حضرت خدیجه (سلام الله علیها)
در شهر مکه به دنیا آمدند . او در چهل سالگى با حضرت محمد ص که 25 سال از عمر شریفش را سپرى کرده بود ازدواج نمود. ثمره ازدواج خدیجه شش فرزند به نامهاى قاسم، عبدالله، رقیه، زینب، ام کلثوم و فاطمه علیها السلام بود . قبل از اسلام وى به خاطر دارا بودن صفات پسندیده و فضائل اخلاقى و پاکدامنى، «طاهره» لقب گرفت
ثروت خدیجه در میان اهل مکه بى نظیر بود و اهالى مکه با اموال وى به صورت مضاربه اى تجارت مى کردند . خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه آن ثروت را در اختیار حضرت رسول نهاد و بدین ترتیب از جنبه اقتصادى دین اسلام را تقویت نموده و در گسترش آن نهایت تلاش خود را به جاى آورد
مقام او در نزد پیامبر اکرم ص به حدى بود که در مدت 25 سال زندگى مشترک با این بانوى با عظمت، آن حضرت به خاطر تکریم وى با هیچ زنى ازدواج نکرد و بهترین دوران جوانى خویش را به وى بخشید . امیرالمؤمنین به پاس خدمات آن دو بزرگوار به جهان اسلام اشعارى جانسوز سروده است
اى چشمان من! احسنت بر شما،[اشک بریزید] در فراق آن دو بزرگوارى که نظیر ندارند . بر سرور سرزمین بطحاء و فرزند رئیس آن و بر بانوى بانوان که نخستین نمازگزار بود [آن بانوى] پاکدامنى که خداوند خصلتهاى او را پاکیزه کرده است [بانوى ] مبارکى که خداوند برترى را به سوى او رانده است مصیبت این دو عزیز فضا را بر من تیره و تار ساخته و [از این پس]شبها را در اندوه و حزن این دو سر مى کنم
نقش این بانوى خجسته در گسترش آموزههاى مکتب تربیتى اسلام :
1- فضائل اخلاقى و علمى حضرت خدیجه علیها السلام هم در دوران جاهلیت و هم بعد از بعثت خاتم الانبیاء ص داراى فضائل اخلاقى و کمالات معنوى بوده است او در جامعه خود به عنوان یک الگوى زن برتر، تاثیر بسزایى در گسترش صفات نیک انسانى داشته است
سخاوت، کرامت، ایثار و فداکارى، عفت و پاکدامنى، دوراندیشى و درایت و توجه به مستمندان، عطوفت و مهربانى و صبر و استقامت، از جمله فضیلتهاى پسندیده ای است که صفحات تاریخ این زن نمونه را نشان مى دهد
به همین جهت آن بانوى یگانه در میان زنان رسول خدا ص شرایط هم کفو بودن را احراز نمود و یک همتاى واقعى براى حضرت محمد ص بود
عدم ازدواج مجدد پیامبر در زمان حیات خدیجه کبرى نشانگر جاذبه هاى معنوى و فضائل اخلاقى بى شمار در وجود آن حضرت است، که بدون تردید برخوردارى از آن صفات نقش مهم و اساسى در زندگى رسول خدا داشته است .
به همین جهت پیامبر اکرم ص این بانوى تربیت یافته را از برترین زنان بهشتى شمرده و مى فرماید: «افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد وفاطمة بنت محمد ومریم بنت عمران وآثیة بنت مزاحم امراة فرعون ; وفادارى این بانوى آسمانى در راه رسیدن به اهداف والاى همسر خویش، مورد توجه است . او از اولین لحظات بعثت، به رسول خدا ص ایمان آورد و تا آخرین لحظات برایمان خود پاى فشرد و لحظه اى شک و تردید به دل راه نداد . گذشته از فضائل اخلاقى، او از کمالات علمى نیز برخوردار بود . خدیجه در مورد دانش عصر خود اطلاعات فراوانى داشت و از کتابهاى آسمانى آگاه و از نظر عقل و درایت و زیرکى بر تمام زنان حتى بسیارى از مردان معاصر برترى داشت . او داراى تمام کمالات و امتیازهایى بود که یک زن مى تواند داشته باشد .
خدیجه به عنوان اولین بانوى مسلمان در ترویج فرهنگ اسلامى و الگوهاى یک زن مسلمان و با کمال نقش والاى خود را ایفا کرده است و بانوان بسیارى از تربیت عملى وى درسها آموخته اند . اهمیت فضائل اخلاقى و کمالات انسانى در وجود این بانوى با فضیلت آنگاه به اوج خود مى رسد که نگاهى به وضع زن در ایام جاهلیت و قبل از بعثت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بیندازیم. زن در آن روز نه تنها از حقوق خود محروم بود و با رقت آورترین وضع زندگى مى کرد، بلکه به عنوان مایه ننگ و عار و موجودى شوم زنده به گور مى شد . خدیجه در چنین عصرى اثبات نمود که یک زن نه تنها حق حیات دارد و باید حقوق مسلم خود را استیفا نماید، بلکه مى تواند با اعمال شایسته و تلاش و کوشش، به مرحله اى برسد که خداوند متعال به او سلام برساند;همچنان که امام باقر ع از پیامبر اکرم ص نقل مى کند: شبى که در معراج بودم، به هنگام بازگشت از سفر معراج به جبرئیل گفتم: اى جبرئیل! آیا خواسته اى از من دارى؟ گفت: خواهش من این است که از طرف خداوند و من، به خدیجه سلام برسانى
2- پرورش فرزندان صالح :
حضرت خدیجه علاوه بر این که به نص قرآن مادر روحانى همه مؤمنین است، به عنوان مادرى شایسته و با ایمان در دامن خویش فرزندان نیک و صالحى براى رسول الله ص تربیت نمود . وى شش فرزند براى پیامبر به دنیا آورد و در دامن پر مهر خویش پرورش داد که در میان آنها حضرت فاطمه علیها السلام از رتبه خاصى برخوردار است . دخترى که رهبرى اسلام بعد از پیامبر اکرم و على علیه السلام از نسل او پدید آمد و ادامه یافت
این دختر با مادرش آن چنان ارتباط تنگا تنگ داشت که هنگام رحلت حضرت خدیجه، فاطمه علیها السلام که در حدود پنجسال داشت شدیدا بى تابى مى کرد و به دور پدر بزرگوارش مى چرخید و مى گفت: « پدر جان! مادرم کجاست؟» حضرت جبرئیل نازل شد و فرمود: یا رسول الله! خداوند مى فرماید: سلام ما را به فاطمه برسان و به او اطلاع بده که مادرش خدیجه در خانه هاى بهشتى با آسیه و مریم زندگى مى کند .
این دختر پاکیزه، هنگام رحلت مادر وقتى احساس کرد که حضرت خدیجه شدیدا در فراق او و پدر ارجمندش ناراحت است و نگران تنهایى و بى یاورى حضرت محمد ص مى باشد، به مادرش دلدارى داده و گفت: « یا اماه ! لا تحزنى ولا ترهبى فان الله مع ابى .
امامان معصوم علیهم السلام نیز همیشه به وجود چنین مادرى افتخار مى کردند; همچنانکه حضرت مجتبى ع هنگامى که با معاویه مناظره مى کرد، در مورد یکى از علل انحراف معاویه از محور حق و انحطاط اخلاقى وى و سعادت و خوشبختى خود به نقش مادر در تربیت افراد اشاره کرده و فرمود:معاویه! چون مادر تو «هند» و مادربزرگت «نثیله» مى باشد [و در دامن چنین زن پست و فرومایه اى پرورش یافته اى] این گونه اعمال زشت از تو سر مى زند و سعادت ما خانواده در اثر تربیت در دامن مادرانى پاک و پارسا همچون خدیجه علیها السلام و فاطمه علیها السلام مى باشد
امام حسین ع در روز عاشورا براى معرفى خویش و آگاه کردن دلهاى بیدار، به مادرش فاطمه علیها السلام و مادربزرگ شایسته و فداکارش حضرت خدیجه اشاره نموده و فرمود:«شما را به خدا قسم مى دهم! آیا مى دانید که مادر من «فاطمه زهرا» دختر محمد مصطفى ص است؟ ! گفتند: آرى [ . . . فرمود: ] شما را به خدا قسم مى دهم! آیا مى دانید که مادربزرگ من خدیجه دختر خویلد، نخستین زنى است که اسلام را پذیرفت؟ !گفتند: آرى .» حضرت خدیجه علاوه بر اینکه در دامان پر مهر و عطوفت خویش فرزندان پیامبر را پرورش داد، فرزندان شایسته اى را نیز قبل از ازدواج با پیامبر تربیت کرده بود که از جمله آنها هند بن ابى هاله مى باشد .
او (هند) در مدت سه شبانه روزى که پیامبر اکرم ص در هنگام هجرت در غار ثور مخفى شده بود، به همراه على ع دور از چشم مشرکان مکه محرمانه به پیامبر ص آذوقه مى برد و برمى گشت. وى مردى بزرگوار، شریف، فصیح و محدث بود و از شوهر دیگر خدیجه بنام ابى هالة بن زرارة تمیمى متولد شده بود .
هند پسر خدیجه همان کسى است که امام حسن ع به عنوان دایى خود از وى نام مى برد .وى اوصاف و شمایل رسول خدا ص را براى امام مجتبى ع توصیف مى کرد و بسیار مورد علاقه رسول الله ص بود . او بتهاى مشرکان را مى شکست و در جنگ جمل در رکاب حضرت على ع به شهادت رسید .
3- توجه به نیازهاى عاطفى و خواسته هاى فرزندان : مهرورزى و محبت به کودکان و رفع نیازهاى معنوى و عاطفى فرزندان، یکى دیگر از اصول تربیتى اسلام مى باشد . حضرت خدیجه به عنوان یک مادر دلسوز و مربى آگاه در این مورد حساسیت ویژه اى داشت
ماجراى زیر بیانگر این ویژگى حضرت خدیجه مى باشد . در ایام بیمارى خدیجه که به مرگ وى انجامید، روزى اسماء بنت عمیس به عیادتش آمد، او خدیجه را گریان و ناراحت مشاهده کرد و به او دلدارى داده و گفت: تو از بهترین زنان عالم محسوب مى شوى، تو تمام اموالت را در راه خداوند بخشیدى، تو همسر رسول گرامى اسلام هستى و بارها تو را به بهشت بشارت داده است
با این همه چرا گریان و نگران هستى؟ خدیجه علیها السلام فرمود: اسماء!من در فکر این هستم که دختر هنگام زفاف نیاز به مادر دارد تا نگرانى ها و اسرارش را به مادر بگوید و خواسته هایش را به عنوان محرم اسرار مطرح نماید، فاطمه علیها السلام کوچک است، مى ترسم کسى نباشد که متکفل کارهاى وى در هنگام عروسى شود و برایش مادرى کند . اسماء بنت عمیس گفت: اى بانوى من! نگران نباش من با تو عهد مىکنم که اگر تا آن موقع زنده ماندم به جاى تو براى فاطمه مادرى کنم و نیازهاى روحى و عاطفى وى را برطرف نمایم
بعد از وفات خدیجه علیها السلام هنگامى که شب زفاف حضرت فاطمه علیها السلام فرا رسید، پیامبر اکرم ص فرمود: همه زنها از اتاق عروس خارج شوند و کسى در آنجا باقى نماند . همه رفتند، اما پیامبر اکرم ص متوجه شد که هنوز اسماء بنت عمیس در اتاق باقى مانده است . فرمود: آیا نگفتم همه زنان بیرون روند؟ اسماء گفت: چرا یا رسول الله من شنیدم و قصد مخالفت با فرمایش شما رانداشتم، ولى عهد من با خدیجه مرا بر آن داشت که در اینجا بمانم; چون با خدیجه پیمان بسته ام که در چنین شبى براى فاطمه مادرى کنم
حضرت رسول اکرم ص با شنیدن این سخن به گریه در آمد و براى اسماء بنت عمیس دعا کرد . همچنین حضرت خدیجه در مورد آینده دختر خردسال خویش خطاب به پیامبر اکرم ص دغدغه هایى را به این ترتیب بیان نمود: یا رسول الله! این دختر من با اشاره به حضرت فاطمه علیها السلام بعد از من غریب و تنها خواهد شد. مبادا کسى از زنان قریش او را آزار برساند، مبادا کسى به صورتش سیلى بزند، مبادا کسى صداى خود را بر روى او بلند کند، مبادا کسى با او رفتارى تند و خشن داشته باشد .
