دعا. تقرب به خدا . دلایل عدم استجابت . دعا و عمل. تعلیم دعا
دعای امام سجاد (ع) دعای ابو حمزه ثمالی
هنگام سختی و گرفتاری و در دور کردن شیطان
دعا و درخواست از خداوند متعال «عمل و دعا »
دعا یک نیاز اصیل است که در تار و پود وجود انسان ریشه دوانده است و هرگز از او منفک و جدا نمی شود و خواهش و تمنایی است که از عمق جان آدمی برمی خیزد و او را مشتاق اتصال به منبع قدرت مطلق و علم محض و رحمت وسیع و محبت بی کران می کند و او خداوند قادر متعال است که خالق و رازق و پناهگاه و نجات گر انسان هاست و در همه جا حاضر و ناظر می باشد و تمام ذرات پیکر هستی در التهاب و حرارت عشق به او می سوزند و می گدازند.
دعا نافی عمل نیست و نباید چنین پنداشته شود که داعی وظیفه ای جز گشودن دست نیاز به درگاه حضرت بی نیاز ندارد و باید بنشیند و پی در پی تمنا و درخواست نماید تا حاجاتش برآورده شود و موانع راهش مرتفع گردد. بلکه برعکس دعا بدون عمل تحقق نمی یابد و داعی باید در کنار تفکر و تعقل و کار و تلاش درخواست هایش را به پیشگاه الهی عرضه بدارد و از او یاری و مساعدت بطلبد.
در فرهنگ عمومی قاعده ای مطرح است و آن این که از تو حرکت از خدا برکت. این اصل و قاعده که در تعالیم مقدس اسلام ریشه دارد و از آنجا در فرهنگ عمومی نفوذ و تسری یافته است به ضرورت عزم و اراده و حرکت و فعالیت و در کنار آن دعا و تقاضای مساعدت الهی در رفع موانع و مشکلات تصریح دارد
و این واقعیت را می نمایاند که محال است بدون حرکت برکتی از جانب حضرت پروردگار نازل گردد. آنچه در این باره با معیارهای شرع و عقل انطباق دارد این است که دعا پشتوانه عمل است نه جایگزین آن و هر انسان داعی با ایجاد پیوند و ارتباط معنوی با حضرت پروردگار از او یاری و مساعدت می طلبد تا تلاش و کوشش هایش در امور مختلف معنوی اقتصادی علمی سیاسی و نظامی را به نتیجه برساند و افق های پیروزی و موفقیت را نمایان سازد.
چنین دعا و تقاضای توفیقی که پشتوانه عمل و فعالیت قرار می گیرد علاوه بر این که از جنبه روحی و روانی به انسان داعی توان و قدرت تلاش بیشتر می دهد در صورت رعایت شرایط استجابت دعا موجب مساعدت الهی برای رفع موانع موفقیت می گردد و فیض و رحمت حضرت پروردگار را از مجاری طبیعی نازل می نماید.
راستی چرا دعاکننده ای که از خداوند توفیق می طلبد و خود از تلاش و کوشایی فاصله می گیرد خود را به استهزا درمی آورد و خویشتن را به سخره می افکند
پاسخ این است که چنین کسی بدیهی ترین اصول و معیارهای شرعی و عقلی را کنار می نهد و به نوعی از جهالت گرفتار می آید که در اثر آن از فهم و درک این واقعیت غیرقابل انکار که هر موفقیتی در هر علم و فن و صنعت و مدیریت با تلاش و فعالیت و علم آموزی و تجربه اندوزی کسب می شود می پرهیزد و این پرهیز و گریز را نه از روی غفلت و فراموشی و جهل ناخواسته که از روی عمد و با آگاهی و خود را به جهل انداختن و به بی خبری افکندن می پذیرد! دعا در هیچ شرایطی نمی تواند جایگزین عمل و تلاش شود و فرهنگ و معارف اسلامی به شدت چنین پندارهای ناصحیح و مغشوش را طرد و نفی می کند.
آنچه در این باره با معیارهای شرع و عقل انطباق دارد این است که دعا پشتوانه عمل است نه جایگزین آن و هر انسان داعی با ایجاد پیوند و ارتباط معنوی با حضرت پروردگار از او یاری و مساعدت می طلبد تا تلاش و کوشش هایش در امور مختلف معنوی اقتصادی علمی سیاسی و نظامی را به نتیجه برساند و افق های پیروزی و موفقیت را نمایان سازد. چنین دعا و تقاضای توفیقی که پشتوانه عمل و فعالیت قرار می گیرد علاوه بر این که از جنبه روحی و روانی به انسان داعی توان و قدرت تلاش بیشتر می دهد در صورت رعایت شرایط استجابت دعا موجب مساعدت الهی برای رفع موانع موفقیت می گردد و فیض و رحمت حضرت پروردگار را از مجاری طبیعی نازل می نماید.
دعاهای قرآن
دعا هنگام سوار شدن یکى از شیوه هاى قرآن براى آشنا کردن مردم با خدا، بر شمردن نعمت هاى الهى است . قرآن مى کوشد، وجدانهاى خفته را بیدار کند و مردم گریز پاى را با خدایشان انس و آشتى دهد. سوره زخرف : خداوند براى شما کشتى و چارپایان آفرید تا بر آن دشوار شوید و آنگاه که بر آن قرار یافتید به یاد نعمت پروردگارتان باشید و بگویید: سبحان الذى سخرلنا هذا و ما کنا له مقرنین # و انا الى ربنا لمنقلبون منزه است خدایى که این مرکب را براى ما مسخر ساخت و گرنه ما توان آن را نداشتیم و ما به سوى پروردگارمان باز مى گردیم .
حاملان عرش الهى و کروبیان که فرشتگان عالى رتبه و مقرب الهى هستند، همیشه تسبیح و حمد و پروردگار کنند و بر ایمانشان افزوده شود و از براى مؤ منان طلب آمرزش کنند و گویند: ربنا وسعت کل شى ء رحمة و علما فاغفر للذین تابوا و اتبعوا سبیلک وقهم عذاب الجحیم # ربنا و ادخلهم جنات عدن التى وعدتهم و من صلح من آبائهم و ازواجهم و ذریاتهم انک انت العزیر الحکیم # وقهم السیئات و من تق السیئات یومئذ فقد رحمته ، و ذلک هو الفوز العظیم ؛ بارالها، رحمت و دانش تو همه چیز را فرا گرفته است پس بیامرز کسانى را که توبه کردند، و راه تو را پیمودند، و همسران و فرزندانشان را به بهشت عدن که به آنان وعده دادى داخل فرما، همانا تو عزیز و حکیمى. و آنان را از بدى ها و عذاب دور دار، چرا که هر که تو را از بدى در روز قیامت حفظ فرمایى به او رحم کرده اى ، و همین رستگارى بزرگ است .
دعاى عاقلان خداوند متعال در کتابش بارها از اولوالالباب مدح و تعریف مى کند. الباب جمع لب یعنى مغز و اولوالالباب یعنى صاحبان مغز. اولوالالباب یعنى کسانى که اهل فکر و اندیشه و عقل و بینش هستند و هدف از آفرینش و هستى را خواب و خوراک نمیدانند ربنا ما خلقت هذا با طلا سبحانک فقنا عذاب النار # ربنا انک من تدخل النار فقد اخزیته و ما للظالمین من انصار # ربنا اننا سمعنا منادیا ینادى للایمان ان آمنوا بربکم فآمنا فاغفرلنا ذنوبنا و کفر عنا سیئاتنا و توفنا مع الابرار # ربنا و آتنا و ما وعدتنا على رسلک و لاتخزنا یوم القیامة انک لا تخلف المیعاد .
بارالها، این جهان را باطل و بیهوده نیافریدى ، منزهى از عیب ما را از آتش جهنم باز دار.بارالها، هر که را تو داخل جهنم کنى او را رسوا ساخته اى و براى ستمگران در برابر تو یاورى نیست . بارالها، ما شنیدیم ، منادیى را که نداى ایمان سر مى دهد، به پروردگارتان ایمان آورید، پس ما ایمان آوردیم . پروردگارا پس بیامرز گناهان ما را و بدى هاى ما را پاک فرما، و ما را با نیکان بمیران . بارالها، آنچه را به پیامبرانت وعده دادى به ما مرحمت فرما، و ما را در روز قیامت رسوا مساز، همانا تو خلف وعده نمى کنى .
دعاى بندگان با کمال الهى
ما گمان مى کنیم طلب مغفرت و آمرزش از خداوند بزرگ ، مخصوص کسانى است که کارهاى زشت و ناپسند انجام مى دهند و در پى گناه و فسق و فجور هستند، اما آنان که سر در فرمان حق دارند، برایشان تقاضاى آمرزش و عفو معنا ندارد. این پندار نادرست است زیرا استغفار و طلب آمرزش پیامبران را در جاى جاى قرآن کریم مشاهده مى کنیم و تقاضاى عفو و بخشایش ائمه اطهار ع در احادیث و دعاها و مناجات ها بیش از موضوعات دیگر مى بینیم . 15 و 16 آل عمران : آنها که اهل صبر و راستى و عبادت و انفاق و استغفار سحرى هستند این گونه دعا مى کنند: ربنا اننا آمنا فاغفرلنا ذنوبنا و قنا عذاب النار ؛ بارالها ما ایمان آوردیم ، گناهان ما را بیامرز و از عذاب آتش ما را نگه دار.
دعاى همیشگى مؤ منان سوره حمد، خلاصه و چکیده قرآن کریم است نیمى از سوره حمد، ثنا و سپاس و ستایش خداوند متعال است و نیمه دیگر آن خواسته بنده است از مولا و پروردگارش اهدنا الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم ولا الضالین بارالها، ما را به راه راست هدایت فرما راه کسانى که بر آنها نعمت داده اى راه کسانى که گرفتار غضب و عذاب تو شدند و نه راه گمراهان .
دعا براى دنیا و آخرت خداوند متعال در قرآن کریم از دو گروه دعا کننده یاد مى کنند: یک گروه آنان که چشم به دنیا دوختند و به جهان آخرت بى اعتنا هستند. آنها در مقام دعا هم از خداوند فقط دنیا را مى خواهند و مى گویند: خداوندا، آنچه مى خواهى به ما بدهى ، در دنیا بده . چنین کسانى در آخرت بى بهره اند.گروه دوم کسانى هستند که هم نظر به دنیاى خود دارند و هم اعتقاد به آخرت اینان این گونه دعا مى کنند: ربنا اتنا فى الدنیا حسنة و فى الاخرة حسنة.. در دنیا به ما حسنه بده ، و در آخرت نیز حسنه بده و ما را از آتش جهنم دور دار.
دعاى مؤ منان راستین خداوند متعال گهگاه در قرآن کریم از وضعیت روحى و روانى مسلمانان در آغاز اسلام یاد مى فرماید و در حقیقت به مسلمانان در تمام زمانها و مکان ها آموزش مى دهد که اینگونه باشید. مى فرماید: پیامبر به آنچه بر او نازل شده از جانب خداوند ایمان آورد و نیز مؤ منان همه ایمان آوردند به خدا و فرشتگان او و کتب آسمانى و پیامبران الهى و گویند: ما بین هیچ یک از پیامبران الهى فرق نمى گذاریم ، و گفتند:
سمعنا و اطعنا غفرانک ربنا و الیک المصیر # لایکلف الله نفسا الا وسعها لها ما کسبت و علیها ما اکتسبت ربنا لاتؤ اخذنا ان نسینا او اخطاءنا ربنا ولاتحمل علینا اصراکما حملته على الذین من قبلنا ربنا و لا تحملنا ما لا طاقة لنا به واعف عنا و اغفرلنا و ارحمنا انت مولانا فانصرنا على القوم الکافرین ؛بارالها شنیدیم ، و اطاعت کردیم و آمرزش تو را، و بازگشت به سوى تو است . خداوند به هر کس به اندازه توانش تکلیف مى کند، آنچه از نیکى کسب کند براى اوست ، و هر آن چه از بدى به دست آورد بر ضد اوست .
بارالها، اگر فراموش یا خطا کردیم ما را مواخذه مفرما، و بر دوش ما بار گران مگذار آن چنانکه بر امتهاى پیشین نهادى . بارالها، ما را بر کارى که طاقت آن را نداریم وادار مفرما، و از ما درگذر و ما را بیامرز و به ما رحم کن،تو مولاى مایى ، پس ما را بر قوم کافر پیروز فرما.
