بنیاد های خانواده در اسلام. ازدواج و تحکیم خانواده . ازدواج در اسلام .

 

                  

         بنیاد های خانواده در مکتب اسلام

در فرهنگ اسلامی، خانواده به مثابه‎ دژی محکم و استوار، بیشترین مسئولیت را در رُشد، تحوّل، تربیت و سعادت انسان‌ها و جوامع بشری بر عهده داشته و دارد. از دیدگاه اسلام خانواده کانونی است که در آن، ارزش‌های اخلاقی، باورهای دینی و روابط اجتماعی شکوفا گردیده و از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد و زمینه‎ رُشد عاطفی و تربیت اخلاقی و اجتماعی اعضای خانواده فراهم می‌گردد

خانواده به عنوان اصلی‌ترین پایگاه‌های رُشد و شکوفایی شخصیّت و پرورش مهارت‌های اجتماعی کودکان و نوجوانان، اساسی‌ترین سهم را در سلامت و اعتلای جوامع بشری بر عهده دارد، بخش قابل توجّهی از شکل‎گیری شخصیّت، تبلوُر رفتارهای اجتماعی، تعاملات بین فردی و مسئولیت‌ پذیری انسان‌ها حاصل چگونگی بازخوردها، بینش‌ها و تجارب آنان در زندگی خانوادگی است.

خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی و زیربنای جوامع و منشأ فرهنگ ها و تمدن ها در تاریخ بشر بوده. پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی اش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن، موجب دورشدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است. نهادهای اجتماعی زیادی در اطراف ما وجود دارد مثل اداره، مدرسه و ... ولی کوچکترین نهاد اجتماعی خانواده است

این کوچکترین نهاد، محبوب ترین نهاد در نزد خداست .امام صادق (ع) از پیامبر نقل می کند: در اسلام هیچ چیزی محبوب تر از خانه ای که با ازدواج آباد می شود نیست و هیچ چیز بیشتر خشم خدا را در نمی آورد از خانه ای که به‌وسیله ی طلاق خراب بشود. اسـلام، اهـل بـیت پیامبر اسلام را بـه عـنـوان نمـونـه ای کـامـل از خـانواده برتر معرفی و صلاحیت الگویی آن را برای جهانیان امضا کرده

خـداونـد سـبـحـان این خانواده را از هرگونه رجس و پلیدی مبرا دانسته. آیه شریفه اِنَّمـا یُریدُ اللهُ لِیُذهبَ عَنکُم الرّجسَ اهلَالبیتِ وَ یُطَهّرکُم تَطهیرا (احزاب23)، خطاب به همین خانواده است. آیه مـبـاهـله (آل عـمـران 61) در بـاره اعـضای این خانواده وارد شده و عظمت مقامات معنوی و عرفانی آنان را به نمایش گذاشته. زنـدگـی امام عـلی (ع) و حضرت فـاطمه (س) سراسر الگوست. همسر داری علی (ع)، مدیریت او در خـانـه و خـانـواده، شـوهرداری فاطمه (س)، خانه داری و تربیت فرزند او در عالم نظیر ندارد و تا قیامت برای جهانیان اسوه خواهد بود.

مهمترین محورهای خانواده از منظر اسلام عبارتند از:

اصالت خانوادگی: اولین ویژگـی خـانـواده بـرتـر در اسـلام، اصـالت خـانـوادگـی و اصل و نسب پاکیزه است. اصلاب ارزشمند پدران و دامنهای مطهر و پاک مادران که به هیچ گـونـه پـلیدی آلوده نشده اند، چنان که در زیارتنامه امام حسین (ع) می خوانیم: اَشهَدُ اَنَّکَ کُنتَ .... شهادت می دهم که تو از گوهرهای پاک و از ارحام مطهری. جاهلیت به ناپاکیهایش شما را آلوده نساخت و لباسهای ناپاک خود را براندام شما نپوشاند. این ویژگـی آنچنان مهم است که امام حسین (ع) در جریان نهضت کربلا و دست بیعت ندادن با یزید به آن استفاده می کند و من با یزید بیعت کنم، بلکه دامنهای پاک و منزهی که من در آن پرورش یافته ام به من چنین اجازه ای نمی دهند.

دین و ایمان: خـانـواده ای بـرتـر اسـت کـه هـر کدام از ارکان آن از ویژگی دین و ایمان و اعتقادات ناب برخوردار باشد. در آموزه های اسلامی برای گزینش همسر شایسته بر ویژگی دین و ایمان بسیار تاکید شـده. در اسـلام، بـعـد از ایمـان به درخانواده برتر، زن و شوهر هر دو از عقیده و ایمـانـی خالص برخوردارند. چنانکه در مورد حضرت علی (ع) و فاطمه (س) این گونه اسـت. اگـر ایمـان جـن و انس را روی هم بگذارند به اندازه ایمان علی (ع) نمی رسد. رسول خدا(ص) درباره ایمان دخترش فرمود: همانا خداوند تمام وجود دخترم فاطمه را از ایمان و یقین لبریز کرده است.

تقوا: قـرآن کـریم، تقوا را معیار برتری معرفی کرده و کسانی را که از خداپروای بیشتری دارند گرامی تر میشمارد. اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِندَاللّهِ اَتْقیکُمْ (حجرات13). بـر هـمـین اسـاس هـر خـانـواده ای کـه در رعـایت تـقـوای الهـی پیشتازتر باشد از لحاظ الگـویی، برتر شمرده می شود. در خانواده برتر زن و شوهر متقی و خداترس هستند. حد و مرزهای الهی را مراعات می کنند. اسـلام در تـشـکـیل خانواده بر این ویژگی تاکید کرده است و مردی را شایسته همسری می دانـد کـه پـارسـا باشد و از گناهانی مانند زنا، شرابخواری و گناهان علنی دوری کند

شخصی درباره ازدواج دخترش با امام حسن مجتبی (ع) مشورت کرد حضرت فرمود: دخـتـرت را به ازدواج مردی باتقوا درآور؛ چرا که او اگر دخترت را دوست بدارد، احترامش می گذارد و اگر به او علاقه نداشته باشد به او ستم می کند.

صبر و شکر: در خانواده برتر هیچ کدام از زن و شوهر در برابر سختیهای زندگی جزع و بی تابی نـمی کنند. آنها ناملایمات زندگی را هدیه های خدا بر خویش می شمارند، در وقت دارایی خدا را سپاس می گویند و هنگام نداری و فقر صبوری می کنند.

تربیت افرادی صالح: فـرزنـدان خـانـواده بـرتـر نـمـونـه کـامـلی از تـربیت شدگان مکتبی اند. بهترین شیوه تـربـیتـی را در خـانواده برتر می توان سراغ گرفت. فرزندان در چنین خانواده ای از اوان کـودکـی تـربـیت دینی و اخلاقی می شوند. راه و رسم خوب زیستن را می آموزند. با شـخـصـیت و عزتمند بار می آیند و انسانی صالح می شوند و قدم به عرصه اجتماع می گذارند و منشا آثار و برکات فراوان می شوند. بـا تـوجـه به اینکه اهل بیت پیامبراکرم (ص) از نظر اسلام برترین خانواده شمرده می شـونـد از تـمـام ویژگـیهـای ارزشـی و اسـتـانـداردهـای مـکـتـبـی بـه صـورتـی کامل برخوردارند، باید این خانواده برای همگان الگو قرار گیرند و ویژگیهای آن به عـنـوان نـوک قـله و اوج ارزشـهـای اسـلامی مورد توجه باشد

ریشه های تربیت دینی در خانواده

بررسی اهداف تعلیم و تربیت اسلامی نشان می دهد که مهمترین نیازهای هر جامعه الهی، تربیت افراد متدینی است که با اتکا به نیروی ایمان، اراده، تعقل و منطقی بیندیشند و به جای وابستگی استفاده از دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران خود مولد دانش و فناوری برای زندگی مستقل در عصر ایمان باشند. مفهوم «تربیت دینی» در ارتباط با سه محور شناخت، ایمان و عمل قابل تحقق است. این سه عنصر در تربیت دینی هر کس، نقش اساسی دارد و مربّی بر همین اساس باید عمل تربیت دینی را اجرا کند.