۴- رعایت آیین شوهردارى: یکى از برنامه هاى تربیتى اسلام، آموزش آیین شوهردارى به بانوان مى باشد. حضرت خدیجه علیها السلام در ترویج آیین شوهردارى اسلامى و رعایت حقوق همسر، نهایت تلاش را به عمل مى آورد
با شیوه هاى مختلفى فضاى خانواده را آرام نگاه داشته و امنیت روحى و روانى را براى شوهر و فرزندان برقرار و زمینه را براى رشد فضائل اخلاقى فراهم مىآورد
الف) ابراز محبت: حضرت خدیجه در فرصتهاى مناسب به همسر گرامى خویش ابراز علاقه و محبت مى کرد او در قالب اشعارى زیبا درباره پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله، مکنونات قلبى خویش را چنین ابراز مى دارد:«اگر تمام نعمتهاى دنیا و سلطنتهاى پادشاهان را داشته باشم و ملک آنها همیشه از آن من باشد، به نظر من به اندازه بال پشه اى ارزش ندارد زمانى که چشم من به چشم تو نیفتد
ب) طرح غیرمستقیم خواسته ها : حضرت خدیجه علیها السلام خدمات زیادى را در خانه پیامبر اکرم ص انجام داده و صدمات فراوانى متحمل شده بود، از این رو به صورت طبیعى مى توانست انتظارات و توقعاتى را نیز از آن حضرت داشته باشد، اما او هیچگاه خواسته هاى شخصى خویش را به صورت مستقیم بیان نمى کرد بلکه سعى مى کرد آنها را به عنوان یک پیشنهاد و یا خواهش غیر مهم و در کمال ادب و احترام مطرح نماید .
حضرت خدیجه در آستانه وفات خویش هنگامى که وصیت هاى خود را بیان مى کرد، آنها را در قالب یک گفت و گوى صمیمانه و محبت آمیز مطرح نمود . وى خطاب به پیامبر اکرم ص عرض کرد: «یا رسول الله! چند وصیت دارم، البته من در حق تو کوتاهى کردم، مرا عفو کن . پیامبر ص فرمود: هرگز از تو تقصیرى مشاهده نکردم . تو نهایت درجه تلاش خود را به کار گرفتى و در خانه من زحمات و مشکلات زیادى را متحمل شدى و تمام دارایى خود را در راه خدا مصرف کردى
حضرت خدیجه علیها السلام عرض کرد: یا رسول الله! مى خواهم خواسته اى را توسط دخترم فاطمه به شما برسانم و شرم دارم آن را مستقیما بازگو نمایم . پیامبر از منزل خدیجه بیرون رفت . آنگاه خدیجه دخترش فاطمه را صدا کرد و به او گفت: عزیزم! به پدر بزرگوارت بگو که مادرم مى گوید: من از قبر هراسناکم، دوست دارم مرا در لباسى که هنگام نزول وحى به تن داشتى کفن کرده و در قبر بگذارى . فاطمه علیها السلام به نزد پدر آمده و پیام مادرش را رساند . پیامبر ص آن لباس را براى خدیجه فرستاد
هنگامى که فاطمه علیها السلام آن را آورد، نشاط زایدالوصفى وجود خدیجه را فرا گرفت. آنگاه حضرت خدیجه با دلى آرام چشم از جهان فرو بست آن سال عام الحزن نامیده شد .پیامبر مشغول تجهیز و غسل و حنوط وى شد، هنگامى که خواست خدیجه را کفن کند، جبرئیل امین نازل شد و گفت: خداوند سلام مى رساند و مى فرماید: کفن خدیجه به عهده ماست و آن یک کفن بهشتى خواهد بود . پیامبر اکرم اول با پیراهن خود و از روى آن با کفن بهشتى خدیجه را کفن کرد
ج) دلجویى و دلدارى همسر : خانواده کانون آرامش و راحتى بخش هر انسانى است .مردى که در بیرون خانه با هزاران مشکل و گرفتارى رو به روست و گاهى در راه رسیدن به هدف و کسب روزى حلال سخنان ناروا شنیده و لطمات روحى و جسمى زیادى را متحمل مىشود، انتظار دارد که کسى از وى دلجویى کرده و حرف دلش را شنیده و با کلمات شفابخش و برخوردهاى آسایش آفرین مرهم گذار دردهاى انباشته در دل او باشد .حضرت خدیجه چنین همسرى براى پیامبر اکرم ص بود .
مشرکان با سخنان توهین آمیز و اعمال وقیحانه اى پیامبر اکرم ص را ناراحت مى کردند و از این ناحیه مشکلات فراوانى پیش روى پیامبر اکرم بود، اما همه این گرفتارى ها به وسیله خدیجه علیها السلام جبران مى شد . او شخص پیامبر و مشکلات آن حضرت را آگاهانه درک مى کرد و بدین جهت در پیشرفت اهداف آن حضرت تلاش مى نمود و سخنانش را تصدیق مى کرد و او را از تمام غمها و غصه ها مى رهانید
علامه سید شرف الدین در این مورد مىنویسد: «او مدت 25 سال با پیامبر ص زندگى کرد بدون آنکه زن دیگرى در زندگى او شریک شود و اگر در حیات باقى مى ماند، پیامبر باز هم شریک دیگرى انتخاب نمى کرد . او در تمام طول زندگى زناشویى شریک درد و رنج پیامبر بود، زیرا با مال خود به او نیرو مى بخشید و با گفتار و کردار از او دفاع مى نمود و به او در مقابل عذاب و درد کافران که در راه رسالت و اداى آن نصیبش مى کردند تسلى مى داد . او به همراه على ع هنگام نزول نخستین وحى آسمانى به پیامبر ص ، در غار حرا بود . »
پیامبر اکرم ص در مورد همسر گرامى خویش مى فرماید: «خدیجه زنى بود که چون همه از من روى مى گردانیدند او به من روى مى کرد و چون همه از من مى گریختند، به من محبت و مهربانى مى کرد و چون همه دعوت مرا تکذیب مى کردند به من ایمان مى آورد و مرا تصدیق مى کرد در مشکلات زندگى مرا یارى مى داد و با مال خود کمک مى کرد و غم از دلم مى زدود
خدیجه آنچنان در روح و جان همسر بزرگوارش تاثیر گذاشته بود که مدتها بعد از رحلت حضرت خدیجه علیها السلام، هرگاه حضرت رسول ص گوسفندى را ذبح مى کرد، مى فرمود سهمى هم به دوستان خدیجه بفرستید
5 - برترین معیارهاى انتخاب همسر : مهمترین دغدغه هاى هر دختر و پسر جوان که در آستانه ازدواج قرار مى گیرد، برترین معیارها و ملاکهاى ازدواج در انتخاب همسر آینده اش مى باشد . حضرت خدیجه علیها السلام به عنوان الگوى دختران و زنان مسلمان در مورد انتخاب حضرت محمد ص به عنوان همسر آینده خویش ملاکها و اصولى را مطرح مى کند که از گفت و گوى وى با پیامبر اکرم ص معلوم مىشود .
خدیجه هنگام پیشنهاد ازدواج با رسول خدا ص به وى گفت: به خاطر خویشاوندیت با من، بزرگواریت، امانتدارى تو در میان مردم، اخلاق نیک و راست گوئیت، مایلم با تو ازدواج کنم . ارزش این انتخاب خدیجه آنگاه نمایان مى شود که بدانیم او در آن هنگام، موقعیتى عالى و ممتاز در جامعه خود داشت و تمام امکانات و زمینه ها براى ازدواج وى با هر یک از جوانان نامدار و ثروتمند قریش فراهم بود .
خدیجه در قرآن
حضرت خدیجه نخستین ام المؤمنین است که در قرآن مجید به عنوان یکی از زنان پیامبر مورد توجه است، وبه طور شخصی نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به نام واوصاف او اشاره گردیده است
حضرت خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه اموالش را قبل از اسلام و بعد از آن ، در اختیار پیامبر گذاشت ، تا آن حضرت هرگونه که خواست آن اموال را در راه خدا به مصرف برساند، به گونه ای که پیامبر که فقیربود بی نیاز شد
وخداوند درمقام بیان نعمتهای خود به پیامبر اکرم از جمله می فرماید: و وجدک عائلا فأغنی ؛ خداوند تو را فقیر یافت و بی نیاز نمود» مراد از « بی نیازساختن پیامبر » مال و بخشش خدیجه بود که همه را در طبق اخلاص گذاشته وبرای پیشرفت دین مبین اسلام دراختیار پیامبر قرار داد
در کتاب «الخصائص الفاطمیه» نقل شده : طبق روایت مشهور هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد، فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی برای خدیجه نزد رسول خدا آوردند پیامبر اکرم پیکر مطهرحضرت خدیجه را با آن کفن پوشانید.سپس جنازه او را با همراهان به سوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند رسول خدا درمیان آن قبر رفت و خوابید ، سپس بیرون آمد وآن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد.
بانوی اسلام
خدیجه (س) (مکه553م - مکه619م)دختر خویلد بن اسد مکنی به ام هند و ملقب به سیده نساء قریش در میان خانواده ای اصیل پرورش یافت و به دلیل وقار و پاکی و احتراز از آلودگی های اخلاقی مرسوم در عربستان دوره جاهلی لقب طاهره را نیز گرفت. خدیجه(س) بعد از مرگ دومین شوهر خود، وارد کار تجارت شد و توانست به تدریج باهوش و ذکاوت خود صاحب یکی از بزرگترین کاروانهای تجاری مکه شود
حضرت محمد(ص) نیز در دوران جوانی به شیوه عقد مضاربه یا اقراض در امر تجارت با بنگاه تجاری خدیجه (س) همکاری داشت. نتیجه این همکاری خجسته آشنایی و ازدواج محمد(ص) 25 ساله و فقیر و خدیجه (س) 40 ساله و ثروتمند شد. خدیجه (س) مهریه را متقبل شد و تمام اموال را به شوهرش بخشید و غلامان و کنیزان خود را آزاد کرد.