دعاهاى دانشمندان بلند پایه میزان سنجش اعمال در نزد خداوند معرفتى است که بر پایه آن عمل انجام مى شود. اگر چند نفر یک عمل مشابه را انجام دهند مثلا دو رکعت نماز بگزارند یا کارهاى شایسته دیگر انجام دهند، پاداش آنان به میزان معرفتشان به خداوند بزرگ بستگى دارد که اساس و پایه هر عبادت است .کسانى که در معرفت الهى غور کرده ، و از دریاى محبت الهى جرعه ها نوشیده و در دانش الهى به مقام مکین رسیده اند و خداوند از آنان به راسخون فى العلم تعبیر مى کند این گونه دعا مى کنند:
ربنا لاتزع قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب# ربنا انک جامع الناس لیوم لاریب فیه ان الله لایخلف المیعاد ؛ بارالها، پس از آن که ما را هدایت کردى دل ما را از حق بر مگردان و از نزد خود به ما رحمت ده ، همانا تو بخشنده اى ، پروردگارا تو مردم را در روز قیامت که در آن تردیدى نیست گرد مى آورى ، همانا خداوند در وعده گاهش تخلف نمیکند.
دعاى مؤ منان براى خود و مؤ منان دیگر حق تعالى در آیات آغازین سوره حشر از مهاجران و انصار تمجید مى کند و در آیه دهم مدح و تعریف مى کند از همه کسانى که پس از رسول خدا ص به دنیا مى آیند و به جمع اهل ایمان مى پیوندند و ذکر و دعاى همیشگى آنان این است : ربنا اغفرلنا ولاخواننا الذین سبقوا بالایمان و لا تجعل فى قلوبنا غلا للذین امنوا ربنا انک رؤ ف رحیم .
بارالها ما و برادران و خواهران ما را که پیش از ما ایمان آوردند، امروز و در دلهاى ما نسبت به افرادى که ایمان آوردند، کینه و دشمنى قرار نده ؛ بارالها،، مهربان و رحیمى . چه زیباست که ما هم خود را جزء این جمع بدانیم و این دعا را زمزمه کنیم چرا که هم طلب آمرزش براى خود و مؤ منان است وهم طلب قلبى سالم از دشمنى و نظر سوء نسبت به مؤ منان است و در پایان هم تمجید حق تعالى است .
دعاى انسان در چهل سالگى در قرآن کریم بارها خداوند متعال به اداى حق پدر و مادر سفارش مى کند. رنجهایى را که مادر در دوران باردارى و زایمان و شیر دادن و به سامان رساندن فرزند به جان خریده است گوشزد مى فرماید، و تعلم مى دهد که آنگاه که به اوج توان و رشد رسید و به مرز چهل سالگى که دوران پختگى و کمال است قدم نهادن زبان حالش چه باشد؛ چرا که در این دوره ، نه خامى و بى تجربگى سالهاى جوانى را دارد و نه ضعف و سستى دوران پیرى را در چنین شرایطى شایسته است بگوید:
رب اورعنى اشکر نعمتک التى انعمت على و على والدى و ان اعمل صالحا ترضاه و اصلح لى فى ذریتى و انى تبت الیک و انى من المسلمین .بارالها، به من الهام فرما که شکر نعمت هاى تو را که به من و به پدر و مادرم عطا فرمودى ادا کنم ، و کارهاى شایسته که مورد پسند تو باشد، انجام دهم و فرزندان مرا از صالحان قرار ده ، من به درگاه تو توبه مى کنم ، و من از تسیلم شدگان در برابر توام .
عبادالرحمن چگونه دعا مى کنند؟ خداوند متعال در سوره فرقان ربنا اصرف عنا عذاب جهنم ان عذابها کان غراما ؛ بارالها، عذاب جهنم را از ما بگردان ، چرا که عذاب جهنم دائمى است .و نیز مى گویند: ربنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قرة اعین و اجعلنا للمتقین اماما. بارالها، از همسران و فرزندان کسانى که مایه آرامش خاطر و روشنایى چشم ما باشند به ما ببخش ، و ما را پیشواى متقین و تقوا پیشه گان قرار ده. علی ع فرمود: به خدا سوگند من از پروردگارم فرزند زیبا روى و نیکو قامت نخواستم ، بلکه فرزندى اهل اطاعت و خوف الهى خواستم که هرگاه به او نظر کردم و در حال اطاعت خداوند یافتم،چشمم روشن شود
دعاى بندگان مخلص خدا قرآن کریم ، گفت و گوى خداوند بزرگ با اهل جهنم و پاسخ آنان را بازگو مى فرماید خداوند به جهنمیان خطاب مى کند و مى گوید: گروهى از بندگان من دعا مى کردند و مرا مى خواندند،اما شما آنها را مسخره مى کردید ،و به آنان پوزخند مى زدید، دعاى آنان: ربنا آمنا فاغفرلنا و ارحمنا و انت خیرالراحمین پروردگارا ما ایمان آوردیم پس بیامرز ما را و ما را مورد رحمت خود قرار ده تو بهترین رحم کنندگانى. خداوند این دعا را به عبادى (بندگان ویژه )نسبت مى دهد و این دعا و دعاکنندگان را تاءیید مى کند و از آنان حمایت میکند.
تقدیس الهى به وسیله دارندگان علم لدنى آنان که علم لدنى از خداوند متعال دریافت داشته اند آن گاه که آیات الهى بر آنان خوانده مى شود به نشانه تواضع و تسلیم در برابر حق تعالى به سجده در مى افتند و چنین مى گویند: سبحان ربنا ان کان وعد ربنا لمفعولا ؛ منزه است پروردگار ما که وعده اش محقق مى شود.
دعاى اصحاب اعراف اعراف جایگاهى است رفیع بین بهشت و جهنم ، و بر آن مردانى نشسته اند و همه را از پیشانى شان مى شناسند، که کدام بهشتى و کدام جهنمى است . آنان بر نیکوکارانى که در انتظار ورود به بهشت هستند سلام مى کنند و آن گاه که به سوى اهل جهنم رو مى کنند و وضعیت آنان را مشاهده مى کنند مى گویند:ربنا لاتجعلنا مع القوم الظالمین ؛ بارالها، ما را با ستمکاران قرار مده .
دعاى مؤ منان در روز قیامت خداوند متعال در بیان حال پیامبر اکرم ص و مؤ منان در روز قیامت مى فرماید: در روز قیامت ، خداوند، پیامبر و مؤ منین را رها و رسوا نمى کند و آبرو و موقعت آنان را محفوظ مى دارد. نور آنان که بر اثر ایمان راسخ و اعمال صالح به دست آورده اند، به سان راهنمایى کامل پیشاپیش و همدوش آنان را به سوى بهشت پیش مى برد و آنان چنین گویند: ربنا اتمم لنا نورنا و اغفرلنا انک على کل شى ء قدیر ؛ بارالها، نور ما را تکمیل فرما و بر آن بیفزا، و ما را بیامرز، همانا تو بر هر کارى توانایى.
حمد و سپاس بهشتیان در روز قیامت تقوا پیشگان را به سوى بهشت برند هنگامى که به بهشت رسند درهاى بهشت گشوده شود، و ماءموران بهشت به آنان سلام و خوش آمد مى گویند. آنان به نشانه سپاس خداوند گویند: الحمدلله الذى صدقنا وعده و اورثنا الارض نتبوء من الجنة حیث نشاء فنعم اجر العالمین ؛ سپاس خدایى راست که وعده اش را بر ما راست گرداند، و زمین را به ما ارث داد، هر جاى بهشت خواهیم ماءوا کنیم ، چه خوب است پاداش نیکو کرداران .
و چون بهشت و نعمتهاى فراوانى را که خداوند به آنان ارزانى داشته نظاره کنند گویند: الحمد لله الذى هدینا لهذا و ما کنا لنهتدى لولا ان هدینا الله ؛ تمام سپاس ویژه خدایى است که ما را به این جا هدایت فرمود، و اگر خداوند هدایت نمى کرد ما به آن راه نمى یافتیم . اهل بهشت که ایمان راستین ، و عمل شایسته را در این جهان فراهم آورده اند، و در بهشت از نعمت هاى الهى بهره مندند ورد زبانشان این است : سبحانک اللهم ؛ پروردگارا تو منزهى از هر عیب . آنان به یکدیگر تحیت و سلام گویند. باز هم آخرین سخنشان این است :الحمدلله رب العالمین
دعاى نیکوکاران در بهشت نیکوکاران در بهشت نیز حمد و ثناى خدا مى کنند و نعمت هاى الهى را برمى شمارند. بنا به گفته قرآن کریم آنان در بهشت چنین گویند الحمدلله الذى اذهب عنا الحزن ان ربنا لغفور شکور # الذى احلنا دارالمقامة من فضله لایمسنا فیها نصب ولایمسنا فیها لغوب حمد براى خدایى است که اندوه را از ما ببرد به درستى که پروردگار ما آمرزنده و شکرگزار است او که از کرمش ما را در سراى جاوید جا داد که در آن نه رنج به ما رسد و نه خستگى و سختى .
دعای جمعی طلب باران یکی از مواردی که در آن دعا مستجاب است دعای جمع است شاید بتوان گفت یکی از حکمت هایی که دعای جمعی دارد این است که وقتی عده ای از انسان های مختلف گرد هم جمع می شوند که هر کدامشان صفات خوب خاص خود را دارند اگر این صفات را کنار هم بگذاریم به مثابه یک انسان کامل است که همان مضطر واقعی است.
هنگامی که رحمت الهی شامل یک نفر در آن جمع میشود دیگرانی هم که در آن جمع اند از آن رحمت الهی و برکت نازل استفاده می کنند و موارد دیگر ... پیامبر (ص) تفتح ابواب السماء و یستجاب الدعاء فی اربعه مواطن عند التقاء الصفوف فی سبیل الله و عند ترول الغیث و عند اقامه الصلاه و عند رویه الکعبه در چهار موقع درهای آسمان گشوده می شود و دعاها مستجاب می گردد: هنگامی که صفوف مبارزان در راه خدا با هم تلاقی دارند هنگام نزول باران و هنگام نماز و هنگام دیدار کعبه و در این مقام این رابطه نیز بهتر فهمیده می شود که در دعای جامعه کبیره از زبان امام هادی(ع) بکم ینزل الغیث به وسیله شما باران فرود می آید از وجوه شباهت دیگر امامان معصوم با آب و با باران این است که نزول باران در زمین طراوت وتازگی می آورد و زمین مرده را زنده می کند
مثلا در آیات48 و49 فرقان و هوالذی ارسل الریاح بشرا بین یدی رحمه وانزلنا من اسماء ماء طهورا . لنحیی بد بلده مینا و نسقیه مما خلقنا انعاما و انا ستی کثیرا و اوست آن کس که بادها را پیش از باران رحمتش بشارت دهنده فرستاد و از آسمان آبی ]پاک[ و پاک کننده نازل کردیم . تا با آن زمین مرده را زنده کنیم و آن را به آفریده های خود از چهارپایان و آدمیان بسیار بنوشانیم و عنایت های ویژه معصومین به زمینه های وجود ما و درون ما نیز حیات و نشاط و طراوت می نشاند .
دعای19 صحیفه سجادیه زمانی است که امام سجاد (ع) در زمان خشکسالی از خداوند باران رحمت طلب می کنند اللهم اسقنا الغیث و انشر علینا رحمتک بغیثک المغدق من السحاب المنساق لنبات ارضا تحیی به ما قدفات و ترد به ماتد فات و تخرج به ما هو آت و توسع به فی الاقوات خدایا بارانی عظیم بر ما فرود آور که ... زمین هایی که کاملا خشک و مرده بود را زنده گرداند و آ نچه از دست رفته بازگردانی و آنچه آمدنی است بیاوری و روزی ها را به آن وسعت دهی و در ادامه نیز امام می خوانند :
خدایا ما را چنان سیراب کن که به وسیله آ ن آب در دره ها به راه افتد و چاه ها پر آب گردند و نهرها را به وسیله آن پر آب کنی و درختان را برویانی و با آن در همه شهرها نرخ ها را ارزان کنی و چهارپایان و خلایق را سرزنده سازی و روزی های پاکیزه را برای مان تکمیل فرمایی و برایمان کشت و زرع را برویانی و پستان ها را پر شیر نمایی و نیرویی بر نیروی ما بیفزایی .
در آ خر دعا هم امام زین العابدین از خداوند که ابرش را بر ما زهر آلود مگردان و سرمای آ ن را نامطلوب مکن و قطراتش را بر ما همچون ریزه های عذاب قرار مده و آب آن را در کام ما تلخ و شور مگردان اللهم صل علی محمد و آل محمد و ارزقنا من برکات السماوات والارض انک علی کل شیء قدیر “ .