«تربیت دینی» فرایندی است که از طریق اعطای بینش، التزام قلبی و عملی به فرد هماهنگ با فطرت و به دور از جبر و فشار، به منظور نیل به سعادت دنیوی و اخروی انجام می گیرد. تربیت دارای دو نقش مهم آموزش و پرورش است که در یکی اهتمام به آموزش فنون، مهارت ها و توانایی های لازم برای رفع نیازهای جامعه است و در دیگری پرورش حسّ دینی و مذهبی کودک که به صورت فطری در نهاد او به ودیعت گزارده شده، مورد توجه است. بررسی همه ابعاد تربیت به لحاظ نقش اساسی آنها در زندگی انسان لازم است.

بر اساس آیات و روایات اسلامی، سرپرست خانواده، اعم از پدر و مادر و یا افراد دیگر، نسبت به تربیت دینی فرزندان و دیگر زیر دستان خود، مسئولیت سنگینی دارد. به همین دلیل، خدای متعال در این زمینه، خطاب به مؤمنان از پیامدهای اخروی آن خبر داده، به آنان هشدار می دهد: ای کسانی که ایمان آورده اید، خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ ها است، نگه‌دارید. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا (تحریم6)

نگهداری خویشتن از طریق ترک معاصی و تسلیم نشدن در برابر شهوات سرکش میسور است، نگهداری خانواده نیز به وسیله تعلیم و تربیت درست و فراهم ساختن محیط پاک و به دور از هرگونه آلودگی فکری و عملی حاصل می شود. حضرت محمد(ص) در پاسخ به سئوالی در این زمینه، که چگونه انسان می تواند اهل و فرزندانش را از آتش (اعم از آتش دنیا و آخرت) نجات دهد؛ فرمودند: آنها را به آنچه خدا دستور داده امر و از آنچه نهی کرده باز دارید. اگر از شما پذیرفتند آنان را از آتش جهنم حفظ کرده اید و اگر قبول نکردند به وظیفه خود عمل نموده اید.

خدمت به خانواده و همسر در آموزه‌های دینی

بر طبق آموزه‌های قرآنی ملاک در بهترین‌ها، داشتن تقواست که در شکل اخلاق نیک و خوش، خودنمایی می‌کند، چرا که انسان خوش خلق، از خدا می‌ترسد و می‌کوشد تا به بهترین شکل و هنجارترین و نیکوترین شیوه زندگی کند و دیگران را نیز از خود بهره‌مند سازد. از آنجایی که شرایط خانه و خانواده، ویژه است، تقوا در خانه و خوشخویی در آن، بهترین ملاک در شناخت بهترین مردم است. کسی که بتواند در خانه، اهل تقوا باشد و خوشخویی را به نمایش بگذارد، بهترین مردمان است.
خانواده، آشیانه عشق و محبت
در آیات قرآنی همانطور که از واژه‌هایی چون «بیت»، «دار»، «حجره»، «ذات‌العماد» و «اکنان» برای بیان خانه استفاده شده، واژه «مساکن» نیز به کار رفته است، چرا که هدف از خانه و خانواده، رسیدن به همان چیزی است که از آن به خوشبختی یاد می‌شود. خداوند پس از آفرینش حضرت آدم(ع) و همسرش، به آنان فرمان می‌دهد تا در بهشت نخستین، سکونت یابند. وَ قُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَ کُلاَ مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا  (بقره35، اعراف19)

پس انسان در خانه و در میان خانواده به سکونت و آرامش می‌رسد و مودت و دوستی و محبت، این آرامش را میان زن و شوهر پدید می‌آورد و سکونت واقعی را تحقق می‌بخشد. وَ مِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَ جَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (روم21)

در آیات قرآنی بارها واژه سکن و مشتقات آن برای سکونت انسانها در زمین و دست‌یابی به آرامش بیان شده رَّبَّنَا إِنِّی أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِندَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ پروردگارا من [یکى از] فرزندانم را در دره‏اى بى‏کشت نزد خانه محترم تو سکونت دادم (ابراهیم37 ) و (اعراف161 اسراء104 مومنون18 طلاق6)

پس خانه، محل آرامش از جانب خداوند است و بندگان باید بر این نعمت، خداوند را شکر و سپاس گویند وَ اللّهُ جَعَلَ لَکُم مِّن بُیُوتِکُمْ سَکَنًا و خدا براى شما خانه‏هایتان را مایه آرامش قرار داد (نحل80 و81) همچنین خانواده محل احسان و عشق و مودت و محبت است و هر انسانی می‌بایست اوج عشق و محبت انسانی را در خانه و در میان خانواده جست‌وجو کند. (روم21)
ویژگی‌های خانه خوب
از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به وسعت خانه و همسایه خوب اشاره کرد. در حقیقت ویژگی‌های مادی و فیزیکی و محیط زیستی، از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های یک خانه مطلوب از نظر اسلام است. علی(ع) : ان للدار شرفا و شرفها الساحه الواسعه و الخلطاء الصالحون و ان لها برکه و برکتها جوده موضعها وسعه ساحتها و حسن جوار جیرانها؛ خانه را شرافتی است. شرافت خانه به وسعت حیاط (قسمت جلوی خانه) و همنشینان خوب است. و خانه را برکتی است، برکت خانه، جایگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسایگان خوب آن است. (مکارم‌الاخلاق ص125)

البته نخست، خانواده خوبی داشته باشیم. همسر خوب و مهربان، نعمت بزرگی است که فراخی و بزرگی خانه در برابر آن هیچ است. رسول اکرم(ص) نخستین شرط در خوشبختی را همسر خوب و صالح می‌داند و سپس به اموری چون وسعت خانه برای سعادت اشاره می‌کند من سعاده المرء المسلم الزوجه الصالحه والمسکن الواسع والمرکب البهی والولد الصالح؛ از خوشبختی مرد مسلمان، داشتن همسر صالحه، خانه بزرگ، مرکب راحت برای سواری و فرزند صالح است (بحارالانوار ج76، ص 155 ح35) همسر خوب داشتن از عوامل پیشرفت مرد است

رسول اکرم(ص): المراه الصالحه احد الکاسبین؛ زن شایسته یکی از دو عامل پیشرفت خانواده است. (بحارالانوار ج103 ص238 ح39) شاید برای همسران در آغاز زندگی حرارت عشق و محبت اجازه ندهد تا دیگری را در میان خود بپذیرند و می‌خواهند زمان بسیاری را تنها در کنار هم باشند، ولی به زودی یک خلأیی را در زندگی حس می‌کنند و می‌بینند که خانه به همان سادگی که روشن به عشق و محبت شده، کم‌سو و کم‌فروغ می‌شود، چرا که کودک و فرزندی که منبع انرژی عشق باشد نیست

از این رو در اسلام بر فرزند به عنوان عامل مهم در تحقق دوام سعادت و خوشبختی و ایجاد یک خانه خوب تاکید شده است. رسول اکرم(ص) درباره نقش کودک در برکت خانه می‌فرماید: بیت لا صبیان فیه لا برکه فیه؛ خانه‌ای که کودک در آن نباشد، برکت ندارد. (کنز العمال ح 44425) ازدیگر ویژگی‌های خانه خوب و نیکو می‌توان به پاکیزگی آن اشاره کرد

از پیامبر(ص) و معصومان(ع) روایات چندی در این زمینه وارد شده و پاکیزگی و بهداشت محیط زیست به ویژه خانه در آموزه‌های اسلامی بسیار مورد تاکید قرار گرفته . رسول اکرم(ص) درباره بهداشت محیط زیست می‌فرماید: زباله را شب در خانه‌های خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه شیطان است. (من لایحضره الفقیه ج4 ص5 ح4968)
رسول اکرم(ص) مهمان نوازی در خانه را از نشانه‌های خوب می‌داند کل بیت لایدخل فیه الضیف لاتدخله الملائکه، هر خانه‌ای که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمی‌شوند. (جامع الاخبار ص375) البته در آداب حضور مهمان در خانه، امام باقر(ع) نکته‌ای را بیان می‌کند که برای رسیدن به یک خانه خوب می‌تواند تاثیرگذار باشد