ثروت خدیجه و البته جانش در طول محاصره اقتصادی از دست رفت. پیامبر (ص) تا زمانی که خدیجه(س) زنده بود، برخلاف رسم زمانه خود و مسن بودن همسرش، هیچ زن دیگری اختیار نکرد و به همسر گرامی خود مژده بهشت داد و او را در کنار آسیه همسر فرعون و مریم دختر عمران از برترین زنان عالم شمرد. همراهی صمیمانه و خالصانه خدیجه (س) با همسر خود، رسول خدا، همواره مورد توجه متفکران مسلمان و غیر مسلمان قرار گرفته است. دکتر شریعتی در این باره می گوید: خدیجه (س) در تمام لحظات با همسر خود همراه بود و تمام زندگی و عشق و ایمان و ثروتش را به او بخشید.
شهید مطهری می فرماید: خدیجه خود قدیسه تاریخ اسلام است و از نظر علل ظاهری اگر فداکاری او نبود پیغمبر (ص) نمی توانست پیروز شود. علامه عسکری این بانوی اول اسلام را زنی مؤمن و همسری باوفا می داند که هر آنچه داشت در راه پیامبر (ص) در طبق اخلاص نهاد.مؤلف کتاب زنان نامی، خدیجه (س) را زنی نیکوکار و خیر اندیش می داند که با تمام جان نفس و مال ثمین خویش در راه بسط اسلام کوشیده است. دکتر عایشه بنت شاطی با توصیف جایگاه خدیجه(س) در قلب رسول خدا (ص) آن را دور از دسترس دیگر امهات المؤمنین شرح می دهد.
قدریه حسین، خدیجه (س) را نمونه ای از پاکترین و با شکوه ترین و والامقام ترین نمونه های زنان اسلام معرفی می کند. سنیه قرا به زیبایی جایگاه این بانوی بزرگ در تاریخ را به تصویر می کشد: تاریخ در مقابل عظمت ام المؤمنین خدیجه سر فرود می آورد و در برابر او متواضعانه می ایستد و نمی داند این زن را در کدام شناسنامه بزرگان ثبت نماید. طه حسین با معرفت به نقش خدیجه (س) در زندگی رسول خدا (ص) و تاریخ اسلام، صبر بر مرگ ایشان را حتی برای پیامبر (ص) امتحانی سخت توصیف می کند.
محمد حسین هیکل متفکر مصری معاصر نیز خدیجه (س) برای روح بزرگ محمد (ص) فرشته رحمت می داند و می گوید خدیجه مشکلات را برای پیامبر(ص) آسان می ساخت و آثار بیم را از روحش محو می کرد. علی ابراهیم، حسن خدیجه را نمونه عالی یک همسر با اخلاص و پاکدامن و زنی با وقار و خردمند می بیند سید محسن امین، دانشمند شیعی، استواری اسلام را با اموال خدیجه و شمشیر امام علی (ع) توصیف می کند. مولانا ابوالحسن ندوی می گوید خدیجه از زنان بزرگ قریش و برترین آنان از حیث عقل و درایت بود و در کنار حضرت محمد (ص)پشتیبان و مشاور و آگاه ترین به اخلاق او بود. زندگی درخشان خدیجه (س) از نگاه دانشمندان مسیحی نیز دور نمانده است
بودلی در این باره می گوید: اطمینان خدیجه به مردی که او را دوست می داشت و تصدیق و ایمان به او تا واپسین دم، افزاینده جو اعتمادی است که در نخستین مراحل عقیده وجود داشت. آن مراحلی که امروز هر یک نفر از شش نفر ساکنان عالم مدیون آن است. مرگیلوث نیز با درک عظمت خدیجه (س)همراهی این بانو را با شوهر و پیامبر خود ستایش می کند.
سرور زنان عالم
55 سال پیش از بعثت رسول مکرم اسلام در جزیرة العرب و سرزمین مکه که بر اثر دوری از مکتب پیامبران و حاکمیت جهل و جاهلیت، از ارزشها و اصول اخلاقی اثری نبود وهمه جا آکنده از تبعیض، ستم، ناپاکی، اختلاف و جنگ بود، دختری دیده به جهان گشود که «خدیجه» نام گرفت. پدرش«خُویْلد» و مادرش «فاطمه دختر زائده» بود. گاه خدیجه، پیامبر (ص) را پسر عمو خطاب می کرد؛ زیرا سلسله نسب حضرت خدیجه (س) از پدر، در جد چهارم با پیامبر اسلام (ص)به هم می رسد و از طرف مادر نیز در جد هشتم با همدیگر مشترکند.
شخصیت ادبی حضرت خدیجه س :از ویژگیهای بارز حضرت خدیجه س بهره مندی از عقل، هوش و تدبیری سرشار بوده است. در عصر جاهلیت که جهل همه جا را فرا گرفته بود و زنان از بیشتر مزایای زندگی محروم بودند، حضرت خدیجه (س) دارای کمال، عقل و شخصیت ادبی در سطح بالایی بود؛ چنانچه اشعار سرشار از ظرافت ادبی و معنوی او در شأن رسول خدا (ص)که حدود پانزده سال پیش از بعثت سروده شده، شاهد گویایی بر این مطلب است. او در یکی از اشعار خود در شأن رسول اکرم (ص) چنین گفته است: «اگر من روز را در میان همه نعمتها به شب رسانم و دنیا و سلطنت شاهان بزرگ ایران و کسری ها همیشه برای من باشد، اگر دیدگانم به تماشای چشمان تو نپردازند، تمامشان برای من به اندازه بال پشه ای ارزش ندارد».
ماجرای ازدواج:
امانتداری، راستگویی و ویژگیهای الهی حضرت محمد (ص) زبانزد همه مکیان شده بود؛ به این جهت حضرت خدیجه (س)، علاقه عجیبی به ایشان پیدا کرد
از سویی نیز از پسر عمویش وَرَقَةِ بن نوفِل که از دانشمندان مسیحی بود، اطلاع یافت که در مکه پیامبری ظهور می کند که خورشید وجودش عالمتاب خواهد شد نشانه های این پیامبر در وجود مبارک محمد (ص) آشکار بود
حضرت خدیجه (س) که در آن زمان ثروتش را در تجارت به کار انداخته بود، به پیشنهاد ابوطالب، محمد (ص) را با کاروان تجاری به شام فرستاد
در این سفر، «مَیْسَره» غلام خدیجه (س) نیز حضرت محمد(ص) را همراهی کرد و پس از بازگشت پُرسود کاروان به مکه، خدیجه (س) پیشنهاد ازدواج به ایشان داد و محمد (ص) با مشورت عموهایش قبول کرد و به این ترتیب، خطبه عقد محمد(ص) و خدیجه (س) توسط حضرت ابوطالب جاری شد.
نخستین زن مسلمان:
پانزده سال از زندگی زیبا و سراسر صفا و صمیمیت حضرت محمد (ص) و خدیجه (س) می گذشت که آن حضرت در «غار حرا» به پیامبری مبعوث شدند
حضرت خدیجه (س) اولین بانویی بود که به ایشان ایمان آورد و رسالتش را پذیرفت؛ از این رو رسول اکرم (ص) فرمودند: «پیشتاز زنان جهان در ایمان به خدا و محمد (ص) ، خدیجه (س) است
افتخارات: از افتخارات والا و ارزشمند وی همین بس که ایشان همسر اشرف مخلوقات عالم، حضرت محمد مصطفی (ص) ، مادر حضرت زهرا س بزرگ بانوی سراسر تاریخ و نیز مربی حضرت علی علیه السلام و بسان مادری برای آن حضرت بود.
منزلت خدیجه (س) نزد رسول اکرم (ص :
پیامبر اکرم (ص) احترام و ارزش خاصی برای حضرت خدیجه (س) قائل بودند و بارها شأن و مقام ارزشمند و والای ایشان را یادآوری می کردند. از جمله می فرمودند: «برترین بانوان بهشت عبارتند از؛ مریم دختر عمران، آسیه دختر مُزاحِم، خدیجه دختر خوَیْلد و فاطمه دختر محمد».
در تنگنای محاصره:
هنگامی که پیامبر اسلام (ص) پس از سه سال دعوت پنهانی، به امر خداوند مأمور به دعوت آشکار و گسترش دامنه پیام الهی خود شد، ندای دعوتش توفان خشم جاه طلبان و گردنکشان را برانگیخت. از این رو، کافران، آنان را از شهر بیرون کرده و به «شِعب ابی طالب» روانه ساختند و در تنگنای محاصره اقتصادی قرار دادند
شدت این محاصره به قدری بود که یا از گرسنگی بمیرند و یا به سوی بت پرستان و خدایانشان باز گردند. هنگامی که رسول خدا (ص) با یارانش از شهر بیرون می رفتند، خدیجه نیز بدون ذره ای تردید با آنان همگام شد. او در طول این سه سال، هزینه محاصره شدگان را به عهده گرفته بود و هر از چند گاه مایحتاج آنان، از اموال خدیجه (س) و مخفیانه به شعب ابی طالب می رسید.
مباهات امامان:
امامان معصوم علیهم السلام در موارد متعدد به وجود بانوی ارجمند جهان، حضرت خدیجه (س)، مباهات و افتخار کرده اند. مثلا ً امام حسین علیه السلام روز عاشورا، در ضمن خطبه ای که خود را به دشمن معرفی می کرد، فرمود:«شما را به خدا سوگند، آیا می دانید که جده من خدیجه (س) دختر خویلد است».
القاب حضرت خدیجه:
حضرت خدیجه (س) به خاطر قداست و پاکی به عنوان «طاهره» یعنی پاک سرشت و پاک روش خوانده شد. از سویی نیز شخصیت خدیجه (س) آنچنان چشمگیر بود که او را به عنوان«بانوی بانوان» و «سرور زنان» می خواندند. لقب دیگر آن حضرت، «کبری» است که به معنی «ارجمند و والا مقام می باشد.
فرزندان:
بنا بر نقل مشهور، حضرت خدیجه از پیامبر (س) دارای شش فرزند به نامهای قاسم، عبدالله ـ که با لقب طیب و طاهر نیز خوانده می شد ـ ، زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه زهرا (س) است. قاسم پیش از بعثت در مکه از دنیا رفت و عبدالله نیز که پس از بعثت به دنیا آمده بود، در مکه درگذشت.
رحلت:
پس از پایان محاصره اقتصادی پیامبر (ص) و یارانش در شعب ابی طالب، چندی نگذشت که ابوطالب و خدیجه (س) هر دو با فاصله چند روز در بستر بیماری افتادند
طبق پاره ای از روایات، ابوطالب علیه السلام دو ماه پس از آزادی از محاصره، از دنیا رفت و پس از سه روز و به نقلی 35 روز، در دهم رمضان سال دهم هجرت، حضرت خدیجه (س) نیز دار فانی را وداع گفت. مرقد مطهر آن حضرت در قبرستان حَجون در بالای شهر مکه قرار دارد که امروز به نام «قبرستان مُعلی» معروف است.