دعا به همراه اعمال شایسته گزیده‌ای از مواعظ جامع و وصایای بسیار سودمند پیامبر اعظم (ص) به ابوذر غفاری:
-یا اباذر یکفی من الدعاء مع البرّ ما یکفی الطعام من الملح با اعمال شایسته و نیک همان قدر دعا کافی است که برای غذا نمک کافی و لازم است. آنان که اعمالشان شایسته نیست و به دیگران خدمت نمی‌کنند، اگر فراوان هم دعا کنند معلوم نیست به حالشان سود بخشد.
- یا اباذر، مثل الذی یدعو بغیر عمل کمثل الذی یرمی بغیر وتر؛ ای ابوذر، مثل کسی که بدون عمل شایسته دعا میکند، مثل کسی است که بدون کمان تیر می‌افکند. سخن پیامبر (ص) تشویقی است برای اینکه انسان به اصلاح نفس خود و انجام وظایفش همت گمارد که در این صورت زودتر به اهدافش می‌رسد و خداوند دعایش را اجابت میکند،
رابطه عقل و دل( قلب) با دعا: اشرف اعضای وجودی انسان قلب انسان است و خداوند هم قرآن را به قلب پیامبر نازل کرد نه به عقل پیامبر، خدا می‌فرماید حالا که دریچه قلب باز شد سمت من بیا و از من بخواه که رب تو من هستم، پرورش دهنده تو من هستم، نه پول،نه ریاست، نه رفیق و نه هیچ چیز و هیچ کس دیگر و اینجاست که اهل معرفت سفارش ذکر میکنند چون از دل به زبان می‌آید و تراوش میکند واز زبان به گوش می‌رسد و برمی‌گردد به دل واین انعکاس کمی اثر می‌گذارد و این تکرار و تکثر در دعا خیلی حساب شده است .
در آداب دعا داریم شخص با وضو باشد، رو به قبله و در حال سجده. تمام اینها گویای این مطلب است که نباید از قلب غافل بود و قلب غافل بماند روایت از پیامبر(ص) در سفارش به علی(ع) : خدا نمی‌پذیرد دعایی را که از قلب غافل صادر شود. در روایت دیگری پیامبر می‌فرمایند: دعا با حضور قلب رد نمی‌شود. حضور قلب در نماز، شنیدیم که همان توجه به خداست و همه می‌دانیم آن دلی که ربوبیت حق را فراموش کرده هرچه دعا کند نمی‌شود
اهمیت دعا برای فرزندان
دعا ارتباط گرفتن با حضرت حق و استمداد از ذات ربوبی او برای یاری دعا کننده و رساندن او به مقصد و مقصود است. در میان نهادهای موجود در یک اجتماع بی شک نهاد خانواده از نقش و اصالت بی بدیلی برخوردار می باشد. چرا که در این نهاد است که پایه های یک اجتماع سالم و انسانی ریخته شده و زمینه های بروز استعدادهای آدمی فراهم می گردد.در این اجتماع کوچک تمام هم و غم اولیا معطوف به سعادت و تعالی فرزندان است
و در این راه از هرگونه تلاش مادی و معنوی فروگذار نمی باشند. باید دانست که استفاده از«دعا» در جهت تعلیم و تربیت فرزندان و رسیدن آنان به سعادت دنیوی و اخروی تا آنجا در خور اهمیت است که حتی اولیاء الهی و رهبران معنوی انسانها نیز خود را از آن بی نیاز ندانسته و در هر فرصتی دست نیاز به درگاه خالق بی نیاز برده و از آن ذات یگانه و قادر بی چون، در این راستا طلب امداد نموده اند.
دعای امام سجاد(ع) برای تربیت فرزندانش
در فرازی از این دعا که دعای بیست و پنجم : و اعنی علی تربیتهم و تادیبهم و برهم: خداوندا مرا در تربیت و نیکی نمودن به فرزندانم یاری فرما. بدون یاری گرفتن از پروردگار و خالق خویش در این جهت توفیقی حاصل نخواهیم کرد و از همین رو باید از سلاح دعا در راستای تربیت فرزندان غفلت نکرد و هرگز مغرور نباشیم . و اما قرآن کریم به عنوان نسخه ای بی نظیر درد مادی و معنوی بشری در آیات متعددی از دعاهایی یاد می کند که انبیاء و اولیای الهی در آنها از خداوند متعال سعادت دنیوی و اخروی فرزندان خود را طلب نموده اند.
دعای حضرت ابراهیم(ع)
در آیه 40ابراهیم از زبان آن حضرت(ع) می خوانیم که به هنگام دعا برای فرزندان خود به درگاه خداوند چنین عرضه می دارد: رب اجعلنی مقیم الصلوه و من ذریتی ربنا و تقبل دعاء: پروردگارا مرا و فرزندان مرا از برپا دارندگان نماز قرار ده و خداوندا این دعا را از من بپذیر. در میان تمامی عبادات بی شک «نماز» در سازندگی اخلاقی و معنوی انسان نقش بسزایی داشته و هیچ کدام از عبادات دیگر در این جهت به پایه نماز نمی رسند چرا که هرگاه آدمی در طول شبانه روز پنج مرتبه در پیشگاه خداوند حاضر شده و با آن ذات یگانه به راز و نیاز بپردازد چراغ یاد او همواره درجان و دلش روشن خواهد بود و همین یاد پیوسته پروردگار او را به سوی سعادت و دست کشیدن از معاصی رهنمون می گردد
و به همین دلیل در این آیه شریفه حضرت ابراهیم(ع) پیش از هرگونه تقاضای دیگر از خداوند متعال برای فرزندان خود، می خواهد که او و فرزندانش را از نمازگزاران و برپا دارندگان نماز قرار دهد. زیرا آن حضرت(ع) می داند مادامی که فرزندانش از طریق نماز با ذات خداوند در ارتباطی دائمی قرار دارند از مکاید شیطانی برکنار بوده و در نتیجه در صراط مستقیم عبودیت و سعادت گام برمی دارند.
دعا در هنگام ساختن کعبه در آیه 128 از این سوره مبارکه می خوانیم که آن حضرت آن گاه که به همراه فرزند برومندش اسماعیل(ع) دست بکار ساختن خانه کعبه بودند دست به دعا برداشته و از خدا چنین درخواست می نمایند: ربنا واجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امه مسلمه لک و...:
پروردگارا ما و فرزندان ما را از تسلیم شدگان در برابر خود قرار ده» اسلام و تسلیم در برابر خداوند مقام و مرتبه ایست که آرزوی تمامی انسان های عارف به حق بوده و همه آنان که در مسیر رضای خداوند گام برمی دارد تمام هم و غمشان رسیدن به این مقام و رتبه باارزش است. زیرا با رسیدن به مقام تسلیم انسان، مورد محبت تام و تمام خداوند قرار گرفته و از غم دوجهان آسوده می شود. این مرتبه از عبودیت و بندگی خداوند از چنان ارزشی برخوردار است که در آیه 132 بقره از زبان ابراهیم(ع) و نواده گرامیش حضرت یعقوب(ع) خطاب به فرزندانشان می خوانیم که به آنان وصیت می کنند که: (مبادا جز در حالت تسلیم و مسلمانی مرگ را ملاقات کرده و از دنیا بروید) از خداوند برای فرزندان خود مقام تسلیم را طلب می کنند.
و با توجه به این مطلب که دعای آن دو بزرگوار برخاسته از قلبی سلیم و دلی آگاه و بصیرتی خلل ناپذیر می باشد به اهمیت مقام تسلیم بیشتر واقف می شویم زیرا چنانچه مقامی برتر از مقام تسلیم در پیشگاه خداوند می شناختند بدون شک از درخواست آن امتناع نمی نمودند.
دعای مادر مریم
یکی از اموری که در سرلوحه دعاهای اولیای الهی بوده است درخواست از خداوند در جهت در امان ماندن از مکاید این دشمن دیرینه انسان بوده و در آیه 38 از آل عمران نیز از زبان مادر گرامی حضرت مریم(س) می خوانیم که به هنگام ولادت او از خداوند درخواست می نماید که او و فرزندانش را از گزند شیطان و وسوسه های او در امان بدارد: فلما وضعتها قالت رب... انی اعیذها بک و ذریتها من الشیطان الرجیم: پس هنگامی که او را بر زمین نهاد گفت پروردگارا... همانا من او و فرزندانش را از شیطان رانده شده به تو می سپارم.
دعا برای داشتن فرزندان شایسته
در 15احقاف و وصینا الانسان بوالدیه احسانا... حتی اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنه قال رب.... اصلح لی فی ذریتی انی تبت الیک و انی من المسلمین: و انسان را نسبت به پدر و مادرش سفارش کردیم...تا آنگاه که به رشد کامل خود برسد و به چهل سال برسد می گوید: پروردگارا...فرزندانم را برایم شایسته گردان در حقیقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان پذیرانم»
در این آیه شریفه خداوند از زبان حال انسان ها به هنگام رسیدن به سن رشد عقلانی و کمال که سن چهل سالگی است سخن به میان آورده و به مخاطبان قرآن کریم یادآور گردیده که باید یکی از مهمترین دعاهایشان دعا درباره اصلاح فرزندان و شایستگی آنان باشد چرا که صالح بودن فرزندان علاوه بر آنکه سعادت دنیوی و اخروی خود آنان را در پی خواهد داشت، مایه آرامش فکری و روحی والدین بوده و اینان نیز در سایه شایستگی فرزندان می توانند با خیالی آسوده مدارج تعالی مادی و معنوی خود را طی کرده
و به عبادت پروردگار و خدمت به جامعه بپردازند. شایستگی فرزندان از چنان درجه والایی برخوردار است که در کلامی گران سنگ از پیامبراکرم(ص) می خوانیم: الولد الصالح ریحانه من ریاحین الجنه: فرزند شایسته گلی از گلهای بهشت است» و با این حال چه سرمایه ای ارزشمندتر از فرزند صالح و شایسته،
دعا، نشانه اوج بندگی
از ویژگی های جملات دعایی این است که همواره با نام خداوند و منادا قراردادن او آغاز میشود و شخص دعاکننده، کلام خویش را با نام هایی چون یا الله، اللهم، یا رب، یا رحمن، خدایا، الهی یا مانند آن شروع می کند. شاید برای بسیاری دعا کردن و درخواست از خداوند، یک امر پیش پا افتاده، معمولی و عادی باشد که حاوی هیچ پیام مهم اعتقادی و ارزشی نیست؛ اما با دقت در مفهوم دعا به خوبی می توان دریافت که دعا و نیایش اوج مقام بندگی، تذلل، خشوع، خضوع و تواضع بنده در برابر خداوند است؛
چرا که دعا کننده وقتی همه چیزش از نمک غذا تا رهایی از دوزخ و ورود به بهشت و تقرب و تاله و ربانیت را از خدا می خواهد، بیانگر اوج معرفت و بندگی او نسبت به خداوند است. با نگاهی به آیات قرآنی به دست می آید که دعا کننده هنگامی که درخواست خود را مطرح می کند و در آن زمان واقعا به نقش دعا در زندگی اش باور دارد، در اوج معرفت و شناخت از غنای الهی و فقرذاتی خود است. (قصص، 24)
چنان که دراین هنگام بر این باور و اعتقاد است که خداوند مالک هستی، پروردگار و رب آن (سوره حمد)، رحمن و رحیم (همان)، دانا (بقره، 127)، توانا(تحریم، 8)، شنوا (بقره، 127) حکیم (بقره، 129)و دیگر صفات الهی است. از این رو هر خواسته ای دارد از خدا می طلبد و براین باور است که خداوند خیر و غنی مطلق است و هرگز بخل نمی ورزد و با پاسخگویی به نیازهای بندگانش چیزی از خزائن او کم نمی شود. (محمد، 38، منافقون، 7).
درحقیقت، کسی که جسم و جان خویش را متعلق به خدا می داند و او را مالک مطلق هستی می شناسد و همه صفات کمالی را برای خدا و هر نقصی را از او مبرا می داند، دراین صورت ازرفع هر بلا و مصیبت تا جلب هرنعمت از دنیا و آخرت را از خدا می خواهد. بر این اساس حضرت ابراهیم (ع) آن اسوه و سرمشق بشریت در سبک زندگی، در مقام توصیف خداوند و علت درخواست همه چیزش از خداوند می فرماید:
«پروردگار جهانیانی که مرا آفرید پس مرا هدایت می کند و کسی که مرا اطعام می کند و سیراب می سازد و هنگامی که بیمار شدم پس او مرا شفا می دهد و کسی که مرا می میراند سپس زندگی می کند و کسی که امیددارم گناهانم را در روز جزا بیامرزد. پروردگارم!به من حکم را ببخش و مرا به صالحین ملحق گردان و زبان صدق و راستی در اقوام آینده قرارم ده و از وارثان بهشت نعمت قرارم ده و از سرپرستم (عمویم) درگذر چرا که از گمراهان بود و مرا در روز رستاخیز خوار نگردان (شعراء 77 تا 87).