رسول اکرم(ص) سلام کردن را عامل مهم در تحقق شرایط مطلوب زندگی در خانه می‌داند اذا دخل احدکم بیته فلیسلم، فانه ینزله البرکه و تونسه الملائکه، هرگاه یکی از شما به خانه خود وارد می‌شود، سلام کند، چرا که سلام برکت می‌آورد و فرشتگان با سلام‌دهنده انس می‌گیرند. (علل‌الشرایع ج2 ص583 ح23)

آن حضرت تلاوت قرآن را تاثیرگذار دانسته و فرموده است: ان البیت اذا کثر فیه تلاوه القرآن کثر خیره و اتسع اهله و اضاء لاهل السماء کما تضیء نجوم السماء لاهل الدنیا، خانه‌ای که در آن قرآن فراوان خوانده شود، خیر آن بسیار گردد و به اهل آن وسعت داده شود و برای آسمانیان بدرخشد، چنان که ستارگان آسمان برای زمینیان می‌درخشند. (کافی ج2 ص610 ح1)
بهترین خانواده
رسول اکرم(ص): خیرکم خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلی ما اکرم النساء الا کریم و لا اهانهن الا لئیم؛ بهترین شما کسی است که برای خانواده‌اش بهتر باشد و من از همه شما برای خانواده‌ام بهترم، زنان را گرامی نمی‌دارد مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمی‌کند مگر شخص پست و بی‌مقدار. (نهج الفصاحه ح1520) در این میان مردان از زنان نقش مهم‌تری را ایفا می‌کنند؛ چرا که مسئولیت خانه و خانواده و قوام آن به مرد است و ستون‌های خانه و خانواده را مردان تشکیل می‌دهند. الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مردان سرپرست زنانند به دلیل آنکه خدا برخى از ایشان را بر برخى برترى داده (نساء34)

رسول اکرم درباره نقش کلیدی مردان در تحقق خانواده مطلوب می‌فرماید: مرد، سرپرست خانواده است و درباره آنان از او سؤال می‌شود و زن، سرپرست خانه شوهرش و فرزندان اوست و درباره آنان از وی سؤال می‌شود. (صحیح بخاری، ج 3، ص 125)
مردان لازم است از در احسان و عفو و گذشت وارد شوند و دل زنان خویش را به دست آورند. (نساء12) رسول اکرم(ص) : خیر الرجال من امتی الذین لایتطاولون علی اهلیهم و یحنون علیهم ولا یظلمونهم؛ بهترین مردان امت من کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند. (مکارم الاخلاق ص216)
رسول اکرم(ص) : من ادخل علی اهل بیته سرورا خلق‌ الله من ذلک السرور خلقا یستغفرله الی یوم القیامه؛ هر کس خانواده‌اش را شاد کند، خداوند از آن شادی، موجودی می‌آفریند که تا روز قیامت برای او آمرزش بخواهد. (کنزالعمال، ج16، ص 379، ح 44995) رفتار خوش در خانواده انسان را در بهشت دنیا و آخرت قرار می‌دهد و انسان، سعادت را در دنیا و آخرت تجربه می‌کند. اما صادق(ع) می‌فرماید: مومن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شایسته بهره‌مند می‌سازد تا همه آنان را وارد بهشت کند. (مستدرک الوسایل ج12 ص201 ح13881)

آموزش خانواده در بیان و عمل، از حقوق خانواده و تکلیف مرد خانه است؛ البته زنان خانواده نیز در تربیت اولاد در کنار همسر نقش دارند، اما تکلیف اصلی برعهده مرد است تا اصول اخلاقی را بیاموزد و بیاموزاند. از این رو تعلیم آموزه‌های دینی برعهده مردان خانواده نهاده شده است. (تحریم6) رسول اکرم(ص) در بیان بهترین خانه و خانواده می‌فرماید: هرگاه خداوند برای خانواده‌ای خیر بخواهد آنان را در دین دانا می‌کند، کوچک‌ترها بزرگ‌ترهایشان را احترام می‌نمایند، مدارا در زندگی و میانه‌روی در خرج، روزی‌شان می‌کند و به عیوبشان آگاهشان می‌سازد تا آنها را برطرف کنند. (نهج الفصاحه ح147)
خدمت به عیال

رسول اکرم(ص) آیه 6 تحریم (قوا انفسکم و اهلیکم نارا) را تلاوت فرمودند: خود و خانواده‌تان را از آتش دوزخ حفظ کنید

گفتند: ای رسول خدا! چگونه ؟ فرمودند: به آنچه خدا دوست دارد امرشان کنید و از آنچه خدا نمی‌پسندد، نهی‌شان نمائید (الدرالمنثور ج6 ص244)

در تحقق شرایط خانواده خوب باید به گونه‌ای عمل شود که همه نیازهای انسانی به درستی در آن جا پاسخ گرفته شود

امام صادق(ع) به خوبی این شرایط مطلوب را معرفی می‌کند و خواهان تحقق آن از سوی همسران می‌شود

آن حضرت(ع) می‌فرماید: مرد در خانه و نسبت به خانواده‌اش نیازمند رعایت سه صفت است هر چند در طبیعت او نباشد:

خوشرفتاری، گشاده‌دستی به اندازه و غیرتی همراه با خویشتن داری (تحف العقول، ص322)

امام علی(ع) : حسن الخلق فی ثلاث: اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علی العیال، خوش اخلاقی در سه چیز است:

 دوری کردن از حرام، طلب حلال و فراهم ‌آوردن آسایش و رفاه برای خانواده (بحارالانوار ج71ص 394،ح63)

امام علی(ع) به مردان هشدار می‌دهد: من ساء خلقه مله اهله؛ هرکس بدخلاق باشد، خانواده‌اش از او دلتنگ و خسته می‌شوند (تحف‌العقول ص214)

 حضرت فاطمه(س) در بیان بهترین مردان می‌فرماید: خیارکم الینکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم، بهترین شما کسانی‌اند که با مردم نرم‌ترند و زنان خویش را بیشتر گرامی می‌دارند (دلائل الامامه ص76)

جایگاه مذهب در استحکام خانواده

مذهب به ‌عنوان قدیمی‌ترین وسیله دفاع و حمایت بشر در تمام ابعاد زندگی معرفی و اهمیت آن در بهداشت روانی و تعلیم و تربیت ثابت شده . بدین ‌وسیله یکی از انتظاراتی که جامعه از فرد رشد یافته دارد این است که دارای ایمان و اعتقاد مذهبی باشد و از دستورات دینی خود پیروی نماید. تأثیر خانواده و والدین در اعتقادات و حتی انتخاب دین و مذهب فرزندان، از موضوعاتی است که باید مورد بررسی قرار گرفته و میزان تأثیر گذاری و جوانب آن تبیین شود

رعایت اصول صحیح تربیتی در خانواده زمینه ساز رشد و بالندگی فرزندان و موجب استحکام پایه های اعتقادی ایشان می گردد، اما از آن سو، ولنگاری، عدم پایبندی والدین به اصول تربیتی، آشفتگی و از هم پاشیدگی کانون خانواده، زمینه ساز بی اعتقادی و سقوط فرزندان در گمراهی و فساد و شک و تردید خواهد بود

 افراد در دوران نوجوانی به حداکثر تمایلات دینی می‌رسند و با این گرایش سعی در تخفیف تضادها و ناراحتی‌های درونی خود دارند. چنانچه در این دوران گرایش‌های دینی نوجوانان از سوی خانواده و اجتماعی تقویت شود و رعایت اصولی قوانین مذهبی به آنها آموزش داده شود گام مؤثری در تأمین بهداشت روانی آنان برداشته خواهد شد

بسیاری از علما و فلاسفه اعتقاد دارند که تنها چیزی که می‌تواند مانع خواهش‌های نفسانی گردد قدرت و نیروی ایمان و اعتقادات مذهبی است. افراد متدین در مقابل مشکلات و حوادث نمی‌هراسند و با اراده‌ای قوی و شجاعت زیاد صبر و شکیبایی و تحمل را پیشه نموده، با علم و ایمان به حل مشکل می‌پردازند. قرآن کریم در این مورد می‌فرماید: هرکس از توجه و یاد من روی برگرداند زندگی تنگ و پر از فشار خواهد داشت وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَى ( طه124)

نتیجه آنکه در فرایند رشد و تربیت انسان عواملی نظیر: وراثت، خانواده، محیط و اختیار و اراده انسان مؤثّر هستند، بدون شک خانواده و محیط نقش بسزایی در تربیت دینی و استحکام یا تزلزل اعتقادی دارند.

