ حرف عربی کم کنیم بقیه مجهوره هستند.

۴) صفت همس : حروف مهموسه با صدای آهسته و بدون کمک گرفتن از تارهای صوتی اداء می شوند .(این صفت ضد صفت جهر است) . ۱۰ حرف مهموسه

حثّهُ شخصٌ  فسکت (ح – ث – ه – ش – خ – ص – ف – س – ک – ت).

۶) صفت رخوت : حروف رخوه به راحتی و نرم تلفظ می شوند و در هنگام تلفظ در مخرج آنها هوا جریان پیدا می کند (این صفت ضد صفت شدت است) . ۱۵ حرف این صفت را دارند ( اگر ۸ حرف شدیده و ۵ حرف متوسطه را از حروف ۲۸ گانه کم کنیم حروف رخوت باقی می ماند

حروف متوسطه ( بین الشده و الرخوه) ۵ حرف هستند که نه شدت دارند و نه رخوت و این پنج حرف  عبارتند از : (لن عمر) (ل – ن – ع – م – ر)

۷) صفت اطباق : حروف مطبقه در هنگام تلفظشان دهان حالت جمع شدن را پیدا می کند و در وسط زبان حالت گودی پیدا می شود. حروف : ص  – ض – ط  – ظ

۸) صفت انفتاح : حروف منفتحه در هنگام تلفظ آنها دهان گشوده می شود زبان حالت عادی را دارد . ۲۴ حرف مابقی این صفت را (که ضد صفت اطباق است) دارند.

۹) صفت اصمات : بعضی از حروف به سنگینی اداء می شوند ۲۲ عدد می باشند . اگر از حروف ۲۸ گانه حروف اذلاق را کم کنیم مابقی حروف دارای این صفت است.

۱۰ ) صفت اذلاق : این حروف به نرمی و سبکی تلفظ می شوند و ۶ حرف فرَّ من لُب ( ف- ر – م – ن – ل – ب ) این صفت را ( که ضد صفت اصمات است) دارند.