درحقیقت این آیات گویای این نکته مهم است که دعاکننده شناخت و معرفت کاملی از خداوند و حقیقت خداوند و خود دارد. لذا همه چیزش را از خدایی می خواهد که همه چیز به طور ذاتی از آن اوست و او مالک هستی است؛ چنان که دعا کردن نشان می دهد که شخص دعا کننده خداوند را نه تنها خالق بلکه رب می شناسد که بی حکمت و فرزانگی کاری نمی کند و در مقام پروردگاری است تا هرکسی را به مقام بایسته و شایسته اش برساند. پس درخواست هایش را با خدا مطرح کرده و نیازهایش را از رفع بلا و مصیبت یا دفع آن ها و جلب نعمت با او در میان می گذارد.
کسی که خدا را چنان که هست بشناسد، همه خواسته ها و نیازهایش را از خدا می خواهد.او را به همان صفتی خطاب می کند که خواسته اش را در آن می یابد. پس درهنگام بیماری به یا شافی می خواند و درهنگام رهایی ازدشمن یاد قاصم الجبارین یادش می کند.
این همان چیزی است که به تناسب اسمای الهی و نیاز و خواسته ها از آن یاد می شود؛ چرا که بهترین حالت اجابت دعا آن است که انسان با توجه به خواسته و نیازش، از اسماء و صفات الهی یاد کند و بدان اسم او را بخواند. از این رو در دعاهای ماثور از پیامبران در قرآن با توجه به خواسته و مشکلات و نیازها، اسما و صفات الهی به کار می رود که از آن جمله می توان به اسما و صفاتی چون یا وهاب (آل عمران 8)، خیر الوارثین برای فرزنددار شدن (انبیاء89)، خیر الغافرین برای استغفار(اعراف151 و 155)، خیرالمنزلین برای منزل(مومنون 29) خیرالراحمین (مومنون118) و مانند آن اشاره کرد.
دعا، آموزش خداشناسی و بندگی سبک زندگی فردی و اجتماعی
دعا یکی از بهترین شیوه های آموزش خداشناسی و تعلیم بندگی است. اصولا دعاهای ماثور از پیامبران (ع) در قرآن و یا از معصومان (ع) در روایات معتبر، آموزش معرفت الله و شناخت اوست. دراین دعاها اسما و صفات الهی مطرح می شود که هر انسانی نیازمند آشنایی با این دسته از صفات و اسمای الهی است؛ زیرا اسما و صفات الهی بی پایان است هر چند که اسما و صفات الهی از مصادیق توقیفی هستند و نمی توان هر صفت و اسمی را به خدا نسبت داد (اسراء، 110).
از این رو خداوند تنها توصیف مخلَصان را درست می داند و از هر گونه توصیف دیگران خود را پاک و منزه می داند. (یس، 159 و 160)
اما باید توجه داشت که انسان به هرچیزی که نیاز واقعی و پرسش ذاتی اوست، زمانی آگاه می شود که حقیقت خداوند را چنان که هست بشناسد؛ زیرا مقصد هر انسانی در حرکت جوهری اش (انشقاق، 6)، متاله و متخلق به صفات الهی شدن است. بنابراین، هر چه شناخت انسان نسبت به خداوند کامل تر باشد، درخواست و پرسش او نیز بهتر و در درست تر خواهد بود؛ چون نقصی را نسبت به آن کامل درخود می یابد و از خداوند می خواهد تا آن را از وی بر طرف کند و کمال را در او تحقق بخشد.
همچنین باید یادآور شد که همه اسماء و صفات حسنای الهی در ذات انسان سرشته شده و انسان فقط باید آن را یادآوری کرده و درپی ظهور و تجلی اسما و صفات در ذات خود باشد.همان گونه که بندگان مخلص خدا، صفات و اسمای حسنای الهی را به ما می آموزند، همچنین بهترین شیوه برای خدایی شدن را از طریق اتصال به خدا بیان می کنند.
ابزار و وسیله اتصال نیز دعاها و نیایش هاست؛ زیرا بنده در این مقام به حقیقت خود اقرار کرده و به گناه و ظلم (اعراف، 32؛ انبیاء، 78؛ قصص، 61)، ضعف و ناتوانی ذاتی(مریم، 4؛ قمر، 01 و 11) و فقر ذاتی (قصص 42) اشاره کرده و در مقام توبه و بازگشت به صراط مستقیم انسانیت و خدایی شدن و تسلیم (بقره، 128) خاشع و متضرع(انعام، 36) دستان انابه (روم، 33) به سوی آسمان بلند و دراز می کند. این گونه است که اوج ناتوانی و بندگی خود را در برابر خداوند رب العالمین نشان می دهد و از همه می برد و منقطع می شود. (ذاریات، 05) و به خدا متصل شده و خدایی می گردد.
در این نیایش ها به بندگان آموخته می شود که چگونه خشنودی و رضایت الهی را به دست آورند و سبک زندگی خویش را به چه شکل و شمایلی درآورند و چگونه باشند. در نیایش های ماثور انسان، هم با خودشناسی و هم با خداشناسی و هم با چگونگی سیر و سلوک رسیدن به خدا و متاله گشتن آشنا می شود. از این رو نیایش ها سرشار از آموزه های شناختی و معرفتی و کارگاه های عملی «خدایی» شدن است.
اصول اخلاق اسلامی و مکارم و محاسن اخلاقی در نیایش ها آموزش داده می شود و اینکه ما چگونه می توانیم بهترین خلق و خو را داشته باشیم و با بلایا و مشکلاتی که سد راه متاله شدن ماست کنار بیاییم و آن را اصلاح و تصحیح کنیم. با نگاهی کوتاه به بخش هایی از دعاهای امام زمان(ع)، امام سجاد(ع)، امام حسین(ع)، و دیگر امامان و معصومان(ع) می توان این حقایق و کارکردها و آثار شناختی، معرفتی آموزشی و تربیتی دعا را دریافت.
به عنوان نمونه، امام سجاد(ع) در اوج خفقان اموی، ما را با حقایق اسما و صفات حسنای الهی آشنا کرد و آموخت که سبک زندگی اسلامی خود را چگونه ایجاد کرده و بر آن محافظت کنیم. آن حضرت اوامر و نواهی الهی را در قالب دعا به ما آموخت و اینکه چگونه و چرا می بایست از مرزهای عقیدتی و سیاسی و جغرافیایی اسلام حمایت کرد.
در دعای مشهور و منسوب به امام زمان(عج) که معروف به اللهم ارزقنا توفیق الطاعه است، سبک زندگی فردی و اجتماعی درست، آموخته شده است. در این دعا یاد می دهد که چگونه مکارم و محاسن اخلاقی را بشناسیم و در پی تحقق آن در خود بوده و خدایی(متاله) شویم. به هر حال، دعا که نمایشی از اوج شناخت و معرفت الله و بندگی است، انسان نه تنها خواسته های خود را می شناسد و از خدا درخواست تحقق آن را می کند، بلکه زمینه بسیاری از معارف و آموزه های شناختی و دستوری نیز می باشد.
نگاهی به تاثیر و نقش دعا در سلامتی انسان دوای دردمندان در سجاده های نیاز
مادران و مادربزرگ های ما برای رفع بیماری ها و درمان درد بچه ها، شب هنگام سکه ای را به نیت تندرستی و سلامتی زیر بالش فرزندانشان می گذاشتند و صبح آن را به نیت صدقه از خانه خارج می کردند و سپس هیچ اثری از درد و بیماری مشاهده نمی شد. دعا برای سلامتی و رفع درد و رنج برگرفته از باورهای عمیق دینی و اعتقادات قلبی ما ایرانیان است که هرگاه غم و رنجی سراغمان می آید در کنار دارو و درمان برای علاج قطعی متوسل به ائمه معصومین(ع) شده و شفای دردهایمان را از خداوند حکیم می خواهیم.تأثیر دعا بر سلامتی و رفع بیماری ها، اثرات روحی و روانی دعا برای تندرستی انسان و شرایط استجابت دعا در موقع درد و گرفتاری از مهم ترین محورهای مورد بحث پیش روست.
شفا از تواناترین طبیب هستی
همه ما هنگامی که با یک آسیب جدی یا بیماری سخت مواجه می شویم، دست به دعا برمی داریم و از تواناترین طبیب هستی شفا می جوئیم. برخی از دانشمندان با انجام مطالعات علمی، در پی یافتن شواهدی مبنی بر تأثیر دعا بر سلامت جسمی و روحی انسان می باشند، اگر چه ما که به قدرت و تأثیر دعا اعتقاد داریم از ارائه این گونه شواهد بی نیاز هستیم، اما پرداختن به نتایج برخی از این تحقیقات خالی از لطف نخواهد بود. مطالعاتی که در زمینه دعادرمانی از راه دور بر روی افراد مبتلا به بیماری های قلبی، فشار خون، سرطان و... انجام گرفته نیز نشان دهنده تأثیر مثبت دعا در سلامتی این افراد است.مطالعات همچنین حاکی از تأثیر دعا بر رشد میکروارگانیسم ها می باشد.»
دعا منافاتی با طبابت پزشکان ندارد
از نظر اسلام و علم روان شناسی دعا نقش اساسی در تغییر رفتار و درمان بیماری های جسمی و روحی دارد. پژوهش های مختلفی در این باره صورت گرفته و روایات گوناگونی از ائمه(ع) رسیده است که دعا در بهبود بیماری نقش تعیین کننده ای دارد و بسیاری از مردم اثرات شگفت انگیز دعا را در شفای بیماری های غیرقابل درمان با چشم خود دیده و آن را تجربه کرده اند. البته روشن است که این سخن به معنای نادیده گرفتن طب و دارو و جایگزینی دعا نیست. اما می توان از دعا به عنوان عامل معنوی در کنار عوامل دنیوی و مادی یاد کرد.
«دعا همیشه در یک شرایط خاص و معینی نتیجه می دهد، تأثیر این امور نباید بر دیگر سنن الهی حاکم بر جهان هستی در تضاد باشد. ضمن اینکه دعا وقتی استجابت می شود که انسان راه های دیگر معالجه را هم طی کرده باشد و این مسئله به این دلیل است که انسان از ابزار طبیعی و عوامل دنیوی برای رسیدن به هدف خود استفاده کند و چنانچه خواست خدا بر این قرار گیرد که فرد بیمار بهبود یابد آن گاه دعا تأثیرگذار می شود.»
«گاهی دعا به عنوان عامل مستقل که فراتر از عوامل مادی است اثر می کند مثل دعای حضرت مسیح که ماوراء اسباب و علل مادی بود و گاهی دعا عامل جبران کننده و کمک رسان محسوب می شود مثل امدادهای غیبی که در زمان جنگ تحمیلی اتفاق افتاد، اما اصل اولیه بر آن است که اهرم های معنوی جایگزین اهرم های مادی نشود. مثلا هنگام بیماری دکتر نرویم و بگوییم خوب چون خدا با ماست پس بیماری مان خوب می شود، خداوند می فرماید، ابزار مادی در کنار ابزار معنوی قطعاً اثرگذار خواهند بود، یعنی از ابزار مادی باید استفاده کنیم تا به خواسته و مقصود خود برسیم.»
«اگر خداوند بخواهد به آن دارو اثر شفابخش می دهد، و اگر خواست و مشیت او نباشد هیچ اتفاقی نمی افتد، بنابراین دعا وقتی از درون و اعماق وجود باشد به واسطه دارو و گاهی بدون واسطه هم اثرگذار است.» «گاهی ما انسانها شفای درد را از خداوند می خواهیم و بر آن اصرار می کنیم، اما این موضوع نباید با حکمت خداوند منافاتی داشته باشد، خداوند قوانین خود را نقض نمی کند،
بنابراین باید از مسیر سنت الهی پیش رویم خداوند حکیم و کریم است و صفات خداوند یکدیگر را نقض نمی کنند مثلا اگر بچه بیماری داشته باشیم و انتظار ما این باشد که خداوند نظم طبیعت را بر هم بزند تا بیمارمان شفا یابد، قطعاً این توقع نابه جایی است، چون خیلی ازکارها و برخی از اتفاقات حتماً به مصلحت ما نبوده است، بنابراین انسان همیشه باید راضی به رضای پروردگار باشد.»