سال اندوه:
در سال دهم هجرت و به فاصله چند روز، پیامبر اکرم (ص) دو یار مخلص و توانای خود، حضرت خدیجه (س) و ابوطالب (ع ) را از دست داد و در سوگ آن دو سخت گریست و احساس تنهایی کرد. با رحلت دو یار با وفا و پشتیبان خستگی ناپذیر محمد (ص) ، حضرت آن سال را عام الحزن یا سال غم واندوه نامیدند.
اولین بانوی مسلمان
حضرت خدیجه (س) ، این بانوى بزرگوار و الگوى ممتاز زن مسلمان، در نزد پیامبر اکرم از احترام و محبوبیت خاصی برخوردار بود. رسول گرامى، آن خاتون محترم را بسیار دوست مى داشت. به مهر و درایت او آگاه بود. از این رو در کارهاى خود با وى نه فقط مانند یک همسر، بلکه همچون یک دوست فهیم و دلسوز و یار صمیمى، مشورت مى کرد و به نظراتى که خدیجه ابراز مى داشت، به دیده احترام مىنگریست. از حضرت على علیه السلام روایت شده است که فرمود: «این جمله را از خود پیامبر اسلام شنیدم که فرمود:بهترین زنان بنى اسرائیل در عصر گذشته، مریم بنت عمران، و بهترین زنان امت، امروز خدیجه بنت خویلد است.»
مقام والا و احترام و شخصیت خدیجه (س) را نباید با معیارهاى عادى سنجید، چه اینکه مقام و احترام آن بزرگوار چنان بالا گرفت که خداوند تبارک و تعالى به وسیله جبرئیل براى او سلام فرستاد و او را به پاداشى عظیم وعده داد که هیچ کس دیگرى، اعم از گذشتگان یا معاصرینش یا از اصحاب رسول خدا، بدان مقام نرسیده بودند. بخارى یکى از محدثین بزرگ اهل سنت که یکى از شش «صحیح» عمده و معتبر جهان تسنن از آن اوست، نقل مى کند: «عایشه مى گوید: در باره هیچ زنى به اندازه خدیجه حسرت نکشیدم و حسادت نبردم، وقتى شنیدم که پروردگارش او را به بهشت وعده داده است.»
احادیث بسیار زیادى در دست داریم که از طریق دانشمندان اهل سنت هم نقل شده است و همه از اوصاف درخشان و شخصیت ممتاز و احترام فوق العاده خدیجه سخن مى گویند. به دلیل همین اوصاف و فضایل، همین شخصیت و بزرگوارى، همین کاردانى و شایستگى و عطوفت و درایت و سایر امتیازات فوق العاده آن بانوى عزیز بود که پیامبر اسلام، مادامى که خدیجه کبرى زنده بود، با زن دیگرى ازدواج نکرد. نکته مهم آنکه خدیجه در حساسترین شرایط زندگى پیامبر اسلام - چه آن زمان که وجود مبارکش در آستانه نزول وحى قرار داشت و همه چیز دگرگون شده بود، و چه آن زمان که وحى الهى بر قلب پاکش نازل مى شد و جهانى را به لرزه درمى آورد - همواره رسول اکرم را به خوبى درک مى کرد. او را به طور صحیح شناخت و به واقعیتهاى والاى وجودش پى برد. رسالت او را به روشنى فهمید و آن را با تمام جانش پذیرفت و با همه توان خود در راه تثبیت و گسترش آن ایستادگى کرد. به راستى که کمتر کسی مى تواند این چنین حساس و فهمیده و با کمال و عمیق و عالم و واقع بین باشد
خدیجه(س) برای شناخت پیامبر(ص) نیازی به بشارت انجیل نداشت
حضرت خدیجه(س) با آگاهی و شناختی که از مراحل گوناگون زندگی حضرت محمد(ص) داشت دیگر چگونه به بشارت انجیل و یا خبر غلامش نیاز دارد بنابراین با در نظر گرفتن این مسائل به یک نتیجه می‌رسیم و آن اینکه حضرت خدیجه از همان دوران کودکی شناخت کامل و دقیقی از پیامبر (ص) دارد و گام‌گام در مراحل مختلف ایشان را می‌شناسد.
از طرف دیگر می‌بینیم گزارش مخالفان این است که حضرت خدیجه (ص) را پیرو ادیان الهی نمی‌داند و بلکه ایشان را مسیحی می‌دانند؛ با فرض صحت این نظریه باید به یک پرسش پاسخ داد و آن اینکه: تمام وابستگان پیامبر (ص) مانند عبدالمطلب، ابو طالب، حمزه و دیگران را باید همگی را به طور یکدست پیرو آخرین دین، یعنی مسیحی بدانیم که خوشبختانه محققان ما تا این لحظه، چنین نظری نداشته‌اند بلکه معتقدند در آن برهه، مسیحیت چنان دچار تحریف شد که اصولاً کسی به سراغ آن نمی‌رفت.
تفاسیر اهل سنت و شیعه در ذیل تفسیر آیه 42 سوره آل عمران «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِینَ» آورده‌اند که خطاب این آیه فقط شامل حال حضرت مریم (س) نمی‌شود بلکه بر اساس تصریح پیامبر(ص) در روایت‌های متواتر، سه خانم دیگر از جمله حضرت زهرا (س)، حضرت خدیجه(س) و حضرت آسیه نیز از مصادیق این آیه به شمار می‌روند و حضرت خدیجه (س) بعد از دختر بزرگوارش، دومین مقام نظام هستی را در میان خانم‌ها داشته و دربالاترین مرتبه کمال بعد از وجود مطهر حضرت زهرا(س) قرار دارند.
سیره و سیمای حضرت خدیجه (سلام الله علیها)
الف: شناسنامه خدیجه
حضرت خدیجه پانزده سال قبل از عام الفیل وشصت وهشت سال قبل ازهجرت نبوی در شهر مکه دیده به جهان گشود وپس ازشصت وپنج سال زندگی با شرافت وفضیلت سرانجام در تاریخ دهم رمضان سال دهم بعثت و سه سال قبل ازهجرت رسول خدا به مدینه به لقاءالله پیوست . نام او خدیجه ،و کنیه اش «ام هند» نام پدرش « خویلد ابن اسد » ونام مادرش « فاطمه دخترزائدة بن الاصم»می باشد.1پدر ومادر خدیجه با چند واسطه به « لویّ بن غالب» می رسد که جدّ اعلای پیامبر خداست و مادرمادر خدیجه «هاله» دختر عبدمناف از اجداد پیامبر اسلام است. بنابراین خدیجه هم از طرف پدر وهم از سوی مادرش با پیامبر اسلام هم نسب می باشد. 2
ب: ازدواج خدیجه
خدیجه به وسیله قرابت فامیلی با رسول خدا (ص) از یک طرف و ملاحظه اخلاق حمیده او در بازرگانی ازطرف دیگر ، وشنیدن اخباررسالت از علمای یهود ونصاری ازسوی سوم ، عاشق دلباخته معنوی پیامبر بود و گاهی در این را ه گریه می کرد ! و در شب هایی خواب به چشم اوفرو نمی رفت . ولذا مشکل خود را با پسر عمویش که عالم برجسته نصارا بود در میان گذاشت، او دعایی نوشت ، وخدیجه آن را زیر بالشش گذاشت و شبانه در عالم خواب پیامبر را دید ، وآینده برایش روشن شد ، و چون چشم برگشود دیگربه خواب نرفت و سرانجام کنیزش نفیسه دختر وبه قولی خواهرش را به سراغ پیامبر فرستاد و رسماً در خواست ازدواج کرد.3
خدیجه با تلاش پیگیر و تمهید مقدمات عاقلانه ، به ویژه با تدبیر پسر عمویش، ورقة بن نوفل ، سرانجام به مقصود خود رسید ، و فرزندان هاشم را که ستارگان حجاز بودند به خانه خود جذب کرد ، آنان در حالی که رسول خدا را با تمام عزت واحترام در میان گرفته بودند ، برای اجرای عقد به حضور خدیجه رسیدند ، و خطبه عقد با یک برنامه جالب اجراشد وپس از مراسم ، یادگار عبدالله در کنار عمویش ابوطالب عازم خانه پیشین گشت ، ولی خدیجه همراه با مهرومحبت ویژه دامن محمد را گرفت و گفت « سیدی !إلی بیتک فبیتی بیتک و أنا جاریتک!؛ای مولایم ! بیا به خانه خودت ، خانه من خانه تواست ، و من نیز کنیز تو هستم .»4خدیجه به این طریق زندگی مشترک خود را با آن حضرت شروع کرد . درعصرجاهلیت که وجود زن پاکدامن بسیار کم بود، وبسیاری از زنان به انحراف های عصر جاهلی آلوده بودند، حضرت خدیجه به خاطر قداست و پاکی در همه ابعاد ، به عنوان « طاهره» [پاک سرشت وپاک روش]خوانده می شد
ج : القاب خدیجه قبل از اسلام
القاب خدیجه (سلام الله علیها )قبل از اسلام بسیار بوده است که کتابهای بسیاری در مورد آن سخن رانده اند و از جمله القاب عبارتند از:
1.حضرت خدیجه (سلام الله علیها)قبل از ولادت ، درکتاب آسمانی انجیل که بر حضرت عیسی نازل شد به عنوان ـ بانوی مبارکه و همدم مریم در بهشت » یاد شده است ، در آنجا که در توصیف پیامبر اسلام (ص)خطاب به عیسی چنین آمده:(نسله من مبارکة ، وهی مونس أمک فی الجنة)5«نسل او از مبارکه (بانوی پربرکت ) است که همدم مادرت مریم در بهشت می باشد »
2.درعصرجاهلیت که وجود زن پاکدامن بسیار کم بود، وبسیاری اززنان به انحراف های عصر جاهلی آلوده بودند، حضرت خدیجه به خاطر قداست و پاکی در همه ابعاد ، به عنوان « طاهره» [پاک سرشت وپاک روش]خوانده می شد.
3 . ونیز شخصیت خدیجه در همان عصر آن چنان چشمگیر و مورد احترام خاص وعام بود که اورا با عنوان «سیده نسوان» [سرور زنان ] می خواندند.6
فضایل خدیجه در قرآن و روایات
الف: ایمان و فداکاری خدیجه
خدیجه زنی با فضیلت ودارای کمالات علمی و معنوی بود ، ودر اثر معاشرت با پسر عمویش که عالمی دانا و دانشمند بود وبه رسالت پیامبر خدا در آینده ایمان داشت. می دانست که رسول خدا به پیامبری خواهد رسید. خدیجه ازعلمای دیگر یهود ونصارا نیز سخنانی در تأیید نبوت پیامبر شنیده بود، وازهمه مهم تر در سفر بازرگانی آن حضرت به سرزمین شام ازطریق غلامش«میسره» که همراه کاروان بود، اطلاعات زیادی از کرامات و معجزات آن بزرگوار شنیده وبر عشق وایمانش افزوده بود. لذا با ورقة بن نوفل رازدل گشود وخواهان وصلت با پیامبر شد . همه اینها حاکی ازایمان خدیجه به رسالت پیامبر بود که سالها قبل ازبعثت آن حضرت اتفاق افتاده ، لذا پس از مبعوث شدن به رسالت الهی نخستین شخصی که به وی ایمان آورد خدیجه بود.