راه حل های تقویت استحکام خانواده

هرقدر ارکان تشکیل دهنده خانواده با آن استانداردها منطبق باشند به همان مقدار از شایستگی ، برتری واستحکام برخوردار خواهند بود. مناسبات و روابطی منطبق با آموزه های دینی بر آنها حاکم باشد، خروجی آن انسانهایی شایسته وموثر در ساخته شدن جامعه ایده آل اسلامی باشد

و اما ملاک برتری، از نظر اسلام ، مال و ثروت و مانند آن نیست که کسی به آنها ببالد. برتری خانواده به انطباق آن با استانداردهای اسلامی و برخورداری از ویژگیهای ارزشی و فضیلت هاست. پاره ای از این فضیلت ها که موجب سلامت و استحکام خانواده می شود. عوامل درشت و ریز در خانواده هستند که می‏توانند در استحکام آن اثر بگذارند.

رعایت و پایبندی به موازین شرعی: زندگی ایده‌ال در عبودیت و بندگی خداوند است و عبودیت اطاعت کامل از امر و نهی و دستورات الهی و عمل کردن به آنها است که موفقیت در کسب زندگی ایده‌آل را در پی خواهد داشت.

انجام واجبات وترک محرمات، رعایت حلال و حرام و پیروی از الگوهای دینی و همچنین توکل به خدای بزرگ و توسل به انبیاء و اولیای الهی سبب تحکیم بنیاد خانواده می شود.

قناعت: یکی از خصایص بارزی که می تواند احساس رضایتمندی را در کانون خانواده حاکم کند، قناعت است. قناعت در زندگی انسان را نسبت به مسائلی که در زندگی از آنها بهره‌مند نیست، آرام می کند و حس رضایتمندی در انسان تقویت می شود که این امر ابتدای موفقیت است.

ساده زیستی: ساده زیستی و زهد یکی از فضایل اخلاقی است که موردتشویق و ترغیب آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) است. چنانچه در معنای زهد وساده زیستی گفته اند ضد‍ّ محبت دنیا و مال را زهد گویند و آن عبارت است از دل برداشتن از دنیا و آستین فشاندن بر آن و اکتفاء کردن به قدر ضرورت از برای حفظ بدن که تجلی عملیِ آن در زندگی ساده زیستی و قناعت خواهد بود .

عفو و گذشت: هر زن و شوهری طبعا در زندگی خود دچار خطاها و لغزش هایی می شوند چرا که انسان جایزالخطا است و به غیر از چهارده معصوم(علیهم السلام) کسی را نمی توان مصون از اشتباه و لغزش دانست. به همین جهت قرآن کریم می فرماید و لیعفوا و لیصفحوا الا تحبون ان یغفرالله لکم و الله غفور رحیم آنان شایسته است عفو کنند و از لغزش های دیگران چشم بپوشند آیا دوست نمی دارید که خداوند نیز شما را عفو کند البته که خدا آمرزنده و مهربان است.» یکی از علل مهم اختلافات خانوادگی عدم تحمل و کم صبری زن و شوهر نسبت به یکدیگر است

نادیده گرفتن مسائل کوچک: مسائل کوچک می توانند در نهایت به اختلافاتی چاره ناپذیر تبدیل شوند. همیشه دو نفر با تمام نیرو برای غلبه بر مشکلات اصلی تلاش می کنند، ولی سرانجام مشکلات کوچک آنان را مغلوب می سازد؛ چیزهای بی اهمیتی که فرصت وخیم تر شدن یافته است.

اظهار علاقه و ابراز محبت : زوج جوانی که با هم پیمان زناشویی می‏بندند، معمولا بر مبنای علاقه درونی و عشق پاکی است که به یکدیگر دارند. اما آنچه که در اسلام تاکید شده ، بنیان خانواده را تقویت می‏کند و محبت و الفت را میان زوج جوان افزایش می‏دهد ، اظهار و ابراز آن است. امام صادق‏ علیه السلام می‏فرماید: هرگاه شخصی را دوست داشتی، دوستی خود را به او اعلام کن ، زیرا این عمل انس و الفت را بین شما پایدارتر می‏کند.

ازدواج و تحکیم خانواده

نهاد خانواده معطوف به ازدواج زن و مرد، یکی از نهادهای اجتماعی است که سابقه ای دیرینه دارد و از همان ابتدای زندگی اجتماعی، نیاز به جنس مخالف و امنیت مبنای تکوین آن به شمار می رود، به طوری که پیدا شدن انسان بر روی زمین با تشکیل خانواده همزمان بوده و بی تردید دفاع از حریم انسان در برابر جانوران درنده و حوادث طبیعی، زندگی جمعی را برای انسان ایجاد کرده است

بنابراین علاوه بر نیاز جنسی، نیاز به داشتن حس نظم و احساس امنیت، در واقع از عوامل مؤثر بر تکوین و استمرار اجتماع محسوب می گردد که خانواده به عنوان هسته بنیادین اجتماع، از همان آغاز نقش اساسی در ایجاب و تقویت احساس نظم و امنیت هستی شناختی در زندگی اجتماعی افراد داشته است

از جمله اساسی ترین اهداف اسلام از ازدواج، تشکیل خانواده است. اسلام با تعیین این هدف، به مسلمانان این پیام را تفهیم می کند که تمام علل و چرایی های ازدواج مانند پاسخ به نیاز های روحی، روانی، شناختی و جسمی و حفظ نوع بشر و تولید نسل سالم و پاک و... باید در چهارچوبی تعریف شده و در قالب کانونی به نام خانواده تأمین و فراهم شود. پس خانواده آن کانون محبت، عاطفه و لطفی است که با ازدواج پی ریزی
می شود و از محبوب ترین و عزیزترین کانون ها نزد خداوند است که هرگز بنایی با این جایگاه ویژه و رفیع بنا نشده است: ما بنی فی الاسلام بناء احب الی الله عزّوجلّ و اعز من التزویج. برخی از پیامدهای مثبت ازدواج عبارتند از:

تکمیل خانواده: هیچ انسانی به تنهایی کامل نیست و پیوسته در جهت جبران کمبود خویش تلاش می کند. جوان در پی رسیدن به استقلال فکری است؛ برای جبران نواقص و تأمین نیازهای بی شمار خود به سوی ازدواج سوق داده می شود و با گزینش همسری مناسب و شایسته، موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم می کند.

تسکین و آرامش در خانواده: مهم ترین نیازی که بر اثر ازدواج تأمین می شود، نیاز به آرامش و احساس امنیت و آسودگی است. این نیاز که در سرشت آدمی ریشه دارد، همسر موجب آرامش و امنیت خاطر و محیط خانه، وسیله آرامش روحی زن و مرد قرار داده شده است. اتکای زوجین به یکدیگر در مقابل فشار امواج و گرفتاری های ناشی از عوارض حیات اجتماعی، موجب سکون و آرامش آنها می شود. آنها در جهت برطرف کردن موانع سر راه پیشبرد زندگی و رسیدن به اهداف مشترک خود، با یاری و همفکری یکدیگر می توانند در مقابل مسائل و مشکلات ایستادگی کنند.

احساس شادکامی: به نظر می رسد ازدواج و تشکیل خانواده اثر مثبتی روی شادکامی داشته باشد. تعدادی از مطالعات، گزارش می دهند افرادی که ازدواج کرده اند، نسبت به افراد مجرد شادکامی بالاتری نشان می دهند.

کاهش ارتکاب جرم: کاهش بزهکاری و ارتکاب جرم از جمله پیامدهای اجتماعی ازدواج است. تازه ترین تحقیق صورت گرفته از سوی یک محقق انگلیسی، حاکی از آن است که عشق به همسر و زندگی خانوادگی از جمله مواردی است که موجب کاهش جدی ارتکاب جرایم توسط مردان می شود.