چرا در مفاتیح این همه دعا در خصوص رفع بیماری ها داریم یا در زمان قدیم مادران ما بدون اینکه بچه ها را نزد پزشک ببرند، صرفاً با خواندن دعایی یا دادن صدقه ای، بلا را دور می کردند «اعتقادات ما در شرایط فعلی کم رنگ شده یک بار در خانه خدا می رویم و دعایمان مستجاب نمی شود، ناامید می شویم و می گوییم دعایمان اثر نمی کند، باید دیده دل را باز کنیم و عوامل مادی و معنوی را در کنار هم داشته باشیم، آن هنگام اگر خداوند کاری که به صلاح ما باشد را بدون هیچ شک و تردیدی عملی خواهد کرد. ضمن اینکه باید ببینیم کسی که دعا می کند کیست،
گاهی برای دعا نزد بزرگی می رویم که جایگاه ویژه ای نزد پروردگار دارد، اگر این اعتقاد قلبی ما باشد، دعا استجابت می شود، و گاهی مادری دل شکسته با نیتی پاک و دستی خالی رو به سوی خدا برای شفای فرزندش دعا می کند و خداوند شفا دهنده بیماران است. و البته نباید این نکته را هم فراموش کرد که در زمانهای قدیم انسانها پاک نیت تر بودند و دلهای صاف تر و بی غل و غشی داشتند و دعایشان هم اثرگذارتر بود.»
دین داران واقعی جسمی سالم تر دارند
دعا کردن با نقشی که در سلامت جسم و روح انسانها دارد از ایجاد خلأ روانی در افراد جلوگیری میکند و سیستم ایمنی شناسی و عصبی فرد را تقویت می نماید. نگرش های دینی در ادیان مختلف حاکی از این است که پس از انجام دعا سیستم ایمنی شناسی عصبی و روانی انسانها تحت تأثیر قرار می گیرد، تحقیقات نشان داده است که دینداران واقعی به لحاظ سلامت جسمانی سالم تر و از طول عمر بیشتری هم برخوردارند.»
«در بحث سلامت روان نیز دعا کردن سهم بسزایی دارد، ادیان مختلف با شیوه و سبک مخصوصی که در فریضه دعا دارند به مردم توصیه می کنند تا برای احساس عزت نفس و آرامش روان از ادعیه استفاده کنند. دینداران واقعی با دعا کردن و اعتقادی که به وجود ماهیتی برتر دارند، هیچ گاه احساس تهی بودن و تنهایی نمی کنند چرا که ریشه بسیاری از اختلالات روانی در تنهایی است و انسان تنها، خود را مستاصل و بی پناه احساس می کند، حضور در فعالیتهای اجتماعی برای انجام فرائض مذهبی نیز یکی دیگر از نتایج دعا کردن است و متخصصان سرطان شناسی به خانواده های افراد مبتلا به بیماری سرطان توصیه می کنند که هیچ گاه آنها را تنها نگذارند. انسان زمانی که نیرویی بالاتر از قدرت فانی خود احساس می کند با امید بیشتری به زندگی ادامه می دهد، بنابراین بیشتر بیماری های جسمانی و روانی ناشی از ناامید بودن است.»
نگاهی به تاثیر و نقش دعا در سلامتی انسان چراغ تندرستی در وادی توسل
بشر، آنگاه که از تلاش بی حاصل خویش در برهوت دنیای مادی و ناکامی های جانکاه و در حسرت خود ساخته و آه و افسوس های بی پایان، دچار سرگشتگی می گردد و همه روزنه های امید را به روی خود بسته می بیند، آن دم که در پی شکست ها و نرسیدن به خواسته ها، نور ضعیف شعله حیات در وجودش به خاموشی و سردی می گراید آن زمان که طناب وجود آدمی در سنگلاخ بودن و در فرازونشیب مشکلات جانکاه زیستن، تنها به تار مویی بند است و... ناگهان دستی قدرتمند از اعماق وجود آدمی سر بر آورده، او را متوجه قدرتی می سازد که همه چیز از آن «اوست» و توان انجام هر کاری فقط از «وی» ساخته است،
آری این دست دعاست که در بحرانی ترین لحظه ها ارتباط انسان را با خدای خویش برقرار ساخته جریان دوباره حیات و امید را در رگ های او جاری می سازد. انسان قرن بیست ویکم به لطف پیشرفت های علمی در ابعاد مختلف، زندگی سرتاسر آسایش را برای خود فراهم ساخته و زحمت بسیاری از کارها را به دوش ماشین های دست ساز خود نهاده است.انسان این عصر مرفه ترین انسان تمام اعصار است ولی به جرأت می توان ادعا کرد که مضطرب ترین انسان تمام اعصار نیز می باشد. حقیقت این است که آسایش غیر از آرامش و تجربه و علم غیر از دین و اعتقاد است. آنچه تجربه و علوم مادی به ما ارزانی داشته آسایش است و آن چه اعتقاد صحیح به ما عطا می کند آرامش و طمأنینه در زندگی پرهیاهوی امروز است.
انسان بدون معنویت، تنهاست
کارشناسان مسائل روان شناختی معتقدند بشر پس از مدت ها که از امور ماوراء طبیعت و حس غافل شده و خود را به مادیات مشغول کرده بود، به یکباره متوجه خلأ موجود در زندگی خود شد، خلائی که با هیچ یک از امکانات رفاهی نمی توانست آن را پر کند، انسان امروز خود را بدون معنویت تنها می بیند و در پی آن است که خود را از این پوچی و سرگردانی نجات دهد.
از این روی هر روز به تعداد افرادی که معتقدند، معنویت درمان رنجوری و درماندگی روحی بشر است و بر متخصصینی که برای درمان بیماری های روانی و حفظ سلامت روحی و جسمی بر باورها و رفتارهای مذهبی متمرکز می شوند اضافه می گردد. به اعتقاد آنها انسان رفاه زده به این حقیقت پی برده، مادامی روی آرامش را خواهد دید که برای معنویت و ماوراء تجربه در زندگی خود سهمی قائل شود. تأسیس مجلات تخصصی روانشناسی در موضوعات مذهبی آمریکا و اختصاص یافتن یک بخش انجمن روانشناسی آمریکا به مطالعات روانشناسی مذهبی و چاپ چندین جلد کتاب در این زمینه، دلیل این رویکرد است.
یکی از رفتارهای مذهبی که ثابت شده با سلامت و تندرستی رابطه دارد، دعا است. امروزه دانشمندانی فارغ از جنبه دینی به تأثیرات شگرف دعا توجه نموده و از نظر تجربی ثابت کرده اند که دعا و نیایش در زندگی انسان نقش مؤثری دارد و سلامتی را به انسان بازمی گرداند.
الکسیس کارل، دانشمند مشهور فرانسوی در کتاب نیایش خود به موضوع دعا نه به عنوان یک مبلغ دینی بلکه به عنوان یک دانشمند پرداخته است. او در بخشی از کتاب خود چنین نوشته است: «نیایش همچون دم زدن، خوردن و آشامیدن از نیازهای ژرفی است که از عمق سرشت و فطرت طبیعی سر می زند.» اخیرا هم بسیاری از محققان غربی، اثربخشی استفاده از دعا را علاوه بر درمان های استاندارد برای حالت هایی مانند افسردگی، الکلیسم و سایر وابستگی های دارویی، مشکلات زناشویی، بیماری های قلبی، اعمال جراحی و... کشف کرده اند...
راه وصول به کامل‌ترین مرتبه ایمان
معصوم در دعای مکارم الاخلاق می‌فرماید: و بَلِّغْ بایمانی اَکْمَلَ الاْیمان واجْعَلْ یقینی اَفْضَلَ الیقین کامل‌ترین مراتب ایمان را به من مرحمت کن و یقین من را برترین یقین قرار بده. وقتی که انسان از خدا امور معنوی را طلب میکند، باید بهترین و بالاترین مراتب آن را بخواهد.معمولاً ما در مورد نیازهای مادی و دنیوی خود طالب بهترین‌ها هستیم و از خدا نیز آن را طلب می‌کنیم، ولی برای کسب سجایای انسانی به مرتبه پایین آن اکتفا می‌کنیم؛ اگر بلند همت باشیم سعی می‌کنیم واجبات خود را انجام داده و از محرمات دوری جوییم، تا به آتش جهنم گرفتار نشویم.
امّا امام (ع) در این دعا به ما تعلیم می‌دهد که کوتاه همت نباشیم و در دعاهای خود ایمانی مانند ایمان انبیا و یقینی مانند یقین صدّیقین از خدا طلب کنیم، تا اگر لیاقت کسب آن مراتب عالی را نداشتیم، خدا به اندازه ظرفیت ما، آن را به ما عطا کند. بنابراین، باید در مورد امور معنوی همت خود را متوجه بالاترین مراتب ایمان و یقین نمود و از خدا برای کسب آنها یاری خواست.
ایمان دارای درجاتی است و قابل افزایش و کاهش است. قرآن کریم می‌فرماید:.. و اِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ ایاتُهُ زَادَتْهُمْ اِیماناً... (انفال 2) ... و چون آیات خدا را بر آنان تلاوت کنند بر مقام ایمانشان بیفزاید... . امام (ع) در این دعا از خداوند بالاترین درجات ایمان را طلب میکند که هیچ کاستی نداشته باشد. شاید دلیل اینکه امام (ع) در مورد یقین به «بهترین» تعبیر نموده،
این است که حقیقت یقین اعتقاد صد در صد قطعی است که احتمال خلاف آن نمی‌رود؛ بنابراین، نمی‌توان گفت که یقین مراتب یا کم و زیادی دارد، امّا می‌توان برای آن انواعی برشمرد. کیفیت یقین‌ها با هم متفاوت است؛ یک نوع آن یقینی است که از راه استدلال حاصل میشود و به آن علم‌الیقین می‌گویند و نوع دیگر آن یقینی است که با کشف و شهود حاصل میشود و به آن عین‌الیقین می‌گویند و نوع سوم آن که با یافتن حقیقت و اتصال به آن حاصل می‌گردد، به آن حق الیقین اطلاق میشود.
برای تقریب به ذهن می‌توان این موضوع را به شربت گوارایی که در لیوانی وجود دارد تشبیه کرد: فردی آن را ندیده است، ولی توسط فرد صادقی به وجود آن پی می‌برد؛ فرد دیگری آن شربت را در لیوان می‌بیند و فرد سوم، این شربت را می‌چشد. در اینجا هر سه نفر به وجود این شربت یقین دارند، امّا نحوه یقین هر کدام متفاوت است. شاید منظور از «افضل» در دعای مکارم نحوه کامل‌تر و بهترین یقین است، که معمولاً علمای اخلاق آن را به حق الیقین تعبیر میکنند.
توسل و توکل به قدرت خداوند درمانگر دردهاست
اینکه دعا در کنار درمان بر سلامتی انسان تأثیرگذار است موضوعی است که نه تنها مورد تأیید بزرگان و پزشکان مسلمان است، بلکه اندیشمندان و پزشکان غیرمسلمان هم بر آن اذعان دارند. «دعا و عمل در حقیقت لازم و ملزوم یکدیگرند، زیرا هر یک به تنهایی ضعیف اند. مقتدرترین مردان و زنان در عمل و دعا هر دو نیرومند هستند و بهترین جراح آن کسی است که بهترین عملش وقتی صورت گیرد که دعا و کار را باهم توأم نماید. ازنظر آموزه های اسلامی و قرآنی حتی تأثیر دارو و شفای بیماری در دست خداوند است،
از این روست که آنان دستان پزشک و تأثیر دارو در درمان را تنها به عنوان واسطه می شناختند و خداوند را به عنوان مسبب الاسباب شافی واقعی می دانستند، از این رو بود که همواره به دعا و نیایش در کنار دارو و درمان می پرداختند و دارو و درمان و پزشک حاذق آنها را از خداوند غافل نمی کرد، زیرا هر چیزی که انسان را به خود مشغول و از خداوند غافل سازد، تأثیر منفی در زندگی بشر می گذارد و همان چیزی که دارو و درمانگر است تبدیل به بلا و بیماری می شود.