امیر مؤمنان در «خطبه قاصعه»می فرمایند : روزی که رسول خدا به پیامبری رسید،نور اسلام به هیچ خانه ای وارد نشد جز به خانه پیامبر وخدیجه که من سومین نفرآنان بودم که نور وحی و رسالت را می دیدم و عطر نبوت را استشمام می کردم
خدیجه ازنظر ایمان وعقیده به جایی رسیده بودکه خدا وپیامبر و ملائکه اورا دوست داشتند ، و بر ایمان اومباهات می کردند ، واو را افضل زنان پیامبر و جزء برترین زنان عالم و جهان معرفی می نمودند ! خدیجه زنی است که پیامبر خدا در حق او می گوید : ای خدیجه! خداوند متعال هر روز به وجود توچندین بار به ملائکه اش مباهات می کند
آری !خدیجه زنی بود که در اثر ایمان و فداکاری به جایی رسید که خداوند به او سلام رساند . او نه تنها این همه ناملایمات را تحمل کرد،بلکه تمام تلخی های سیاسی و اجتماعی آن روز را که قلب نازنین پیامبر خدا (ص)را مجروح می ساخت ترمیم نمود،و وی رادر ادامه سیرالهی اش یاری داد، ومایه آرامش شوهر گشت!
ب:خدیجه در قرآن
حضرت خدیجه نخستین ام المؤمنین است که در قرآن مجید به عنوان یکی از زنان پیامبر مورد توجه است، وبه طور شخصی نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به نام واوصاف او اشاره گردیده است
ج:خدیجه در روایات
در روایت اسلامی از طریق شیعه واهل تسنن نقل شده، اززبان پیامبر وامامان معصوم در شأن ومقام ارجمند ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) سخن فراوان با تعبیرات گوناگون به میان آمده است .
1. پیامبر (صلی الله علیه و آله)فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت : ای رسول خدا!این خدیجه است ، هرگاه نزد تو آمد،براواز سوی پروردگارش واز طرف من،سلام برسان:«وبشرها ببیت فی الجنة من قصب لاصخب ولانصب» و او را به خانه ای از یک قطعه ( از زبرجد) در بهشت که در آن رنج ونا آرامی نیست ، مژده بده »
2.پیامبر اکرم درتفسیر (27مطففین ) عیناً یشرب بها المقربون؛ همان چشمه بهشتی که مقربان از آن می نوشندفرمود:«المقربون السابقون؛رسول الله ، وعلی بن ابیطالب و الائمة، وفاطمه بنت محمد ؛»از مردان بسیاری به حد کمال رسیدند،و از زنان به درجه آخر کمال نرسیدند مگر چهار زن که عبارتند ازآسیه،مریم ،خدیجه،فاطمه
3.امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود: «سادات نساء العالمین اربع: خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد وآسیه بنت مزاحم ومریم بنت عمران؛ » سرور بانوان دو جهان چهار بانو است که عبارتند از :خدیجه ، فاطمه ، آسیه و مریم » پیام این روایات این است که به رازهای عظمت مقام این بانوی ارجمند پی ببریم ، وشایستگی های اورا بشناسیم، واز او درمسیر تکامل به عنوان برترین الگو، پیروی کنیم .
د:خدیجه همسر رسول خدا در دنیا و آخرت
پیامبر (ص ) فرمود: «اشتاقت الجنة إلی أربع من النساء : مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم زوجة فرعون وهی زوجة النبی ،فی الجنة » و خدیجه بنت خویلد زوجة النبی فی الدنیا وآلاخرة وفاطمه بنت محمد» بهشت مشتاق چهار زن است : 1ـ مریم دختر عمران 2ـ آسیه دختر مزاحم ـ همسر فرعون ، که همسر پیامبر در بهشت است . 3ـ خدیجه دختر خویلد همسر رسول خدا در دنیا و آخرت4ـ فاطمه دختر محمد (ص)
هـ :خدیجه در آئینه معراج پیامبر
طبق پاره ای ازنقل ها ، معراج پیامبر از خانه خدیجه (علیها سلام )آغاز شد و باز گشت آن نیز در خانه خدیجه روی داد. روایت شده : امام باقر (علیه السلام ) فرمود: «جبرئیل مرکب براق را شبانه کنار درخانه خدیجه آورد و در آن خانه به محضر رسول خدا رسید ،آن حضرت را از خانه بیرون آورد و بر مرکب براق سوار نموده واز مکه به سوی بیت المقدس سیر داد...»مطابق پاره ای از شواهد وقراین ، پیامبر هنگام مراجعت ازمعراج نیز در خانه خدیجه فرود آمد . برای اینکه به مقام درخشان حضرت خدیجه دررابطه با مسأله معراج پیامبر بیشترپی ببریم نظرشمارا به روایت زیر جلب می کنم .
سلام خدا بر خدیجه : ابوسعید خدری می گوید: رسول خدافرمود: وقتی که در شب معراج ، جبرئیل مرا به سوی آسمانها برد و سیر داد،هنگام مراجعت به جبرئیل گفتم : «آیا حاجتی داری؟» جبرئیل گفت: «حاجت من این است که سلام خدا و سلام مرابه خدیجه برسانی »پیامبر (صلی الله علیه وآله) وقتی که به زمین رسید ، سلام خدا و جبرئیل را به خدیجه ابلاغ کرد. خدیجه گفت«ان الله هو السلام ، وفیه السلام ، الیه السلام ، وعلی جبرئیل السلام ؛ همانا ذات پاک خدا سلام است، واز او است سلام ، وسلام به سوی او باز گردد و برجبرئیل سلام باد.» این مطلب بیانگر اوج مقام حضرت خدیجه در پیشگاه خدااست.
و:آوردن کفن از سوی خدا برای خدیجه
در کتاب «الخصائص الفاطمیه» نقل شده : طبق روایت مشهور هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد، فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی برای خدیجه نزد رسول خدا آوردند واین علاوه بر اینکه مایه برکت برای خدیجه بود،مایه تسلی خاطررسول خدا گردید. و به این عنوان تقدیر و تجلیل جالبی از طرف خداوند؟ حضرت خدیجه به عمل آمد
پیامبر اکرم پیکر مطهرحضرت خدیجه را با آن کفن پوشانید.سپس جنازه او را با همراهان به سوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند
درآنجا قبری برای حضرت خدیجه آماده کردند، رسول خدا درمیان آن قبر رفت و خوابید ، سپس بیرون آمد وآن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد. خدایا!به عظمت مقام خدیجه (علیها السلام ) ما را ازشیوه زندگی سراسر درخشان اوبهره مند فرما ، و از شفاعتش در قیامت مسرور گردان .
بانوی فرشتگان آسمان
خدیجه پس از ازدواج با پیامبر هر چه داشت به وی بخشید و این ثروت هنگفت از پایه های تشکیل دهنده دعوت اسلامی به شمار می رود. سخن از اسلام خدیجه، در واقع سخن از اسلام در روز نخستین است. همه امت اتفاق نظر دارند که خدیجه اولین بانویی است که اسلام آورده است
در همان زمانی که پیامبر گرامی از اذیت و آزار و دشواری ها رنج می برد، آنجا کسی بود که از بار اندوه و غم های او می کاست و موجب می شد که غم ها و اندوه های خویش را به فراموشی سپارد. او تنها خدیجه، همان زن با ایمان بود، همان زن گرانقدری که یاور و شریک محمد(ص) بود.
ایمان خدیجه (س)، پیامبر (ص) را از یک آینده درخشان و با شکوه برای دعوت خبر می داد و استواری عقیده اش دلیلی بر آغاز پیروزی بود. اموال خدیجه در واقع کلید شکست این محاصره بود. او مواد مصرفی را چندین برابر قیمت واقعی اش از برای غذای کسانی که میان امت بودند می خرید تا اینکه سال های محاصره اقتصادی با سلامت و رهایی امت سپری شد و حیله قریش با شکست و ناکامی مواجه گردید
رسول گرامی (ص) به خاطر صداقت و امانتی که از او نمایان شده بود به صادق و امین معروف بود و خداوند چنین می خواست که خدیجه دارای سیره ای باشد که بدان از همه زنان منحصر به فرد باشد، به همین جهت در دوره جاهلیت به طاهره معروف بود و همین لقب برای شرف و افتخار او کافی است. ابن عباس گفته است: رسول خدا (ص) بر روی زمین چهار خط کشید و گفت آیا می دانید این چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. پس رسول خدا (ص) فرمود:بهترین زنان اهل بهشت چهار تن هستند؛ خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد (ص)، مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم (زن فرعون).
مناقب خدیجه (س) فراوان است و او از میان زنان، کسی است که به مرحله کمال رسیده است. او خردمند و با جلال و متدین و پاکدامن و بزرگوار و از اهل بهشت بود. پیامبر (ص) او را ستایش می کرد و بر دیگر زنان مؤمن برتری می داد و او را بسیار بزرگ می داشت تا جایی که عایشه می گفت: به زنی رشک نبردم آنچنان که به خدیجه حسد ورزیدم زیرا که پیامبر(ص) بسیار زیاد از او یاد می کرد. و بدین گونه او در تاریخ حیات رسول اکرم (ص) زنی عادی نبود. به سبب فداکاری شگفت انگیز این بانوی پارسا، پیامبر(ص) او را بسیار بزرگ می داشت
سه سال پیش از هجرت، در تلاطم وقایع و تندباد مصائبی که از سوی قریش و سایرین بر پیامبر (ص) وارد می شد شعله ای فروزان، به خاموشی می گرایید. رسول اکرم (ص) به سادگی نمی توانست این خبر دلخراش را بپذیرد.او بدین ترتیب انسانی را از کف می نهاد که عالی ترین نمونه وفا و فداکاری و جامع ترین بیانگر راستی بود. آخرین سخن خدیجه (س)، به هنگامی که بر بستر مرگ خفته بود، از درد و رنج هایی که در راه پیامبر (ص) دیده بود کم ارج تر نبود. لحظه ای که شبح مرگ بر چهره او سایه افکنده بود به پیامبر چنین گفت: «ای رسول خدا!... من در حق تو کوتاهی کردم و آنچه شایسته تو بود، انجام ندادم. از من در گذر و اگر اکنون، دل در طلب چیزی داشته باشم، خشنودی توست
کلمات بر لبان پاکش می لغزد و آخرین نفس هایش را با خشوع و ایمان بر می آورد. خدا خدیجه را رحمت کند. آن نمونه بارز زن مسلمان که برای عقیده و رسالتش پیکار کرد.وفات ایشان در ماه رمضان سال دهم بعثت و پس از سه روز بعد از وفات ابوطالب (ع) است. پیامبر (ص) او را در حجون دفن کرد و خود، او را در قبر گذاشت و سال وفات او عام الاحزان(سال اندوه ها) نامیده شده است. حضرت خدیجه (س) به هنگام وفات 65 سال داشت.