ازدواج، مایه برکت و موجب خیر

از جمله تعابیر رسا و نغز اسلام در بیان اهمیت ازدواج، همانا بیان ثمرات و فواید مادی و معنوی مترتب بر آن است. با این روش، هم جایگاه ازدواج را نزد خداوند بیان می کند و هم انسان ها را به انجام آن ترغیب می نماید. بر همین اساس، در مکتب اسلام، ازدواج مایه فزونی رزق و روزی و سبب زیادی ثروت معرفی شده و موجب به تاخیر افتادن مرگ و بلندی عمر، دانسته شده است. به هنگام ازدواج ابواب آسمان گشوده و رحمت الهی به زمین فرو می ریزد

با این بیانات مشخص می شود که چرا این هدف از اولین و اساسی ترین اهداف ازدواج است؛ چرا که بدون این هدف، تأمین دیگر اهداف، ناممکن است یا به صورت ناقص فراهم می شود. اندکی تأمل در این معنا، آن را از اثبات بی نیاز می سازد. واضح است که اسلام به هیچ یک از این دو رضایت نمی دهد.

ازدواج امنیت اجتماعی و عفاف را به دنبال دارد

ازدواج یک سنت موکد بوده و همواره مورد تأکید پیشوایان دین و رسول اکرم (ص) بوده است. پیامبر گرامی اسلام سنت‌های فراوانی دارد؛ یکی از این سنت‌ها ازدواج است و ایشان فرموده‏اند که من احیا سنتی فقد احیانی و من احیانی کان معی فی الجنه؛ هرکس سنت مرا زنده کند مرا زنده کرده و هر کس مرا زنده کند با من در بهشت است. ازدواج سنتی است که اگر انسان این سنت را به پا دارد، به سوی کمال مطلق که خداوند مطلق است، رهنمون می‌شود. باید دانست که ازدواج مهم‌ترین مسئله در زندگی است و می تواند امنیت اجتماعی و عفاف را نیز به دنبال داشته باشد

مسئله ازدواج یکی از مهم‌ترین مسائل زندگی است و: اگر ازدواج انجام نشود، نظم زندگی به هم ‌خورده و به تبع آن جامعه را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. اسلام همواره بر تسهیل در امر ازدواج سفارشات مکرر داشته و مسئولان امروزین جامعه اسلامی نیز باید تلاش نمایند تا زمینه ها و بسترهای لازم برای این امر خیر را فراهم آورده و از حرکاتی که موجب کندی در امر ازدواج می‌شود، باید پرهیز کرد

چرا که ازدواج امنیت اجتماعی،عفاف و در نهایت در مسیر حرکت جامعه به سمت سلامت و سعادت می تواند بسیار موثر باشد. همچنین باید اشاره کرد که پنج اصل می تواند به تحکیم و پایداری بنیان های خانواده کمک چشمگیری نموده که به عنوان نمونه می توان به این موارد اشاره داشت. این پنج اصل شامل عشق و علاقه به همسر و فرزندان، اعتماد و اطمینان اعضاء به یکدیگر، احترام متقابل بویژه احترام همسران جلوی فرزندان، گذشت و فداکاری و انصاف است.

بنیاد زندگی بر پایه شناخت حقایق

از نظر آموزههای قرآنی، علم و دانش نقش بسیار بزرگی در زندگی انسان دارد، زیرا فقدان علم و معرفت به معنای خروج آدمی از مقام انسانیت است، زیرا دستیابی انسان به مقام خلافت الهی افزون بر روح الهی ودیعت نهاده شده در آدمی )حجر29 ص72 (

همان علم و دانشی است که خداوند به انسان تعلیم داده و در آیه 31 بقره به عنوان تعلیم الاسماء از آن یاد کرده. ارزش آدمی به علم و دانشی است که در اختیار اوست. انسانها به جایی خواهند رسید که خاک در دست آنان نه تنها کیمیا و زرناب شود، بلکه به سادگی از خاک موجودی بیافریند و بدان به اذن الهی جان دهند، چنان که پیامبرانی متاله چون حضرت عیسی)ع( این گونه کرد. )آل عمران49 مائده110

انسان باید پایه زندگی خود را بر علم و معرفتی قرار دهد که برخاسته از علم الاسماء الهی است که از طریق تقوا به دست میآید. چنین دانشی خصوصیتی که دارد که مطابق حقیقت هستی است و هیچ شک و تردیدی در آن راه نمییابد؛ چنانکه در هر علم شهودی چون علم انسان به خودش، شک و تردیدی راه نمییابد. اگر انسان بتواند زندگی خود را بر چنین علم و معرفتی بنیاد گذارد، بسیار موفقیت آمیز است و انسان رستگاری و خوشبختی را در همین دنیا به دست خواهد آورد و ترس و اندوه از او رخت بربسته و به آرامش اطمینانی و آسایش روحی و روانی میرسد و خوشبختی و احساس آن را به شکل واقعی نه توهمی و خیالی خواهد داشت.

چهار اصل بنیادی در زندگی

از نظر امام صادق)ع( انسان نمیتواند زندگی خویش را جز بر پایه دانش و علم و معرفت قرار دهد، حال این علم حضوری باشد یا حصولی. از این رو وقتی از امام صادق)ع( پرسیدند: زندگی خود را بر چه بنا کردید؟ ایشان در پاسخ فرمودند: بر سه اصل:

1. دانستم روزی مرا دیگری نمیخورد، پس آرام شدم؛

2. و دانستم که خدا مرا میبیند، پس حیا کردم؛

3. و دانستم که کار مرا دیگری انجام نمیدهد، پس تلاش کردم؛

ازدواج از منظر حقوقی و اخلاقی

زندگی با عشق آغاز می شود ولی به عللی به مباحث حقوقی و عقلانی کشیده می شود. این بدان معنا نیست که زن از حقوق خویش باید چشم بپوشد؛ بلکه زن می تواند از حق خویش بگذرد یا آن را استیفا نماید اما اگر بزرگواری کند و از حق خویش بگذرد و آن را به مرد هبه کند این امر به تحکیم روابط عاشقانه میان زن و مرد کمک بسیار می کند

خداوند در آیه723 بقره وقتی از منظر اخلاقی و عاطفی به مسئله زناشویی می نگرد، به مرد و زن توصیه می کند که مسایل را همواره از منظر حقوقی ننگرید و در پی عدالت عقلانی نباشند؛ چرا که بنیاد زناشویی و همسری بر رحمت و عشق نهاده شده و بهتر و مستحب است که به مسئله جدایی هم از این منظر اندیشیده شود؛ زیرا اگر همسران نمی توانند در کنار هم به آرامش برسند

 وَإِن طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِیضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إَلاَّ أَن یَعْفُونَ أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکَاحِ وَأَن تَعْفُواْ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَلاَ تَنسَوُاْ الْفَضْلَ بَیْنَکُمْ إِنَّ اللّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ و اگر پیش از آنکه با آنان نزدیکى کنید طلاقشان گفتید در حالى که براى آنان مهرى معین کرده‏اید پس نصف آنچه را تعیین نموده‏اید [به آنان بدهید] مگر اینکه آنان خود ببخشند یا کسى که پیوند نکاح به دست اوست ببخشد و گذشت کردن شما به تقوا نزدیکتر است و در میان یکدیگر بزرگوارى را فراموش مکنید زیرا خداوند به آنچه انجام مى‏دهید بیناست (بقره237)

پس بهتر است که از هم به گونه ای جدا شوند که بخش عواطف و احساسات آنان همچنان متاثر از رفتار ناخشنود اخلاقی نباشد. بر این اساس، چشم پوشی دختر باکره عقد کرده از مهریه و حق قانونی خود، به عنوان یک امر مستحب و ارزشمند مطرح شده (بقره237 المیزان، ج2، ص245)

چرا که با چشم پوشی زن از مهریه و صداق خود، نشان داده می شود که جنبه حقوقی و داد و ستد در زندگی ایشان کمتر مدنظر بوده و آن چه اصالت دارد، عواطف و احساسات است که در این زندگی مشترک به هر علتی ارضا نشده و طرفین نتوانسته اند به این جنبه از عواطف یکدیگر پاسخ مثبت و درخوری بدهند. این که در اسلام، بخشش قنطار و فراوان ثروت و مال از سوی شوهر به زن مطرح و تایید می شود و از سویی دیگر، چشم پوشی دختر باکره عقد کرده از نحله و مهریه فریضه، مستحب و ارزشمند دانسته شده، تاکید بر این معناست که نگاه اسلام به زندگی خانوادگی و همسری، نگاه عاطفی و احساسی و اخلاقی است و جنبه حقوقی تنها برای برون رفت از مشکلات و معضلات میان همسران مطرح میشود.