«کسانی که همواره به یاد خدا هستند و ذکر و یاد او در دلهایشان خانه کرده است، از یک آرامش روحی خاصی برخوردار می شوند و همین آرامش و ذکر الهی بیماری جسمی و روانی آنان را نیز درمان و مشکلات و سختی ها را برای آنان آسان می کند، از این روست که خداوند در آیه124 طه، یکی از مهم ترین اسباب و علل مشکلات انسانی و سخت و دشواری در معاش را غفلت از خدا و دوری از ذکر و یاد او می داند، اما کسانی که همواره در هر چیز بزرگ و کوچک به خدا متوسل می شوند دست نیایش به سوی او دراز می کنند، از آرامش و زندگی آسان و گشایش در روزی برخوردار می شوند.»
«دعا و نیایش به انسان کمک می کند تا دردها و رنج ها را بهتر و آسان تر تحمل کنند و هم چنین موجب می شود تا بر بیماری و درد مسلط شوند؛ زیرا میان روان و جسم آدمی ارتباط تنگاتنگی است. کسی که روان او با خداوند مرتبط می شود، احساس می کند که با علت تام ارتباط ایجاد کرده .
این علت تام همان گونه که بیماری و درد را ایجاد می کند می تواند درد و رنج را از میان بردارد. همین احساس ارتباط روحی است که افزون بر افزایش آستانه تحمل در افراد، موجب درمان دردهای سخت می شود و حتی سرطان ها و بیماری دیگر که پزشکان از درمان آن عاجز و ناتوان هستند در یک فرآیندی از درون از میان می رود. بسیاری از کسانی که معجزه دیده اند بر این نکته تأکید دارند که ایمان و باورشان به قدرت خداوند موجب شده که احساس کنند بیماری در برابر خداوند چیزی نیست و خداوند به سادگی می تواند همان گونه که آن را ایجاد کرده از میان بردارد. چنین روحیه ای موجب می شود تا انسان از درد و رنج به سادگی بگذرد و دردها و بیماری هایش را درمان کند.
ترک دعا مغضوب است حضرت علی(ع) می‌فرماید: هرچه خواستی به تو داد، به چه دردت می‌خورد نه تو برای آن می‌مانی و نه آن برای تو. اگر کسی معتقد به آخرت باشد این‌طور فکر نمیکند که اینها یک امتیاز الهی دارند. حج، 14؛ بیگمان خدا کسانی را که گرویده و کارهای شایسته کرده‌اند به بهشت‌هایی در می‌آورد که از پای درختانش نهرها جاری است. خدا هرچه خواهد انجام می‌دهد. و همین مطلب در آیه 23 حج نیز آمده . پس باید در دین شعور پیدا کنیم و بفهمیم معیار ارزشی در دین چیست و با آن معیار بسنجیم. فرق بگذاریم بین نشئه دنیا که فانی است و زودگذر و نشئه آخرت که جاودان است.
حدیث از امام جعفر صادق(ع) ؛« خسته نشو، استعجال در اجابت نداشته باشی چون سرخورده می‌شوی و دعا را رها می‌کنی وترک دعا مغضوب است ولی دعا محبوب خداست».
فرقان 77؛ بگو اگر دعایتان نباشد پروردگار من به شما اعتنایی ندارد. غافر 60؛ پروردگارتان گوید مرا بخوانید تا برایتان اجابت کنم بیگمان کسانی که از عبادت من استبکار می‌ورزند زود به خواری و زاری وارد دوزخ شوند» پیامبر (ص)می‌فرماید: « ترک دعا معصیت است». پس پافشاری در دعا مطلوب است. ملالت از دعا مغضوب است و تعجیل در اجابت درست نیست چون سرخورده می‌شوی.
و امام سجاد(ع) در شب 27رمضان که احتمال دارد شب قدر باشد تا صبح این دعا را می‌خواند: اللهم ارزقنا التجافی عن دار الغرور و الانابه الی دار ا لخلود والاستعداد للموت قبل حلول الفوت- خدایا به ما دل ندادن به دنیا را که خانه فریب است روزی نما و میل نمودن به سوی خانه جاودانگی را روزی کن و آمادگی برای مرگ پیش از فرارسیدن اجل روزی نما. اینجا دو پیام دارد؛ یک گسستن ، دو پیوستن. 1- خدایا مرا منقطع کن از غیر خودت، از این دنیا و از متعلقات دنیا 2- از مادیت بگلسم و به معنویت بپیوندم
حقیقت التماس دعا
دعا یکی از عبادت هایی است که هدف از آن، سخن گفتن با خدا و ایجاد ارتباط با ملکوت است. هرچند که دعا برای اهداف و مقاصد مختلفی انجام می شود و بسیاری از مردم دعا را برای از میان برداشته شدن مشکلی و بیماری و یا برآوردن نیازی به جا می آورند و در حقیقت دعای آنان، خواستن است و تنها شماری اندک برای تعالی روح و روان و از روی عشق و محبت به نیایش می پردازند ولی در هر دعایی، نقش روانی ارتباط وجود دارد. اگر شخصی از خدا، خواسته ای دارد برای به دست آوردن این خواسته به دعا می پردازد، به گونه ای که موجب تقویت روابط میان انسان و خدا می شود.
در اصطلاح روایات معصومان(ع) دعا به ویژه دعاهای امامان(ع)، قرآن صاعد است که در برابر قرآن نازل به کار می رود. دعاهای آنان بازتاب تاثیرگذاری مفاهیم وحیانی قرآن در انسان کاملی است که نشان می دهد که انسان تا چه اندازه می تواند به تعالی و رشد برسد و چه سان قرآن می تواند در روح آدمی تاثیر مثبت نهاده و موجبات لقاء الله واقعی و دست یابی به رضوان الله که از همه بهشت ها و نعمت ها فزون تر است فراهم آورد.
ضرورت دعا برای دیگران
در آموزه های قرآنی و روایی بر این نکته تاکید شده است که برای دیگران دعا کنید و در دعاهای خویش تنها خود را نبینید و همواره برای نه تنها مومنان بلکه همه انسانها بلکه همه موجودات دعا کنید. از جمله این دعاها می توان به نیایش هایی چون خدایا همه گرسنگان را سیرگردان و یا همه بی جامگان را بپوشان و یا همه بینوایان را به نوا رسان یاد کرد.
دعاهایی که در قرآن به طور مستقیم خداوند به انسان ها آموزش می دهد و یا نیایش هایی که از زبان پیامبران(ع) گزارش و نقل می شود، دعاهایی کلی و عمومی و فراگیر است. کاربرد واژه «ما» در دعا و نیایش های قرآنی امری عادی است و همواره خواسته ها به شکلی جمعی و برای همگان طلب می شود.
در روایاتی که از معصومان(ع) نیز گزارش شده این رویه به طور ملموس و محسوسی دیده می شود. مهم ترین نمونه ای که از معصوم، همگان شنیده و به خاطر دارند داستان نیایش های شبانه حضرت فاطمه زهرا(س) است که برای همه مردم از دوستان و آشنایان و همسایگان دعا می کند به گونه ای که امام حسن (ع) در پرسشی از آن حضرت این مساله را مطرح می سازد و حضرت فاطمه (س) نیز تبیین می کند که این از حقوق همسایگان است.
شرایط اجابت دعا
سخن از تاثیر و استجابت دعا برای دیگران و یا دعا و نیایش به شکل جمع امری است که در روایات به آن اشاره شده است. بدین معنا که دعا به شکل جمع و یاد کرد دیگران در دعا موجب می شود تا خواسته شما نیز پذیرفته شود.
در شرایط استجابت دعا افزون بر استفاده از این روش مسأله دیگری نیز بیان شده و آن دعای دیگران درحق شخص است. در آیات قرآنی سخن از طلب استغفار پیامبر (ص) از برای مؤمنان بیان شده است. خداوند از پیامبر می خواهد تا برای مومنان دعا و نیایش کند و درجهت رهایی ایشان از گناه در حق آنان استغفار نماید. (نساء64)
دعا و استغفار پیامبر (ص) برای مؤمنان در تحلیل قرآنی از جایگاه خاصی برخوردار است (آل عمران159) زیرا پیامبر(ص) درپیشگاه خداوند از مقام بلند و والایی برخورداراست و استغفار حضرت همانند شفاعت ایشان پذیرفته می شود.درآیاتی دیگر توضیح داده می شود که خداوند برای رضایت پیامبر (ص) شفاعت وی را تا آن اندازه می پذیرد که وی راضی و خشنود گردد.
از این رو دعای پیامبر برای مسائل بسیار سخت و اموری که احتمال استجابت نیست می تواند تاثیر گذار باشد. البته برای وی نیز محدودیت هایی (توبه113 کهف55) دربرخی از مسائل است که در داستان استغفار حضرت ابراهیم درحق سرپرست و ولی خویش بیان شده و از مومنان خواسته شده که حضرت ابراهیم (ع) را درهمه چیز جز مساله استغفار در حق ولی خود، الگو و سرمشق قرار دهند. (ممتحنه4)
در داستان منافقان نیز در تبیین محدودیت ها می فرماید که اگر پیامبر (ص) حتی بیش از هفتاد بار برای منافقان استغفار کند خداوند آنان را نمی بخشد. (توبه80)
منافقان با تعریض و کنایه بر این مطلب تاکید می کردند که فرقی میان دعا و استغفار آن حضرت (ص) با نیایش های دیگران نیست و خداوند با تخطئه این بینش و اندیشه آنان تبیین می کند که نمی توان و نمی بایست دعا و استغفار حضرت رسول (ص) را با نیایش های دیگران همسان دانست. بی گمان دعاهای انسانهای کامل و کسانی که محبوب خداوند هستند را نمی توان با نیایش های دیگران هم سنگ دانست. انسانهای کامل و محبوب به جهت جایگاه و مقام والای خویش به آسانی می توانند خواسته های خود را بیان و پاسخ دریافت کنند.
از دیگر مسائل که به عنوان شرایط استجابت دعا بیان می شود مساله درخواست دعا از دیگران است. درحدیث قدسی درباره ارزش این مساله و تاثیر آن در استجابت دعا به این نکته اشاره می شود که دعای دیگران از آن جهت که شخص با آن زبان، گناهی نکرده است اجابت می شود و خواسته هایی که در حق وی از خدا شده برآورده می شود.
کارکردهای اجتماعی التماس دعا
در کتاب الجواهر السنیه که کلیات حدیث قدسی است در باب هفتم ص 146آمده خداوند به موسی(ع) وحی کرد: ای موسی، مرا با زبانی بخوان که گناه نکرده است. موسی عرض کرد: خداوندا! آن زبان را از کجا بیاورم؟ خطاب آمد: با زبان دیگری مرا دعا کن. درتفسیر این حدیث قدسی دوگونه برداشت بیان شده است:
نخست آنکه در هنگام دعا از واژگان جمع استفاده کند و دیگری را نیز با خود همراه سازد و بگوید که خداوندا ما را ببخش و یا به ما فرزندان نیکو ده و یا عاقبت همه ما را ختم به خیر گردان. دوم آنکه از دیگران التماس دعا داشته باشد و از آنان بخواهد که در حق شما دعا کنند چنان که دستور داده شده است که مؤمنان از پیامبر(ص) بخواهند تا در حق ایشان استغفار کند. بنابراین شخصی که از دیگری می خواهد که برای وی دعا کند از زبانی استفاده می کند که با آن گناهی نکرده است. اگر به کسی گفته شود که با زبانی که گناه نکرده ای دعا کن آن زبان تنها زبان دیگری است؛ زیرا شخص با زبان دیگری دعا نکرده و یا آنکه شخص با اعضا و جوارح دیگری هرگز گناهی مرتکب نشده است از این رو زبان دیگری زبانی است که شخص با آن هیچ گناهی انجام نداده است.
بنابراین می توان گفت که حقیقت التماس دعا این است که شخص می خواهد از زبانی استفاده کند که با آن خودش هرگز گناهی نکرده است و در پیشگاه الهی پاک و مبرا از گناه است. از این رو می توان گفت که دعای دیگری در حق هر کسی مستجاب است و شخص با این روش می تواند به خواسته های خویش برسد و دعایش برآورده گردد. برای التماس دعا کارکردهای اجتماعی چندی می توان یافت.
یکی از مهم ترین کارکردهای اجتماعی التماس دعا از دیگری این است که شخص به این باور می رسد که دیگری از وی بهتر است و برای دیگری ارزش و احترامی خاص قائل می شود. پذیرش دیگران از مهم ترین عوامل ایجادی وحدت اجتماعی است و اصولا انسانهایی که دیگری را می پذیرند و یا دست کم آنها را تحمل می کنند می توانند اجتماع را تشکیل دهند. وحدت اجتماعی ریشه در پذیرش دیگری و یا تحمل دیگران دارد و بی آن هرگز جامعه ای پدیدار نخواهد شد.