حضرت خدیجه(س)محبوبه پیامبر(ص)
بانویی که از ورودش تا رحلتش تاریخ اسلام را به خاطراتی افتخار آفرین زینت بخشید و بشریت را به انسان سازی اسلام فراخواند. حضرت خدیجه(س) چنان زنی است که به پاس بزرگداشت اخلاقی و روحی و جانفشانی های بی دریغانه اش برای ابد، هرجا که نامی از اسلام عزیز و رهبر آسمانیش باشد، نام او نیز به گوش رسیده و بر دلها آرامش می بخشد. حضرت خدیجه از مشهورترین زنانی بود که قبل از اسلام اول شخصیت تجاری حجاز بود و نامش نه تنها در اسلام، بلکه در تاریخ اعراب و مورخین غیراسلامی نیز به عظمت یاد شده است.
او با اینکه شتران فراوان در دست خدمه و کارکنان خود داشت که در سرزمین های مصر، شام، حبشه و حجاز به تجارت مشغول بودند لیکن هرگز این تجارت به گناهانی مانند احتکار، رباخواری و تقلب آلوده نشد.
این بانوی بزرگ، همان زنی است که بارها دیده شده بود سران و اشراف و رجال اعراب با ثروت های هنگفت برای ازدواج با ایشان پیش قدم می شدند اما او نمی پذیرفت و به دنبال همسری بود که انسان باشد و وقتی که این خصوصیت را در محمدامین یافت به ایشان عرض کرد ای محمد من تو را شریف و امانتدار می دانم که خویشتن خود را پاک نگه داشته ای، تو خوش خلق و راستگو نیز هستی، لذا این انسانیت تو، مرا جذب کرده است، اکنون میل دارم که با من ازدواج کنی. (1)
این خانم با این انتخاب نشان داد که از جهت اندیشه و تفکر بر دیگر زنان برتری دارد و بی علاقه به مال دنیا است چرا که مهریه را هم از مال و ثروت خود قرار داد. و بدین سان پیغمبر در سن بیست وپنج سالگی با خدیجه چهل ساله درعین حالی که خطبه عقد را حضرت ابوطالب خواند ازدواج کرد و تا خدیجه زنده بود پیغمبر همسر دیگری اختیار نکرد. حضرت خدیجه در دامان پاکش گرامی ترین بانوی هستی حضرت فاطمه(س) را پروراند و این گونه خداوند نسل پیغمبر را از خدیجه قرار داد.
حضرت خدیجه(س) بهترین مونس و انیس پیغمبر و بزرگ ترین مددکار روزهای سختی او بود.او در دشواری های بعثت، موجب آرامش پیامبر گردید و از بذل مال فراوان خود هیچ دریغ نداشت و با آن قدرت مالی و شهرت مقامی که داشت با زجر و تهدید و شکنجه و تبعید همسر خود ساخت و اعتراض نکرد و درعین حال با مجاهده و بذل مال خود در راه نیل به اهداف عالیه اسلام و پیاده نمودن برنامه های قرآن، خدمت شایانی به مکتب انسان ساز اسلام عزیز نمود. حضرت خدیجه نزد پیامبر(ص) از احترام خاصی برخوردار بود، به طوری که او را زیاد دوست می داشت و با او در کارها مشورت می کرد.
از ابن عباس روایت شده که پیغمبر(ص) چهار خط در زمین کشید و فرمود: آیا می دانید این چیست؟ عرض کردند خدا و رسول خدا داناتر است. پیغمبر فرمود: فاضل ترین زنان بهشت، خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد و مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم زن فرعون می باشند.(2) منزلت حضرت خدیجه به جایی رسید که خداوند به وسیله جبرئیل برایش سلام می فرستاد و او را پاداش عظیم وعده می داد که هیچ کس از گذشتگان و اصحاب بدان مقام نرسیدند. (3)
سرانجام این بانوی بزرگوار که با فداکاری ها و ایثارها در راه اسلام آن همه زحمات و شدائد و سختی را تحمل نمود، پس از یک عمر پاکی و صداقت در کنار همسری فداکار در روز دهم ماه مبارک رمضان و در سن 65 سالگی بدرود حیات گفت و به لقاء الله پیوست.پیغمبر خود خدیجه را غسل داد و کفن نمود و در قبر او رفت و پیراهن خود را کفن او ساخت و در قبرستان حجون در کنار قبر عبدالمطلب دفن کرد. (4)
هرچند بعداز خدیجه پیامبر(ص) همسران دیگری اختیار کرد اما هیچ کدام جای آن بانوی گرامی را نگرفتند و پیغمبر از آنها صاحب فرزندی نشد و نسل او از خدیجه باقی ماند. پیغمبر هیچ گاه خدیجه را فراموش نکرد و همیشه از او و از صفات او به نیکی یاد می کرد و به دوستان او احسان می نمود. عایشه می گوید: «بر احدی از زنهای پیغمبر، آن قدر حسادت نکردم که بر خدیجه حسادت کردم برای اینکه پیغمبر بسیار از او یاد می فرمود و اگر گوسفندی ذبح می شد از آن برای دوستان خدیجه می فرستاد.» (5)
روزی حسادت عایشه را فرا گرفت و به رسول خدا عرضه داشت: خدیجه پیرزنی بیش نبود و خدا بهتر از او به شما عوض داده است، پیغمبر غضبناک شد و فرمود: نه به خدا بهتر از او را خدا به من عوض نداد. ایمان آورد به من وقتی مردم کافر گردیدند و تصدیق کرد مرا هنگامی که مردم تکذیب می کردند و در اموال خود با من مواسات کرد، وقتی مردم مرا محروم ساختند و از او فرزندانی، خدا روزی من کرد و از زنان دیگر محروم فرمود. (6)
1-تذکره الخواص/ ص 302 2- الاستیعاب/ ج4 ص 284 3- الاصابه / ج 4 ص 282 4- مناقب ابن شهر آشوب / ج 1ص 174 5 و 6- اسدالغابه / ج 5 ص 436
ویژگیهای ازدواج پیامبر(ص) و خدیجه(س)
ازدواج حضرت محمد(ص) با حضرت خدیجه(س) به دلیل ایمان و فداکاری آن بانوی بزرگوار و آینده دین اسلام بود که بهترین ثمره این پیوند وجود اطهر صدیقه کبری فاطمه زهرا(س) و بقای نسل آن حضرت از این طریق بود. دهم ربیع الاول مصادف با سالروز ازدواج رسول خدا حضرت محمدبن عبدالله(ص) و حضرت خدیجه(س) است. درست 25 بهار از عمر گرانبها و پربرکت پیامبر می‌گذشت که با بانوی چهل ساله‌ای به نام «خدیجه» که برترین بانوی روزگار خویش بود، پیمان زندگی مشترک را امضاء کرد و فصل جدیدی در زندگی‌اش آغاز شد.
نگاهی به پیوند محمد امین و خدیجه کبری
ازدواج پیامبر با «خدیجه» شباهتی به ازدواج‌های شناخته شده نداشت، بلکه در نوع خود بی نظیر و دارای ویژگی‌هایی بود، چراکه این پیوند مبارک و مقدس نه ثمره زودگذر و دوستی بی پایه و اساس بود و نه برخاسته از انگیزه‌های مادی یا دیگر امور و اغراض و اهداف رایج که در ازدواج چهره‌های مشهور و سرشناس دنیا وجود دارد. و نیز هدف‌های سیاسی نیز در امضاء و تشکیل این زندگی مشترک و ساختار آن، نقشی نداشت.
همه چیز از آن سفر اقتصادی شروع شد که حضرت محمد(ص) همسفر کاروان تجاری خدیجه(س)شد هرچند فاصله زیادی میان سطح زندگی پیامبر و ثروتمندترین بانوی عرب بود، اما آن بانوی خردمند شنیده بود و خوب می‌دانست که آینده درخشان و بسیار امیدبخشی در انتظار پیامبر است
بر این اساس بود که بانوی پرشرافت حجاز، برنامه پیوند با پیامبر را تهیه کرد و خود با قداست و هوشمندی ویژه‌اش سخن را در مورد آن مطلب با پیامبر آغاز کرد و از آن حضرت تقاضا نمود که گام به پیش نهد و از راه پدرش «خویلد»یا عمویش از او خواستگاری نماید، اما پیامبر با وجود پیشگامی بهترین و ثروتمندترین بانوی جهان عرب برای پیوند با او، بهتر می‌دید که با بانویی که از نظر اقتصادی و مادی با او هماهنگ باشد زندگی مشترک را آغاز کند و به همین دلیل هم از «خدیجه»پوزش خواست و به او پاسخ مثبت نداد
اما از آنجایی که «خدیجه» بانویی خردمند، دوراندیش، آگاه و بافضیلت بود در برابر دلیل پاسخ منفی پیامبر به ازدواج با او گفت: «آیا کسی که تصمیم گرفته است خویشتن را به پیامبر ببخشد و جان ناقابل را فدای او کند، برای او مشکل است که ثروت و دارایی خویش را نیز بر او ببخشد و هر آنچه دارد همه را نثار قدم دوست کند؟»
و با این دیدگاه بود که از پیامبر تقاضا نمود تا عموهای خویش را به خانه پدرش"خویلد" گسیل دارد و بطور رسمی از او خواستگاری کند. عموهای پیامبر پس از شنیدن این خبر شادی بخش که در نوع خود بی نظیر بود، شگفت زده شدند و عمه‌های آن حضرت نیز با شنیدن خبر این پیشنهاد از سوی بانوی حجاز، در بهت و حیرت فرورفتند، چرا که براستی هم، رخداد شگرفی بود!! آنها به اقامتگاه بانوی حجاز شتافتند و او را از پدرش «خویلد» یا عمویش، برای پیامبر خواستگاری کردند
وقتی موضوع مهریه پیش آمد
باید مهریه‌ای درخور مقام و موقعیت بانوی بزرگ حجاز از سوی پیامبر تقدیم گردد. در این لحظات بود که دگرباره بانوی حجاز به کار جالب و شگرفی دست زد و با هدیه نمودن چهار هزار دینار به پیامبر، از آن گرانمایه جهان هستی تقاضا کرد که آن را به عنوان مهریه به پدرش «خویلد» بپردازد، گرچه در یک روایت آمده است که جناب «ابوطالب» مهریه را با سرفرازی و شادمانی از اموال خویش تقدیم داشت و پیمان زندگی مشترک به امضاء رسید.
این پیوند مبارک به بهترین صورت تحقق پذیرفت و پیامبر به تقاضای «خدیجه» به اقامتگاه او گام نهاد. از آن لحظات بیادماندنی بود که دیگر «خدیجه» همواره احساس می‌نمود که نیکبختی در کامل‌ترین شکل ممکن به او روی آورده و خورشید خوشبختی‌اش طلوع نموده است، چرا که او به بزرگترین آرزوی خویش یعنی ازدواج با پیامبر رسیده بود.
بانوی بزرگ حجاز در این زندگی مشترک پسرانی بدنیا آورد که همگی آنان در کودکی از دنیا رفتند و دخترانی به نامهای «زینب» و «ام کلثوم» و «رقیه» و «فاطمه» به او و پیامبر ارزانی شد که کوچکترین، اما برترین و پرشکوه‌ترین آنان فاطمه (س) بود.