ازدواج نیک، نیاز طبیعی انسان

خداوند در آیاتی از قرآن از خلقت مذکر و مؤنث در میان موجودات خبر می دهد انسانها نیازمند جفتی هستند که از نظر ماهیت از نفس خودشان است و همین ویژگی، مهم ترین عامل در گرایش هر موجودی به جفت خود است؛ زیرا از این طریق است که به بسیاری از نیازهای روحی، روانی و جسمی ومادی خود می تواند پاسخ گوید. انسان ها پیش از آنکه از جفت برای تناسل و تولید نسل بهره برند که خود یکی از اهداف و حکمت های ازدواج است. (شوری11)

به نیازهای روحی و روانی یا جنسی خود از طریق ازدواج پاسخ می دهند؛ از این رو خداوند حتی در بهشت آدم(ع) پس از آفرینش او و انتخاب وی برای خلافت الهی، از نفس حضرت آدم(ع) جفتی برای او آفرید تا در کنار هم به سکونت برسند. بنابراین، حکمت و فلسفه اصلی در ازدواج، همان نیاز طبیعی انسان به جفت و همسر است و تناسل و تولید نسل در ادامه این مسئله قرار می گیرد

ازدواج رسمی، مسیری درست برای پاسخ به یک نیاز

هر انسانی می تواند با توجه به وضعیت جمعیتی بشر، زوجی را برگزیند و با هم زندگی کنند؛ اما نکته ای که نمی توان از آن غافل شد، این که هدف از ازدواج به شکل کمال آن تنها در یک نوع و شکل خاص امکان پذیر است؛ شکی در اهمیت ازدواج به ویژه در نوع کامل و رسمی آن نیست، هرچند که دیگر انواع و اشکال همسری و جفت شدن نیز به برخی از نیازهای انسانی پاسخ می دهد ولی هرگز پاسخی کامل و مناسب نیست. خداوند در آیاتی از قرآن می خواهد تا ازدواج کنند و عزب و بی همسر نمانند و یا از روش های غیراخلاقی و ناپسند عقلانی و عقلایی که در همه جوامع وجود دارد پیروی نکنند، بلکه از همان سنت ازدواج که میان همه جوامع به عنوان رفتاری اخلاقی و پسندیده شناخته می شود پیروی نمایند(نساء3 و 24 و 25 نور32)

انتخاب همسر مناسب و هم شأن

نخستین گام در ازدواج آن است که انسان همسری مناسب و هم شأن با خود را برگزیند که بتواند مکمل او باشد و نواقص او را برطرف کند و همانند لباسی باشد که هم عیوب و نواقص او را می پوشاند و هم با کمالات خود، بر کمالات او می افزاید. خداوند در قرآن در بیان فواید لباس می فرماید که لباس عیب پوش و زیبا آفرین است. (اعراف26 و27)

بنابراین کسی که بی همسر است یا همسری مناسب ندارد در حقیقت گرفتار برهنگی است که عیوب او آشکار و بر کمال و زیبایی اش چیزی افزوده نمی شود؛ چرا که از نظر خداوند همسران مانند لباس یکدیگر هستند که می پوشانند و زیبایی و کمال می آفرینند (بقره187)
 انسان های پاک به هر میزان پاکی، سیگنال های خاصی را می فرستند که تنها انسان های پاک دیگر را به سوی خود جذب می کند و از انسان های ناپاک و خبیث نیز چنین سیگنال هایی ارسال می شود که انسان های پاک را دفع و انسان های ناپاک را جذب می کند. هر کسی بویی دارد که خوش یا ناخوش زنبور عسل یا خرمگس را به خود جذب و جلب می کند. (نور3 و 26)  همان گونه که ظاهر انسان ها جاذبه و دافعه دارد، باطن و اعتقادات و اخلاق و منش و نگرش انسان ها نیز دارای آثاری است که نقش بسیار حیاتی در جذب و دفع دارد

کافر و مشرک و منافق دارای صفاتی است که تنها هم کیشان را به سوی خود جذب می کند؛ چنان که ایمان نیز این گونه است. (بقره221 نساء25) نکته ای که باید توجه داشت اینکه اگر همسری مناسب برای خود یا فرزندان خود یافتید پیشنهاد بدهید و در این کار درنگ نکنید و این بهانه که دختر بزرگ تر هنوز ازدواج نکرده، مانع از رسیدن به همسر مناسب نباشد. (قصص27 و 28)

قاعده طلائی ازدواج آسان یکی از مهم ترین مشکلات جوانان این است که از سرمایه کافی برای ازدواج بهره مند نیستند. مردم بر این باورند که اول وضع مالی خوب و مناسبی باید داشته باشند تا بعد ازدواج کنند، این در حالی است که خداوند دقیقاً خلاف این باور مردمی فرمان می دهد. براساس قاعده طلایی که قرآن بیان می کند: اگر می خواهی از نظر اقتصادی وضعیت مناسب و خوبی داشته باشی اول ازدواج کن تا بی نیاز شوی. نه اینکه صاحب ثروت شوی بعد ازدواج کنی. خداوند در آیه 32 نور می فرماید: وانکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم؛ بی همسران خود، و غلامان و کنیزان درستکارتان را همسر دهید. اگر ندار و تنگدست باشند خداوند آنان را از فضل خویش بی نیاز خواهد کرد و خدا گشایشگر داناست. بهترین راه ازدواج آسان این است که شما به فضل الهی تکیه کنید و کارهای خود را در همه چیز از جمله ازدواج به خداوند واگذار کنید (غافر44)

اگر آن قدر از نظر توحید قوی هستیم و به توحید افعالی قائل و همه زندگی خود را به خداوند واگذار می کنیم در آن صورت با توکل بر خدا می توان با حداقل موجودی و امکانات، ازدواج کرد و سر و سامان گرفت و اگر در مرتبه پایین تری از توحید و تفویض و توکل هستیم با استعفاف و عفت ورزی جنسی می توان دارا شد و ازدواج کرد. (نور33؛ طلاق2 و 3) برای ازدواج آسان می بایست همواره تقوا و توکل داشت و از فضل و رزق بی حساب خداوندی بهره مند شد. همچنین در انتخاب همسر به همان اصول توجه داشت و در مسئله مهر و کابین نیز سخت گیری نکرد

این در حالی است که مردم به جای آنکه ازدواج را همچنان که در دین آسان شده، آسان بگیرند سخت می گیرند. اسلام چنان در ازدواج آسان می گیرد که شاهدی برای ازدواج نمی خواهد در حالی که در طلاق دو شاهد عادل را به شرط طلاق قرار می دهد تا طلاق به سادگی انجام نگیرد. شروطی که برای ازدواج است شروطی آسان و ساده است در حالی که برای طلاق سخت و دشوار است؛