به عنوان نمونه خانواده، این کوچک ترین نهاد اجتماعی با پذیرش دیگری به عنوان همسر و تحمل یکدیگر پدید می آید. اجتماعات بزرگ تر نیز از همین قاعده و رویه پیروی می کند. التماس دعا این زمینه را ایجاد می کند که شخص نه تنها دیگری را تحمل کند بلکه به عنوان انسانی بپذیرد که می تواند حاجت و نیازی روحی و روانی و یا جسمی و فیزیکی وی را برآورده سازد.
کارکرد دیگری که برای التماس دعا می توان در حوزه عمل اجتماعی و وحدت جوامع جست، تقویت ارزش های نیکو و همدلی و همگرایی است. شخصی که از دیگری التماس دعا دارد بر این باور است که دیگری از مقام و جایگاه برتر برخوردار است و می بایست به وی احترام گذاشت. دعای حفظ سلامت در فتنه ها
در حضور علی(ع)، شخصی گفت: خدایا من به تو پناه می برم از فتنه ها و گرفتاری ها. علی(ع) فرمود: چنین دعایی نکن؛ گرفتاری ها همیشه در میان مردم هست، بگو: اللهم انی اعوذبک من مضلات الفتن خدایا به تو پناه می برم از گرفتاری هایی که سبب گمراهی می شود. (گرفتاری و فتنه را که انسان نمی تواند بگوید نباشد. این خواسته نشدنی است و نشدنی را که انسان نباید از خداوند تبارک و تعالی بخواهد). همانا خدای سبحان می فرماید:
بدانید که اموال و فرزندان شما فتنه شمایند (انفال28) معنی این آیه آن است که خدا انسان ها را با اموال و فرزندانشان می آزماید، تا آن کس که از روزی خود ناخشنود، و آن که خرسند است، شناخته شوند، گرچه خداوند به احوالاتشان از خودشان آگاه تر است. تا کرداری که استحقاق پاداش یا کیفر دارد آشکار نماید، چه آنکه بعضی مردم فرزند پسر را دوست دارند و فرزند دختر را نمی پسندند، و بعضی دیگر فراوانی اموال را دوست دارند و از کاهش سرمایه نگرانند. نهج البلاغه حکمت93
با دعا کردن به جنگ مشکلات بروید
در زوج هایی که برای یکدیگر دعا می کنند بخشش، محبت، عشق و ایثار بیشتری دیده می شود و آنها در مواجهه با مشکلات بهتر عمل می کنند ولی یادتان باشد تنها پس از رسیدن به بن بست به دعا کردن متوسل نشوید در غیر این صورت لذت یک رابطه گرم و دوست داشتنی را نخواهید چشید و زمانی تأثیرات مثبت دعا کردن بیشتر نمود پیدا می کند که به طور منظم به این کار مبادرت کنیم.
تحقیقات روانشناسانه
اخیراً یکی از محققان در مورد تأثیرات دعا بر روی رابطه زناشویی تحقیق کرده است. وی و همکارانش از گروهی از افرادی که در این تحقیق شرکت داشتند، خواستند برای شریک زندگی خود دعا کنند. در ضمن نظرات سایر شرکت کنندگان در مورد همسران شان نیز بر روی نوار ضبط شد. متوجه شدند کسانی که برای همسر خود دعا می کنند کمتر از سایرین افکار و احساسات کینه جویانه دارند و از آمادگی بیشتری برای بخشیدن دیگران برخوردار هستند.
چگونگی تأثیر دعا
زوج ها غالباً به اهداف مشترک اعتقاد دارند ولی وقتی با مشکلات زناشویی مواجه می شوند از همسر خود می رنجند و به فکر مجازات او می افتند! در نتیجه توجه به «ما»، به توجه به «من» تبدیل می شود و رها شدن از این وضعیت کار دشواری است. دعا کردن برای همسر باعث می شود شخص دیگری به جز خودتان در کانون توجه شما قرار گیرد و کدورت ها رنگ ببازد. این کار می تواند نحوه برخورد شما را با مشکلات تغییر دهد و موجب شود رابطه روحانی تری با همسرتان شکل دهید، البته با تغییر دادن خودتان نه تغییر دادن او.
انرژی روحانی
دعا کردن نوعی انرژی روحانی تولید می کند. این انرژی به طور طبیعی در تمام انسان ها وجود دارد ولی در اثر احساسات ناخوشایند، دردهای علاج نیافته و افکار منفی قدرت خود را از دست می دهد. با دعا کردن، این انرژی شفابخش ما را در خود احاطه کرده و در ذهن و جسم ما توازن برقرار میکند. هرچقدر این توازن بیشتر باشد ما نسبت به اطرافیان خود بیشتر احساس محبت و گذشت می کنیم. این احساسات نه تنها به ما کمک می کند بر مشکلات زناشویی فائق آئیم بلکه علاقه ما به اطرافیان مثل همکاران، همسایه ها، فروشندگان و بچه ها را افزایش می دهد. دعا کردن ضرورتاً مانع از بروز مشکلات مختلف زناشویی نمی شود. حتی خوشبخت ترین زوج ها نیز گاهی از یکدیگر می رنجند و با مشکلات بزرگی روبرو می شوند. اما یادتان باشد دعا کردن به شما توانایی می دهد تغییراتی را که می خواهید در زندگی خودتان شاهد آن باشید ایجاد کنید و این، حتی بهتر از توانایی تغییر شرایط بیرونی است.
دعای ملحون
گاهی دعاکننده در اثر ناآشنایی یا بی توجهی، لفظ دعا را به صورت غلط به کار می برد، درحالی که درخواست روحی او خلاف آن را اراده کرده . در روایت و اخبار، از این عمل به دعای «ملحون» تعبیر شده . امام جواد(ع) فرموده :
ما استوی رجلان فی حسب و دین قط الا کان أفضلها عندالله ..... و ذلک أن الدعاء الملحون لا یصعد الی الله ( عده الداعی ص32 وسائل الشیعه ج6 ص220 ج7 ص65 و ج71 ص723.) هرگاه دو نفر در حسب خانوادگی و دینی با یکدیگر مساوی بودند، برترین آنها، مؤدب ترین شان است. عرض کردم: فدایت شوم، می دانم در نزد مردم و مجالس آنها فضیلت دارد.
فضیلت در نزد خداوند به چه چیز است: فرمود: به قرائت قرآن به صورتی که نازل شده و دعا به درگاه خداوند به صورت درست، نه غلط؛ زیرا دعای غلط به درگاه خدا صعود نمی کند. باید توجه کرد که جمله: و دعائه الله من حیث لایلحن. به منزله مدح دعای ملحون نیست، زیرا هرگاه کلمات دعا صحیح ادا شود، مقصود را بهتر ادا می کند و دنباله فرمایش امام جواد(ع) که فرمود: أن الدعاء الملحون لایصعد الی الله؛ دعای ملحون به سوی خدا بالا نمی رود.
نیز دلالت بر این دارد که دعا به صورت ملحون و غلط بالا نمی رود، زیرا اجابت دعا لطفی عظیم است که خداوند بر بندگان روا داشته است و هرگز خلاف آن واقع نمی گردد و خداوند آن را به صورت درست بالا برده و اجابت می کند. هم چنین فرموده پیامبر اکرم(ص) که: ان الرجل الاعجمی من امتی لیقرأ القرآن بعجمته فترفعه الملائکه علی عربیته (همان ص62 و وسائل الشیعه ج6 ص122) گاه فرد غیر عرب از امت من قرآن را با زبان خود می خواند، ولی فرشتگان آن را به صورت عربی بالا می برند.
شاهد این مطلب می باشد که اصل در دعا و مناجات با حق، ارتباط روحی است. در همین باره نقل است: شخصی خدمت امیرالمؤمنین(ع) رسید و عرض کرد: امروز «بلال» با مرد عربی مناظره می کرد، در حین سخن مرتکب اشتباهی در لفظ شد و آن مرد به او خندید. امیرالمؤمنین فرمودند: یا عبدالله، انما یراد اعراب الکلام ...... مهذبه أحسن تهدیب؟! (عده الداعی ص72؛ تفسیر امام عسکری(ع) ص90 و مجموعه ورام ج2 ص101)
ای بنده خدا! مقصود از اعراب کلام و استوار ساختن آن، استوارسازی و پاکیزه نمودن اعمال است. اعراب و استوارسازی سخن برای فلانی چه نفعی خواهد داشت وقتی که اعمال او بسیار زشت و نادرست باشد و به «بلال» چه چیزی ضرر می رساند در صورتی که اعمال او بسیار استوار و پاکیزه باشد؟! آری، به قول حکیم قاآنی: از أشهد فصیح، به است أسهد بلال. «ابن فهد حلی» نیز در ذیل این حدیث می فرماید: این حدیث روشن می کند هم چنان که لحن و غلط در لفظ راه دارد، در عمل هم راه دارد و لحن در عمل ضررهای فراوان دارد
آداب حاجت خواستن
مردی از انصار خدمت امام حسین(ع) آمد و تصمیم داشت درخواست حاجتی کند.
حضرت فرمود: «ای برادر انصاری آبروی خود را از رو انداختن (حضوری و روبه رو) نگهدار، و حاجت خود را در نامه‌ای (نوشته) بیاور، که من آنچه را در آن آمده و تو را شادمان می‌سازد به خواست خدا برآورده می‌سازم». پس او نوشت: ای اباعبدالله، فلانی پانصد دینار از من طلب دارد و با اصرار آن را می‌خواهد، به او بفرما تا زمان گشایش به من مهلت دهد.
چون امام نامه را خواند وارد منزل شده کیسه‌ای را که هزار دینار داشت بیرون آورد و به او فرمود: «با پانصد دینار آن بدهی خود را بپرداز و با پانصد دینار دیگر زندگی خود را بچرخان و جز به یکی از سه کس حاجت مبر: 1- شخص دیندار 2- شخص جوانمرد 3- شخص دارای شرافت خانوادگی، اما دیندار دین خود را (با برآوردن حاجتت) حفظ میکند، اما جوانمرد، از مردانگی خود شرم می‌برد. (که پاسخت ندهد) اما با شرافت می‌فهمد که تو با رو انداختن به او از آبروی خود گذشتی از این رو در حفظ آبرویت - که نکند بدون برآورده شدن حاجتت، برگردی - می‌‌کوشد.( - فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ص 822
دعای پر نفوذ پدر و مادر
امام صادق (ع)فرمود: ثَلاثُ دعوات لا یحجُبنَ عَنِ اللهِ تَعالی: دُعاءُ الوالِدِ لِوَلَدِه إِذا بَرَّهُ و دعوتُهُ علیهِ إذا عَقَّهُ ، و دعاءُ المظلومِ علی ظالِمه و دعاؤُهُ لمن اِنتَصَر لهُ مِنهُ ، و رجلٌ مؤمنٌ دَعا لِاخٍ لَه مؤمنٌ واساهُ فینا، و دعاؤُه علیه إذا لم یُواسهُ مع القدره علیه ، و اِضطرارُ أخیه إلیه ؛
سه دعاست که از پروردگار در حجاب نمی‌ماند و قطعاً مستجاب می‌گردد: (نخست) دعای پدر و مادر در حق فرزندی که نسبت به والدین خود نیکوکار باشد؛ و نفرین ایشان در حق فرزندی که عاق والدین می شود. (دوم) نفرین مظلوم نسبت به ظالم و دعای او (مظلوم) در حق کسی که انتقام وی را از ستمگر بستاند و (سوم) دعای مرد مؤمن در حق برادر مؤمن خود که به خاطر ما، او را کمک مالی کرده باشد و نفرین او در حق برادرش که به وی محتاج شده و او می توانسته است نیازش را برطرف سازد و نکرده است (1)
دعای پدر علامه مجلسی
خاطره پدر علامه مجلسی : در سحرگاهی پس از به پایان رساندن نماز شب و به هنگام مناجات با پروردگار، حال خوشی دست داد که دریافتم اگر در آن هنگام درخواستی کنم، اجابت خواهد شد. اندیشیدم که چه دعا و درخواستی کنم که ناگاه صدای گریه محمد باقر از گهواره‌اش بلند شد. بی درنگ گفتم: «پروردگارا، به حق محمد و آل محمد (ص) این کودک را از مبلّغان دینت، ناشران احکام پیامبرت و از یاران امام زمانت قرار ده و در این راه او را به توفیق‌های بی پایان نایل گردان!»(4) سرافرازی شیعه در طول تاریخ مدیون تلاش‌های احیا گرانه علامه محمد باقر مجلسی است.