خصوصیات پیامبر اکرم (ص)
جوانمرد مکّه دارای ویژگیهای خاصّی بود که توجّه خدیجه را به خود جلب نمود، دارای تقوی، معنویت، پاکدامنی، عفت، امانت داری، حسن خلق، راستگویی و صداقت بود که باعث علاقمندی خدیجه شد. وجود این همه فضایل و مکارم اخلاقی و رفتاری در پیامبر(ص) بود که ثروتمندترین زن قریش آمادگی خود را برای ازدواج با ایشان اعلام کرد. علّت پیش قدم شدن حضرت خدیجه در ازدواج با پیامبر، وجود آن همه فضیلت اخلاقی، کرامت، شرافت، اصالت خانوادگی و...... در وجود مقدس پیامبر بود.
فضایل خدیجه در قرآن و روایات ایمان و فداکاری خدیجه
خدیجه زنی با فضلیت و دارای کمالات علمی و معنوی بود و در اثر معاشرت با پسر عمویش که عالمی دانا و دانشمند بود و به رسالت پیامبر خدا در آینده ایمان داشت، می‌دانست که رسول خدا به پیامبری خواهد رسید. خدیجه از علمای دیگر یهود و نصاری نیز سخنانی در تأیید نبوت پیامبر شنیده بود و از همه مهم‌تر در سفر بازرگانی آن حضرت به سرزمین شام از طریق غلامش «میسره» که همراه کاروان بود، اطلاعات زیادی از کرامات و معجزات آن بزرگوار شنیده و بر عشق و ایمانش افزوده بود. لذا با ورقه بن نوفل راز دل گشود و خواهان وصلت با پیامبر شد.
همه اینها حاکی از ایمان خدیجه به رسالت پیامبر بود که سالها قبل از بعثت آن حضرت اتفاق افتاده، لذا پس از مبعوث شدن به رسالت الهی نخستین شخصی که به وی ایمان آورد خدیجه بود. خدیجه از نظر ایمان و عقیده به جایی رسیده بود که پیامبر و ملائکه او را دوست داشتند و بر ایمان او مباهات می‌کردند و او را افضل زنان پیامبر و جزء برترین زنان عالم و جهان معرفی می‌نمودند!
خدیجه زنی است که پیامبر خدا در حق او می‌گوید: ای خدیجه! خداوند متعال هر روز به وجود تو چندین بار به ملائکه‌اش مباهات می‌کند. آری! خدیجه زنی بود که در اثر ایمان و فداکاری به جایی رسید که خداوند به او سلام رساند. او نه تنها این همه ناملایمات را تحمل کرد، بلکه تمام تلخی‌های سیاسی و اجتماعی آن روز را که قلب نازنین پیامبر خدا (ص) را مجروح می‌ساخت ترمیم نمود، و وی را در ادامه سیر الهی‌اش یاری داد، و مایه آرامش شوهر گشت!
مقام اولین بانوی مسلمان در قرآن
حضرت خدیجه نخستین ام‌المؤمنین است که در قرآن مجید مورد توجه بوده و به طور شخصی نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به نام و اوصاف او اشاره گردیده است. حضرت خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه اموالش را قبل از اسلام و بعد از آن در اختیار پیامبر گذاشت تا آن حضرت هرگونه که خواست آن اموال را در راه خدا به مصرف برساند.
ویژگی‌ها و پیام‌های ازدواج پیامبر و خدیجه
1- اولین پیام این ازدواج این است کسانی که به خاطر ثروت و مال و منال دنیوی با فردی ازدواج می‌کنند، با معیارهای اسلامی فاصله دارند، پس در ازدواج‌ها باید هماهنگی از نظر اقتصادی رعایت شود، همچنانکه پیامبر به این مساله توجه داشتند.
2- شناخت و آگاهی: پیامبر اسلام(ص) و خدیجه (س) با آگاهی و شناخت کامل از اخلاق، رفتار و خانواده همدیگر، ازدواج کردند، آنان، رشد یافته، بزرگ منش، خردمند، بصیر و مستقل در اندیشه و عمل بودند و با متانت، وقار و درایت تصمیم سنجیده‌ای گرفتند. چیزی که امروزه کمتر در ازدواج‌ها به آن توجه می‌شود، رشد جسمانی، عقلانی و عاطفی جوانان را در نظر نمی‌گیرند و بدون داشتن این معیارها اقدام به تشکیل خانواده می‌کنند که آسیب‌های زیادی را متوجه زندگی مشترک می‌کند.
3- مشورت:پیامبر در این باره با عموی خود، ابوطالب مشورت کردند و او را واسطه قرار دادند، خدیجه نیز با عموی خود، ورقه بن نوفل، صحبت کردند آنان در مراسمی و با حضور بزرگان دو خانواده عقد ازدواج خود را برگزار کردند.
جوانان امروز تا چه اندازه در انتخاب و گزینش همسران، با والدین و افراد آگاه و دلسوز مشورت می‌کنند؟ از تجارب دیگران چه میزان بهره می‌برند؟ آیا با یک نگاه و علاقه سطحی و یا داشتن شناخت چند روزه، برای انتخاب کافی است.
4- تجملات و ریخت و پاش‌های افراطی:یکی از بزرگترین موانع و مشکلات جوانان برای ازدواج، تجملات و چشم و هم چشمی‌ها، توقعات و انتظارات بی حد و اندازه اطرافیان است، در حالی‌که سادگی و بی آلایشی در ازدواج اسلامی توصیه شده است.
5- مهریه‌های سنگین: حضرت خدیجه(س) مهریه ازدواجش را از مال خودش قرار داد و ضامن مهر خود شد. عدّه‌ای به این امر اعتراض کردند، ابوطالب(ع) جواب داد: «اگر شوهران دیگر مانند فرزند برادر من باشند، زنان به گران‌ترین قیمت‌ها و بیشترین مهریه آنان را طلب خواهند کرد و اگر مانند شما باشند مهر گران از ایشان طلب خواهند نمود» حال مقایسه کنید مهریه این ازدواج را با مهریه‌های سنگین و غیر معقول امروز که اغلب مردان توان پرداخت آن را ندارند و قرار دادن چنین مهریه‌هایی که خارج از توان اقتصادی مردان است عقد را دچار مشکل می‌کند.
6- زندگی بعد از ازدواج: بعد از ازدواج نیز، زندگی مشترک پیامبر و خدیجه (س)، الگوی کاملی از زندگی زناشویی برای مردان و زنان مسلمان است، با یک زندگی درخشان و اخلاق و رفتار خیره کننده، همه را بهت زده کردند. خدیجه در برابر فرستاده خداوند همواره فروتن و خاضع بود خود را کنیز خدمتگزار و یا همراه و همدم پیامبر می‌دانست از هیچ کوششی در خدمت رسانی به رسول خدا دریغ نمی‌کرد
تمام اموال و دارایی خود را با افتخار، در راه گسترش ندای توحید، در اختیار همسرش قرار داد، او به حق می‌دانست که خوب شوهر داری کردن، جهاد در راه خداوند است و سراسر زندگی مشترکش را اینگونه سپری کرد. دختران و زنان و نیز مردان جامعه اسلامی باید در راه کسب نجابت، پاکی و درایت، شهامت و شجاعت و وقار و متانت، خردمندی و نواندیشی، صداقت و راستگویی، سخاوت و کرامت، امانت داری و خدمتگزاری، زندگی این زوج نمونه تاریخ را الگوی عملی خود قرار دهند.
با توجه به این سخنان، می‌توان گفت: برای رسیدن به معیارهای صحیح ازدواج اسلامی باید جوانان در راه کسب تجربه و شناخت و آگاهی بیشتر، با افراد آگاه مشورت کنند و کتب مفیدی که در این زمینه نوشته شده است را بخوانند، بین ملاک‌های واقعی و غیر واقعی تمایز قائل شوند و خود را اسیر معیارهای خیالی و خود ساخته و خرافی نکنند.