                        آفات ازدواج در سن بالا

ازدواج مهم ترین تصمیم زندگی است. هر انسانی در زندگی‌اش فرصت‌های معدودی دارد تا انتخاب‌ های بزرگ انجام دهد و سعادت و شقاوت خود را رقم زند. در هنگام بلوغ انسان با عقل و اختیار خود آزاد است تا انتخابی مهم درباره فلسفه زندگی‌اش داشته باشد که همان ایمان و کفر است: و هدیناه النجدین (بلد10)، اما شاکرا اما کفورا (انسان3)
ارزش جوانی
از نظر اسلام بهترین لحظات زندگی انسان دوره جوانی است. در این دوره است که انسان انتخاب‌های سرنوشت سازش را انجام می‌دهد. اگر بتواند درست تصمیم‌گیری و انتخاب کند، دیگر با یک فلسفه و سبک سالم، زندگی‌اش را می‌سازد. شرایط این دوره بسیار حساس است. همان گونه که انتخاب دین بدون هیچ اکراهی (بقره256) از آیات قرآنی به دست می‌آید که جوانی و دوره فتوت واقعا دوران سرنوشت‌سازی است. وقتی علایم بلوغ به ویژه جنسی بروز کرد، دختر و پسر می‌بایست خود را آماده یک زندگی مشترک کنند. این زمان بهترین زمانی است که دو جنس می‌توانند با پیوندی الهی خود را به کمال برسانند. انعطاف‌پذیری و تغییرپذیری مهم ترین عناصر دوره جوانی است که می‌تواند دو جنس با افکار و اندیشه‌ها و رفتارهای متفاوت را به گونه‌ای در آورد که در نهایت به نوعی یگانگی برسند و میوه‌های شیرین فرزندان آنان به صلاح درآیند و از هرگونه آفت و آسیبی درامان بمانند.
آفات افزایش سن ازدواج
هرچه سن پسران و دختران افزایش یابد، شرایط پیوند سخت‌تر خواهد شد، زیرا شخصیت‌ها پس از شکل‌گیری در نوجوانی و جوانی، اندک اندک استحکام می‌یابد و افکار و عقاید و باورها و رفتارها قوام می‌گیرد به گونه‌ای که دیگر یا تغییرپذیر نخواهد بود یا بسیار سخت با تغییرات جزیی همراه خواهد شد. در روایات اسلامی از والدین خواسته شده تا دختران را پیش از آن که شخصیت ثابتی پیدا کنند شوهر بدهند، در غیر این صورت اگر ازدواجی انجام شود از موفقیت کمتری برخوردار خواهد بود. خداوند در آیاتی از قرآن به ازدواج در هنگام بلوغ تشویق می‌کند. البته باید توجه داشت که بلوغ در قرآن به بلوغ احتلام (جنسی)، بلوغ نکاح، بلوغ رشدی(عقلی) و بلوغ کامل (اشد) دسته‌بندی شده است. بلوغ جنسی در آیه 59 سوره نور مورد توجه قرار گرفته و گفته شده که در آن سن کودکان باید برای ورود به خوابگاه والدین اجازه بگیرند.
بلوغ نکاح در آیه 6 نساء مطرح شده که همراه با آزمون‌هایی برای دریافت توانایی اداره ‌خانه و خانواده خواهد بود. خداوند در همین آیه بیان می‌کند که اولیاء می‌بایست آنان را برای این مدیریت‌ها و مسئولیت‌ها پرورش دهند تا مانوس به آن شوند. بلوغ رشدی بلوغ عقلی است که در فرآیندی به دست می‌آید و نیازمند تعلیم و تربیت خاص است. (کهف66) و دیگری بلوغ کامل است که در آیه 14 قصص و 152انعام و آیه 22یوسف بیان شده . این بلوغ بیشتر در سن چهل سالگی اتفاق می‌افتد (احقاف15) و مسئولیت پیامبری و رهبری و امامت و مسئولیت‌های بزرگ درگرو این بلوغ است.
بنابراین بهترین سن ازدواج بلوغ نکاح است که کمی بعد از بلوغ جنسی به وجود می‌آید. این مسئولیتی است که بر عهده والدین و در یتیم‌ها برعهده اولیای آنان است. آنان باید کودکان خود را به گونه‌ای تربیت کنند که به پذیرش مسئولیت خانوادگی عادت کنند و با این دسته از امور مانوس شوند.
بهترین زمان ازدواج
هر چند اسلام بر ازدواج تاکید فراوان دارد و آن را حفظ کننده نصف دین انسان می‌داند چنانکه پیامبر(ص) فرمود: من تزوج فقد احرز نصف دینه؛ کسی که ازدواج کند نصف دینش را نگه داشته است (مستدرک الوسائل 14 و154) اما با وجود این تاکید می‌کند که ازدواج زودهنگام و در ابتدای جوانی باعث حفظ دو سوم دین می‌شود. در این باره پیامبر(ص) بهترین زمان ازدواج را ابتدای جوانی می‌داند و در این باره، چنان که شیخ طوسی نقل کرده : ما من شاب تزوج فی حداته سنه الا عج شیطان یا ویله یا ویله عصم منی ثلثی دینه؛ هر کس در ابتدای جوانی ازدواج کند شیطان فریاد می‌زند: فریاد از او، فریاد از او، دو سوم دینش را از دستبرد من نگاه داشت.
اگر دختر و پسر از فصل جوانی بگذرند و ازدواج را به تاخیر اندازند، افزون بر اینکه زمینه گناه فراهم می‌شود امکان ایجاد یک خانواده صالح نیز از دست می‌رود: زیرا شخصیت‌ها، شکل گرفته و هویت‌ها ثابت و پایدار خواهد شد و امکان تغییر در رفتار و همانندسازی کمتر می شود و افزون بر مشکلاتی که از تفاوت‌های جنسیتی ناشی می‌شود دسته دیگر از مشکلات پدیدار می شود که به تفاوت‌های جنسیتی ارتباطی ندارد بلکه به بینش‌ها و نگرش‌ها و رفتارها باز می‌گردد. این دسته اخیر به دلیل عدم تغییر و سخت تغییر بودن ، شرایط زیست در خانواده مشترک را دشوار می‌کند و به جای تفاوت‌ها اختلافات را موجب می‌شود

خداوند با توجه به همین مسئله اختلافات عقیدتی است که به مومنان فرمان می‌دهد با مشرک و کافر ازدواج نکنند؛ زیرا چنین زندگی هرگز پایان خوشی نخواهد داشت. به هر حال، اختلافاتی که پس از افزایش سن ازدواج بویژه در عقاید و افکار و رفتار پدید می‌آید غیرقابل اجتناب است و همین‌ها زندگی را به جای اینکه کانون گرم محبت و مودت و رحمت و آسایش و آرامش باشد به کانونی از آتش و خشم و درگیری و خشونت و درگیری تبدیل می‌کند.

ازدواج در همۀ اقوام و در اسلام
آئین ازدواج، آئینی است که در هر قومی وجود داشته و دارد؛ سایر اقوام و مذاهب، هر کدام به فراخور آئین های خود،ازدواج دارند؛آن گونه که در روایتی آمده است که‏: «لِکُلِّ قَوْمٍ نِکَاح؛هر قومی برای خود ازدواجی دارد.»
ازدواج‏ و تشکیل خانواده، یکى از اصول و ضرورت ‏هاى اجتماعى است که  در اسلام، به شکل مترقّی و هدفمند می باشد؛ اسلام‏، دین فطرى است و انسان، فطرتاً متمایل به ازدواج‏ است و ازدواج‏ در اسلام‏، امرى مقدّس و مورد تأکید است‏.