از این رو والدینی که می‌خواهند در «تربیت مهدوی» فرزندانشان موفق باشند و فرزندانی عاشق خدا، قرآن و اهل‌بیت تربیت کنند و آنگاه مهدی یاورانی رشید را به تاریخ بشر هدیه نمایند، باید از عامل دعا در حق فرزندانشان کمال استفاده و بهره را ببرند.
پی‌نوشت‌ها:
1و2. شیخ طوسی، امالی، ص280؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج7، ص130.
3. امام صادق(ع): «إیاکُم وَ دَعوَه الوالِدِ... تُرفَعُ فَوقَ السَّحابِ... أحَدُّ مِنَ السَّیفِ» کلینی، الکافی، ج2، ص509؛ حلّی، ابن‌فهد، عدّّه الدّاعی، ص132 و 133.
4.رفیعی، سید علی محمد، زندگی ملامحمدباقر مجلسی، ص42.
حکایت
اﺯ عارفى ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ : ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ دعا ﺑﻪ درگاه ﺧﺪﺍوند ، ﭼﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﯼ!!؟
پاسخ ﺩﺍﺩ : ﻫﻴﭻ ! ﺍﻣﺎ ، ﺑﻌﻀﯽ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻡ !
ﺧﺸﻢ ، ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ، ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ ، ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﯽ ، ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻋﺪﻡ ﺍﻣﻨﯿﺖ ، ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﯼ ﻭ ﻣﺮﮒ.
ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺎلمان ﺧﻮﺏ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﮔﺎﻫﯽ با ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﻬﺎ ، خیال ﺁﺳﻮﺩﻩ تری داریم.
درخواست کوتاه و پرمحتوا از خداوند (کیمیای اخلاق)
قالَ الصّادِقُ (ع): سَلُوا اللهَ الْغِنی فِی‌الدُّنْیا وَالْعافِیهًْ وَ فِی الاخِرَه اَلْمَغْفِره وَ الْجَنَه[1] از خداوند درخواست کنید بی‌نیازی و عافیت در دنیا را و برای آخرت خود از خداوند آمرزش و مغفرت و بهشت درخواست کنید.
شرح: بی‌نیازی و غنای در دنیا به معنای انباشتن مال و ثروت نیست؛ زیرا انباشتن مال و طلب ثروت، حالت اضطراب، حرص، طمع، حسد، عدم امنیت و... برای انسان پیش می‌آورد. چه بسیار انسانهایی که مال فراوان دارند ولی حالت بی‌نیازی و آرامش ندارند. بی‌نیازی و غنا آن حالت روح است که انسان را از غیر خداوند بی‌نیاز میکند و درخواست عافیت برای دین و دنیای خود می‌نماید. عافیت به معنای این است که انسان درحفاظت و پناه الهی قرار بگیرد و لحظه‌ای از آن خارج نشود و در حوادث دنیایی و آخرتی از لحاظ روحی، جسمی، دنیوی و اخروی و بخصوص دینی، به او لطمه و صدمه‌ای وارد نشود. برای همین است که دستور داده‌اند از خداوند درخواست عافیت در دین، دنیا و آخرت بکنید. عافیت دنیایی و جسمی و... خوب است؛ ممکن است بدن دچار بیماری شود و بالاخره سلامتی خود را به دست آورد و یا مشکلات دنیایی با به پایان رسیدن عمر و مورد غفران و بخشش الهی قرارگرفتن، قابل تحمّل است. ولی عافیت دین آنقدر بزرگ است که اگربه دست نیاید، گریبان انسان را در دنیا و آخرت می‌گیرد.
برای آخرت درخواست بخشش گناهان و بعد هم بهشت بنمایید؛ زیرا بهشت جایگاه آلودگی و کثافت نیست و گناهکار وارد بهشت نخواهد شد. اوّل تخلیه به معنای پاک شدن از گناهان و بعد تجلیه به معنای آراستن، زیبا و نورانی شدن. درخواست و دعایی کوتاه و پرمحتواست که ان‌شاءالله خداوند به فضل و کرم خویش روزی همه ما گرداند. [1]اصول کافی، جلد 5، صفحه 71 * پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی(ره)
طلب خیر از خداوند
رُوِیَ عَن الصّادِقِ (ع) قالَ:کَم مِن نِعمَةٍ لله تَعالی عَلی عَبدِه فی غَیرِ اَمَلِه وَ کَم مِن مُوَمِّلٍ اَمَلاً اَلخِیارُ فی غَیرِه[1] چه بسیارند نعمت‌هایی که خداوند متعال به بنده خود عطا میکند، بدون آنکه بنده آرزوی آن نعمت‌‌ها را کرده باشد؛ و چه بسیار آرزومندانی که چیزهایی را آرزو میکنند که خیر و صلاح آنان در آن آرزو نیست.
شرح حدیث: خداوند به انسان نعمت‌هایی عطا میکند که حتی به فکر و ذهن او خطور نکرده که آرزویش را بکند و هیچ گونه درخواستی هم نکرده است؛ نعمت‌های فراوانی که من نمی‌خواستم و نمی‌دانستم، ولی خداوند از روی فضل و رحمت خویش و بنا بر مصلحت و خیر انسان چه مادی و چه معنوی به او عنایت فرموده است. چه بسا انسان آرزویی میکند و به دنبال آن می‌رود و به آن هم می‌رسد، ولی بعد از رسیدن به آن آرزو تازه مصیبت و گرفتاری او شروع شده و پشیمان میشود.
آرزو و درخواست نعمتی از خداوند نکردی ولی چون خیر تو در آن بود به تو داده است. گاهی نیز آرزو و درخواستی کردی و به بعضی از آنها رسیدی؛ اما دیدی وامصیبتا و بی‌خود آرزو کرده‌ای.
مانند مال، مقام، فرزند، فلان همسر و... انسان که علم و قدرت کافی ندارد و خیر و صلاح خویش را آنچنان که باید نمی‌داند، چه باید بکند؟! بهترین و تنها راه‌حل این است که آرزو‌ها و حاجت‌های خود را نیز به عهده خدا بگذارد؛ زیرا خیر خود را تشخیص نمی‌دهد که چه بخواهد تا به نفع او باشد؛ پس باید نفع و خیر را از خدا بخواهد تا او خودش انتخاب کند. ولی انتخاب راه درست و صحیح برعهده خود انسان است.
نمی‌شود که کارهای انسان شر باشد ولی از خداوند طلب خیر کند؛ زیرا نتیجه عمل شر، شر است. ولی ثمره و میوه خوبی، خیر و برکت است. انسان باید بگوید: «حسبُنا الله و نعمَ الوَکیل» و یا «اُفوِّضُ اَمری اِلَی الله»
[1]بحارالانوار، جلد 75، صفحه 243 * پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله شیخ‌مجتبی تهرانی(ره)
مهندسی تکنولوژی صلوات
تکنولوژی تولید ماده شفابخش (عسل): روزی رسول اکرم و علی علیهما السلام در نخلستانی بودند؛ زنبور عسلی مشغول چرخیدن به دور پیامبر شد. ایشان فرمودند یا علی! این زنبور ما را به ضیافت عسل دعوت می کند … آنگاه از زنبور پرسیدند: با آنکه شما از شکوفه تلخ مزه می مکید, چگونه عسلی که تولید می کنید شیرین است؟ زنبور گفت: یا رسول الله! هر گاه ما از شیره گل ها می مکیم به ما الهام می شود که سه بار بر محمد و آل محمد صلوات بفرستیم؛ در این هنگام تلخی به شیرینی و عسل بدل می گردد. خزینه الجواهر, ص ۵۸۶ به نقل از کتاب صلوات کلید حل مشکلات نوشته علی خمسه ای قزوینی ص۶۸٫ چاپ ۱۳۸۶٫
هوشمندی و تسبیح گویی هستی: خداوند می‌فرماید: هر چه در زمین و آسمان است مرا تسبیح میکنند، اما شما آن را نمی فهمید. آیا تا کنون از خود پرسیده‌اید این جمله چه معنایی دارد؟ هر ذره‌ای در عالم هستی دارای ادراک و شعور است. همه ذرات هستی در محضر خدا هستند و در برابر تک تک اتفاقاتی که در عالم اتفاق می‌افتد از خودشان واکنش نشان می‌دهند. آب یکی از اینهاست. آب خوب و بد و زشت و زیبا را می‌فهمد. آب دعا را می‌فهمد. آب اهانت و فحش را می‌فهمد.
تحقیقات پرفسور ژاپنی؛ ماسارو ایموتو: پروفسور ماسارو ایموتو، مدعی واکنش هوشمند آب در برابر محیط پیرامون خود است؛ او یافته‌های خود را با استفاده از حدود ۱۰ هزار آزمایش جمع‌آوری، و در سه جلد کتاب ارائه کرده است. وی معتقد است که مفاهیم متافیزیکی محیط بر هندسه بلورهای آب تأثیر می‌گذارد. ایموتو با یک الکترومیکروسکوپ، تغییرات شکلی بلورهای آب را در واکنش به انواع متغیرها به تصویر کشید. او توانست از بلورهای آب، پس از انجماد آنها عکس بگیرد.
زیبایی بلورهای آب در سرچشمه ها: ایموتو به این نتیجه رسیده‌است که آب‌هایی که تازه از چشمه‌ها و دل کوه بیرون می‌آیند، به دلیل این که هنوز در معرض افکار منفی قرار نگرفته‌اند، ساختار بلورین زیبایی به دارند. تصویر بلور زیبای آب سرچشمه رودخانه شیمانتو:
تاثیر محیط آلوده و گناهان بر هندسه مولکولی آب: ایموتو می‌گوید وقتی آب رودخانه شیمانتو از میان شهرها عبور میکند تحت تاثیر امواج منفی در شهرها، به شدت آشفته و زشت می شود.
دعا همه چیز را زیبا می کند: ایموتو ثابت کرد که دعا همه چیز را زیبا میکند؛ و یکی از اینها آب است. او می گوید که دعا بلافاصله بر آب اثر می گذارد. تصویر بلورهای آب دریاچه فوجیوارا قبل از دعا:
تاثیر دعا بر آب؛ دریاچه فوجیوارا پس از دعا: پروفسور ایموتو آنگاه گروهی را در کنار دریاچه “فوجیوارا” جمع کرد و از آنها خواست تا دعا بخوانند. سپس بلافاصله آب را منجمد کرده، از آن عکس گرفت. بلورهای آب دریاچه فوجیوارا پس از دعا به شکل منتظمی درآمدند.
زشتی آبهای شهری؛ دریاچه ای در برزیل: ماسارو سپس آب دریاچه‌ای در برزیل را آزمایش کرد. او متوجه شد که آبهای شهری بسیار بی‌قواره اند! شهرتان هر چه هست مال شما یک نفس روستا به من بدهید!
اثر اخلاص و یک دستی جمع، در نیتجه دعا: ایموتو معتقد است که دعا حتی از راه دور بر آب اثر می گذارد. تحقیقات وی می گوید که خلوص نیت در دعا بسیار مؤثر است. آنهایی که خالص‌تر دعا می‌کردند شکل آب زیباتر میشود. وی به این نتیجه رسید که در دعاهای گروهی، اگر انسان خبیثی باشد، تأثیر مثبت دعاهای دیگر از بین می‌رود. (این مطلب به زیبایی تداعی کننده عدم ریزش باران در جریان دعای گروه برگزیده حضرت موسی، به سبب وجود یک عنصر گناهکار در میان آنان است). تصویر همین آب بی قواره شهری، پس از دعا از راه دور:
اثر موسیقی هوی متال بر آب؛ پریشانی و پاره پارگی: ایموتو سپس در بررسی تاثیر انواع موسیقی ها بر آب، موسیقی هوی‌متال را برای آب مورد آزمایش پخش کرد. تصویری پریشان و پاره پاره نتیجه این آزمایش است:
تاثیر نوشتجات بر آب؛ آدولوف هیتلر: ایموتو نشان داد که نه تنها افکار، رفتار و کلمات بر هندسه مولکولی آب تاثیر دارند، بلکه نوشته‌ها نیز بر آب تأثیر گذارند. او آب را در ظرفی شیشه‌ای ریخت و بر روی برچسبی، کلمه آدلف هیتلر را نوشت، واکنش آب به آن بسیار هوشمندانه و حیرت انگیز بود! هراس و خوفناکی!
تاثیر جملات شیطانی بر آب؛ ترا می کشم!: هنگامی که ایموتو بر روی ظرف آب نوشت “I Will Kill You” تو را خواهم کشت، آب چنین وحشتزده و هراسان شد :
کلی استفاده کردیم