تجملّات و توقعات بیش از اندازه را کنار بگذارند و واقعیات را آنگونه که هست بپذیرند. مهریه‌های سنگین را قبول نکنند. به اخلاق و رفتارهای مطلوب و ارزشی بهای بیشتری بدهند و زندگی مشترک خود را بر پایه‌های صداقت، صمیمیت، احترام و محبت بنا گذاری کنند. آری اغلب طلاق‌ها، برخی از جرم‌ها و رواج فحشا، اسراف، تأخیر ازدواج، نابسامانی روابط همسران همه و همه ناشی از فاصله گرفتن از الگوهای دینی است
پیامکی
خدیجه در قرآن
حضرت خدیجه نخستین ام المؤمنین است که در قرآن مجید به عنوان یکی از زنان پیامبر مورد توجه است، وبه طور شخصی نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به نام واوصاف او اشاره گردیده است
حضرت خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه اموالش را قبل از اسلام و بعد از آن ، در اختیار پیامبر گذاشت ، تا آن حضرت هرگونه که خواست آن اموال را در راه خدا به مصرف برساند، به گونه ای که پیامبر که فقیربود بی نیاز شد
وخداوند درمقام بیان نعمتهای خود به پیامبر اکرم از جمله می فرماید: و وجدک عائلا فأغنی ؛ خداوند تو را فقیر یافت و بی نیاز نمود» مراد از « بی نیازساختن پیامبر » مال و بخشش خدیجه بود که همه را در طبق اخلاص گذاشته وبرای پیشرفت دین مبین اسلام دراختیار پیامبر قرار داد
http://m5736z.blog.ir/post/KHADIJEH
ماجرای ازدواج خدیجه با پیامبر
امانتداری، راستگویی و ویژگیهای الهی حضرت محمد (ص) زبانزد همه مکیان شده بود؛ به این جهت حضرت خدیجه (س)، علاقه عجیبی به ایشان پیدا کرد
از سویی نیز از پسر عمویش وَرَقَةِ بن نوفِل که از دانشمندان مسیحی بود، اطلاع یافت که در مکه پیامبری ظهور می کند که خورشید وجودش عالمتاب خواهد شد نشانه های این پیامبر در وجود مبارک محمد (ص) آشکار بود
حضرت خدیجه (س) که در آن زمان ثروتش را در تجارت به کار انداخته بود، به پیشنهاد ابوطالب، محمد (ص) را با کاروان تجاری به شام فرستاد
در این سفر، «مَیْسَره» غلام خدیجه (س) نیز حضرت محمد(ص) را همراهی کرد و پس از بازگشت پُرسود کاروان به مکه، خدیجه (س) پیشنهاد ازدواج به ایشان داد و محمد (ص) با مشورت عموهایش قبول کرد و به این ترتیب، خطبه عقد محمد(ص) و خدیجه (س) توسط حضرت ابوطالب جاری شد
نخستین زن مسلمان:
پانزده سال از زندگی زیبا و سراسر صفا و صمیمیت حضرت محمد (ص) و خدیجه (س) می گذشت که آن حضرت در «غار حرا» به پیامبری مبعوث شدند
حضرت خدیجه (س) اولین بانویی بود که به ایشان ایمان آورد و رسالتش را پذیرفت؛ از این رو رسول اکرم (ص) فرمودند: «پیشتاز زنان جهان در ایمان به خدا و محمد (ص) ، خدیجه (س) است
افتخارات: از افتخارات والا و ارزشمند وی همین بس که ایشان همسر اشرف مخلوقات عالم، حضرت محمد مصطفی (ص) ، مادر حضرت زهرا س بزرگ بانوی سراسر تاریخ و نیز مربی حضرت علی علیه السلام و بسان مادری برای آن حضرت بود
منزلت خدیجه (س) نزد رسول اکرم (ص)
پیامبر اکرم (ص) احترام و ارزش خاصی برای حضرت خدیجه (س) قائل بودند و بارها شأن و مقام ارزشمند و والای ایشان را یادآوری می کردند. از جمله می فرمودند: «برترین بانوان بهشت عبارتند از؛ مریم دختر عمران، آسیه دختر مُزاحِم، خدیجه دختر خوَیْلد و فاطمه دختر محمد
در تنگنای محاصره:
هنگامی که پیامبر اسلام (ص) پس از سه سال دعوت پنهانی، به امر خداوند مأمور به دعوت آشکار و گسترش دامنه پیام الهی خود شد، ندای دعوتش توفان خشم جاه طلبان و گردنکشان را برانگیخت. از این رو، کافران، آنان را از شهر بیرون کرده و به «شِعب ابی طالب» روانه ساختند و در تنگنای محاصره اقتصادی قرار دادند
شدت این محاصره به قدری بود که یا از گرسنگی بمیرند و یا به سوی بت پرستان و خدایانشان باز گردند. هنگامی که رسول خدا (ص) با یارانش از شهر بیرون می رفتند، خدیجه نیز بدون ذره ای تردید با آنان همگام شد. او در طول این سه سال، هزینه محاصره شدگان را به عهده گرفته بود و هر از چند گاه مایحتاج آنان، از اموال خدیجه (س) و مخفیانه به شعب ابی طالب می رسید
رحلت حضرت خدیجه (س)
پس از پایان محاصره اقتصادی پیامبر (ص) و یارانش در شعب ابی طالب، چندی نگذشت که ابوطالب و خدیجه (س) هر دو با فاصله چند روز در بستر بیماری افتادند
طبق پاره ای از روایات، ابوطالب علیه السلام دو ماه پس از آزادی از محاصره، از دنیا رفت و پس از سه روز و به نقلی 35 روز، در دهم رمضان سال دهم هجرت، حضرت خدیجه (س) نیز دار فانی را وداع گفت. مرقد مطهر آن حضرت در قبرستان حَجون در بالای شهر مکه قرار دارد که امروز به نام «قبرستان مُعلی» معروف است
سال اندوه:
در سال دهم هجرت و به فاصله چند روز، پیامبر اکرم (ص) دو یار مخلص و توانای خود، حضرت خدیجه (س) و ابوطالب (ع ) را از دست داد و در سوگ آن دو سخت گریست و احساس تنهایی کرد. با رحلت دو یار با وفا و پشتیبان خستگی ناپذیر محمد (ص) ، حضرت آن سال را عام الحزن یا سال غم واندوه نامیدند
آوردن کفن از سوی خدا برای خدیجه
در کتاب «الخصائص الفاطمیه» نقل شده : طبق روایت مشهور هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد، فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی برای خدیجه نزد رسول خدا آوردند واین علاوه بر اینکه مایه برکت برای خدیجه بود،مایه تسلی خاطررسول خدا گردید. و به این عنوان تقدیر و تجلیل جالبی از طرف خداوند؟ حضرت خدیجه به عمل آمد
پیامبر اکرم پیکر مطهرحضرت خدیجه را با آن کفن پوشانید.سپس جنازه او را با همراهان به سوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند
درآنجا قبری برای حضرت خدیجه آماده کردند، رسول خدا درمیان آن قبر رفت و خوابید ، سپس بیرون آمد وآن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد. خدایا!به عظمت مقام خدیجه (علیها السلام ) ما را ازشیوه زندگی سراسر درخشان اوبهره مند فرما ، و از شفاعتش در قیامت مسرور گردان
فضائل اخلاقى و علمى
حضرت خدیجه علیها السلام هم در دوران جاهلیت و هم بعد از بعثت خاتم الانبیاء ص داراى فضائل اخلاقى و کمالات معنوى بوده است او در جامعه خود به عنوان یک الگوى زن برتر، تاثیر بسزایى در گسترش صفات نیک انسانى داشته است
سخاوت، کرامت، ایثار و فداکارى، عفت و پاکدامنى، دوراندیشى و درایت و توجه به مستمندان، عطوفت و مهربانى و صبر و استقامت، از جمله فضیلتهاى پسندیده ای است که صفحات تاریخ این زن نمونه را نشان مى دهد
به همین جهت آن بانوى یگانه در میان زنان رسول خدا ص شرایط هم کفو بودن را احراز نمود و یک همتاى واقعى براى حضرت محمد ص بود
عدم ازدواج مجدد پیامبر در زمان حیات خدیجه کبرى نشانگر جاذبه هاى معنوى و فضائل اخلاقى بى شمار در وجود آن حضرت است، که بدون تردید برخوردارى از آن صفات نقش مهم و اساسى در زندگى رسول خدا داشته است
https://telegram.me/joinchat/BBqowj2EZTHvc3Ad5-f9mw
رعایت آیین شوهردارى
یکى از برنامه هاى تربیتى اسلام، آموزش آیین شوهردارى به بانوان مى باشد. حضرت خدیجه علیها السلام در ترویج آیین شوهردارى اسلامى و رعایت حقوق همسر، نهایت تلاش را به عمل مى آورد
با شیوه هاى مختلفى فضاى خانواده را آرام نگاه داشته و امنیت روحى و روانى را براى شوهر و فرزندان برقرار و زمینه را براى رشد فضائل اخلاقى فراهم مىآورد
الف) ابراز محبت: حضرت خدیجه در فرصتهاى مناسب به همسر گرامى خویش ابراز علاقه و محبت مى کرد
ب) طرح غیرمستقیم خواسته ها
هیچگاه خواسته هاى شخصى خویش را به صورت مستقیم بیان نمى کرد بلکه سعى مى کرد آنها را به عنوان یک پیشنهاد و یا خواهش غیر مهم و در کمال ادب و احترام مطرح نماید
ج) دلجویى و دلدارى همسر
پیامبر اکرم ص در مورد همسر گرامى خویش مى فرماید: «خدیجه زنى بود که چون همه از من روى مى گردانیدند او به من روى مى کرد و چون همه از من مى گریختند، به من محبت و مهربانى مى کرد و چون همه دعوت مرا تکذیب مى کردند به من ایمان مى آورد و مرا تصدیق مى کرد
وقتی موضوع مهریه پیش آمد
باید مهریه‌ای درخور مقام و موقعیت بانوی بزرگ حجاز از سوی پیامبر تقدیم گردد. در این لحظات بود که دگرباره بانوی حجاز به کار جالب و شگرفی دست زد و با هدیه نمودن چهار هزار دینار به پیامبر، از آن گرانمایه جهان هستی تقاضا کرد که آن را به عنوان مهریه به پدرش «خویلد» بپردازد
البته جناب «ابوطالب» مهریه را با سرفرازی و شادمانی از اموال خویش تقدیم داشت و پیمان زندگی مشترک به امضاء رسید
این پیوند مبارک به بهترین صورت تحقق پذیرفت و پیامبر به تقاضای «خدیجه» به اقامتگاه او گام نهاد. از آن لحظات بیادماندنی بود که دیگر «خدیجه» همواره احساس می‌نمود که نیکبختی در کامل‌ترین شکل ممکن به او روی آورده و خورشید خوشبختی‌اش طلوع نموده است، چرا که او به بزرگترین آرزوی خویش یعنی ازدواج با پیامبر رسیده بود
خدیجه‌ى کبرى علیها‌الصلاةوالسلام در آغاز اسلام ایمان آورد؛
بزرگترین حرکت را به عنوان یک بانوى کامله و عاقله و بزرگوار انجام داد،
اول مؤمن به اسلام او بود،
بعد هم همه‌ى ثروت خود را در راه دعوت اسلام و ترویج اسلام خرج کرد، و تأثیر این کار را کسانى مى‌دانند که در مبارزات و دوران اختناق نقش کمکهاى مالى را به مبارزین تجربه کردند.
که اگر کمکهاى خدیجه علیهاالسلام نبود شاید در حرکت اسلام و پیشرفت اسلام یک اختلال و وقفه‌ى عمده‌اى به وجود مى‌آمد.
بعد هم با رسول خدا و همه‌ى مسلمین به شعب ابى‌طالب تبعید شدند و چند سال، دو سه سال زندگى دشوار و طاقت‌فرسا را در آنجا تحمل کرد و در همان شعب ابى‌طالب هم دعوت حق را لبیک گفت و در حال تبعید از دنیا رفت.
﷽
حضرت خدیجه کبری «سلام‌الله‌علیها» در آخرین لحظات زندگى گهربارش وصایایى به شرح زیر به پیامبر اکرم «صلی‌الله‌علیه‌وآله» نمود:
۱- براى او دعاى خیر کند.
۲- او را با دست خود در خاک قرار دهد.
۳- پیش از دفن در قبر او وارد شود.
۴- عبایى را که به هنگام نزول وحى بردوش داشت، روى کفن او قرار دهد. [ ابن حجر، الإصابة، ج ۴، ص ۲۷۵]
.
حضرت خدیجه کبری (س) که همه اموال منقول و غیر منقولش را به حبیب خود بخشیده بود، در مقابل فقط یک عبا مطالبه نمود و آن را مستقیماً طلب نکرد، بلکه به وسیله دخترش حضرت فاطمه (س) تقاضا کرد
آنگاه پیک وحى فرود آمد و کفن بهشتى از سوى پروردگار از بهشت آورد
حضرت خدیجه (س) در آن لحظات آخر در مورد حضرت زهرا (س) ابراز نگرانى کرد
و گفت او بعد ازمن یتیم و غریب خواهد شد، پس مبادا کسی از زنان قریش به او آزار برساند.
مبادا کسی به صورتش سیلی بزند، مبادا کسی بر او فریاد بکشد، مبادا کسی با او برخورد غیر ملایم و زننده‌ای داشته باشد.
اسماء بنت عمیس گفت: در لحظات آخر خدیجه گریه می‌نمود، به او گفتم: تو سرور زنان دو عالم هستى و گریه می‌کنى؟
تو همسر رسول خدا (ص) هستى که پیامبر با زبان خودش به تو وعده بهشت داده است ولى گریه می‌کنى؟
خدیجه فرمود: چرا گریه نکنم در حالى که هر دخترى در شب زفافش نیاز به زنى دارد که مراقبش باشد و بدون سر و صدا نیازهایش را برآورده کند و من میترسم فاطمه بزرگ شود و چنین کسى را نداشته باشد
پس من به او اطمینان دادم: اى خاتون من! بر ذمّه من این عهد باشد که اگر تا آن زمان زنده بودم، آن چه را که یک مادر براى دخترش انجام می‌دهد برای فاطمه انجام دهم. [ بحارالأنوار، ج ۴۳٬ ص ۱۳۸]
http://m5736z.blog.ir/post/KHADIJEH