اسلام‏ براى مسأله جنسى، راه «ازدواج»‏ را تجویز کرده و بهره‏ گیرى از همسر را بدون ملامت شمرده: «إِلَّا عَلى‏ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ؛ مگر در مورد همسرانشان یا کنیزانى که به دست آورده‏ اند، پس آنان (در آمیزش با این دو گروه) ملامت نمى‏ شوند (مؤمنون6)

و ارضاى شهوت از غیر راه ازدواج را تجاوز دانسته است: «فَمَنِ ابْتَغى‏ وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ ؛ پس هر کس فراتر از این (همسر و کنیز) طلب کند، پس آنانند که متجاوزند.» (مؤمنون7)

خانواده؛ نگرش ها و گرایش ها
اگر چه ازدواج، در همه اقوام بوده و وجود دارد؛ اما در دستورات اسلام، مبنایی حکیمانه دارد. در بحث تشکیل خانواده و پاسخگویی به غرایز جنسی،دو نگاه وجود دارد:
نگاه غلط:
نگاهی که دنیا را عشترتکده ای برای خوش گذرانی و میدان دادن به امیال و غرایز حیوانی می داند. در این نگاه، آزادی جنسی، بی بند و باری، اختلاط زن و مرد و ... اصل بوده و از غریزه جنسی، بدون غرض صحیح بهره گرفته می شود؛ لذا با این نگرش، تشکیل زندگی، پذیرش مسؤولیت و پایبندی به خانواده، رنگ می بازد و نتیجۀ این نگاه - که متأسفانه امروزه در بسیاری از جوامع غربی حاکم است - در گام اول؛ تشکیل دیر هنگام خانواده و در گام بعدی و پس از تشکیل خانواده، تخریب و تزلزل زود هنگام آن می باشد.
در این نگرش، نظام خانواده و تربیت، با چالشی جدی رو به رو بوده و کم کم خانواده، هویت خود را از دست داده است؛ چه بسیار مادرانی که حتی به عمرشان، حس مادر شدن را تجربه نکرده اند و چه بسا فرزندانی بی هویت و رها شده در جامعه که  برای همیشه، از آغوش گرم مادر و دستان پر محبت پدر محرومند

اگر چه ازدواج، در همه اقوام بوده و وجود دارد؛ اما در دستورات اسلام، مبنایی حکیمانه دارد. در بحث تشکیل خانواده و پاسخگویی به غرایز جنسی،دو نگاه وجود دارد:
2. نگاه صحیح:
در این نگاه، که نگرشی توحیدی و تکلیف محور است و خلقت جهان و انسان را هدفمند می داند، دنیا را مزرعۀ آخرت دانسته و نگاه به زندگی، وظیفه محور است و فرد به تعریف دین از «انسان» توجه نموده و خود را گل سر سبد خلقت دانسته و به مسؤولیت «انسان بودن» خود فکر می کند.

در نگاه توحیدیِ این انسان، تشکیل زندگی مشترک و مسؤولیت پذیری در تأسیس بنیان خانواده، وفاداری به خانواده، و تولید و تربیت نسل جدید، یکی از وظایف اصلی او می باشد و «غریزه» در طول و مسیر «وظیفه» قرار گرفته و پیوند زن و مرد، یک ارتباط متعالی است. این، همان نگاه قرآنی به پیوند زناشویی است که در  کتاب  الهی به آن تصریح شده است

اگر چه ازدواج، در همه اقوام بوده و وجود دارد؛ اما در دستورات اسلام، مبنایی حکیمانه دارد. در بحث تشکیل خانواده و پاسخگویی به غرایز جنسی،دو نگاه وجود دارد:

در آیه 223 سوره بقره زنان به مزرعه و کشتزارى تشبیه شده‏ اند که بذر مرد را در درون خود پرورش داده و پس از نه ماه، گل فرزند را به بوستان بشرى تقدیم مى‏ کنند. همچنان که انسان، بدون کشت و مزرعه از بین مى ‏رود، جامعه بشرى نیز بدون وجود «زن» نابود مى ‏گردد. در حقیقت، این آیۀ شریفه، بیان می نماید که آمیزش جنسى، مقدمه‏ اى براى ذخیره قیامت و نسل صالح است و نه صرف شهوترانى بدون هدف‏؛

لذا در  این نگاه، زنان وسیلۀ هوسبازى نیستند، بلکه رمز بقاى نسل بشر هستند و لازم است تا هدف انسان در آمیزش جنسى، تولید یک نسل پاک که ذخیره قیامت است، باشد و در چنین لحظات و حالاتى نیز هدف مقدّسى دنبال شود و در حقیقت جملۀ «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» در آیۀ شریفه، هشدار مى‏ دهد که از راه هاى غیر مجاز، بهرۀ جنسى نبرید و به نحوى حرکت کنید که در قیامت سرافراز باشید و اولاد و نسلى را تحویل  دهید که مجسمۀ عمل صالح و خیرات آن روز باشند.

توصیه ‌های اسلام برای تحکیم خانواده
1. حفظ خانواده، جهاد در راه خدا
اول اینکه بحث ما این بود که زن در خانه کار کند، یا مرد کار کند؟ می‌گویند: مرد اگر برای خانم کار کند، «الْکَادُّ» یعنی کسی که زحمت بکشد، «لِعِیَالِهِ» کسی که برای خانواده‌اش زحمت بکشد، «کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»‏ (کافی، ج5، ص88) مثل مجاهد است.

مرد زحمتکش‌ مثل مجاهد است، خودش مجاهد نیست. مثل مجاهد است. اما اگر زن در خانه کار بکند، نگفته: «کالمجاهد» گفته: «جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ‏ التَّبَعُّلِ‏» (من لایحضره‏الفقیه، ج4، ص416) جهاد زن خوب شوهرداری کردن است.
عناوین اصلی برنامه:
1- حفظ خانواده، جهاد در راه خدا
2- عفو و گذشت، عامل صفا و صمیمیت
3- زندگی بر اساس عُرف اهل ایمان
4- مرد، حق حکومت دارد، نه تحکّم
5- تقسیم کارهای خانه میان زن و مرد
6- پوشاندن عیوب یکدیگر، نه اظهار و افشای آن‌ها
7- تربیت فرزند، با شیوه اهل بیت(علیهم‌السلام)

 

انسان؛ معجونی از عقل و غریزه
در انسان غرایزى وجود دارد و غرائز منبع تمام فعالیت های بشری‏ است و از حکمت خدای تعالی، همین بس که مایه ‏های قوام بشر را چنان با غرائز و تمایلات آمیخته که انسان، ناخودآگاه به سراغ آن می‏ رود؛ مانند بقاء نسل که با تمایلات جنسی و غریزۀ شهوت‏ تامین می ‏شود.
البته، باید انسانها در بهره گیری از غرایز،حدود را رعایت نمایند و با عقلی که خدای تعالی در وجود آنها به ودیعت گذاشته، راه اعتدال را طی نموده  و دچار افراط یا تفریط نگردند؛ نیروى «غضب» براى دفاع و «شهوت» براى بقاى نسل لازم است، ولى اگر با «افراط» با آنها رفتار شود، این دو غریزه بر اثر افسار گسیختگى، طغیان می کنند و موجب بروز جنایات ویرانگر و انحرافات جنسى و بى ‏عفتى خواهند شد و یا اگر  با «تفریط» با آنها رفتار گردد، موجب پذیرش ظلم و نابودی نسل بشر می گردد.

انسان؛ معجونی از عقل و غریزه
انسانها، بر خلاف حیوانات، محکوم غریزه نیستند و می توانند با ظرفیتی که خدای تعالی در وجود آنها قرار داده است، راه اعتدال را انتخاب نمایند. امام على -علیه السلام- در گفتارى مى ‏فرمایند:
«خداوند فرشتگان را به عقل اختصاص داد (و آنها تکویناً محکوم به اطاعت عقل هستند) و حیوانات را به شهوت و غضب، اختصاص داد. (و آنها به طور تکوینى محکوم به ارضاى غرائز حیوانى هستند)؛ اما انسان را با اعطاء همه (عقل و خشم و شهوت) شرافت بخشید. پس هرگاه پیروى از عقل کند، مقامش برتر از فرشتگان خواهد شد؛ زیرا با بودن خشم و شهوت، اطاعت از عقل نموده است، و اگر اطاعت از شهوت و غضب کند، از حیوانات، پست‏ تر است؛ زیرا با داشتن عقل، پیروى از خشم و شهوت نموده است.» 
قرآن در مورد کسانى که از عقل بی بهره اند و تنها از غرائز حیوانى پیروى مى‏ کنند، مى‏ فرماید: «أُولئِکَ‏ کَالْأَنْعامِ‏ بَلْ‏ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ ؛آنان همچون چهارپایان، بلکه گمراه ‏ترند، آنان همان غافلانند.» (أعراف/ 179)

بهره گیری از غریزه جنسی
غریزه جنسی، مانند سایر غرایز بوده که در برخورد با آن،سه نگاه وجود دارد؛ ما در اینجا برای روشن شدن راه صحیح- که با فطرت و طبیعت انسان موافق است- به تبیین این سه نگاه می پردازیم:

1.  سرکوب نمودن غریزه جنسی (نگاه تفریطی)
در مسیحیت، «تأهل» پلیدی و‏ مجرد بودن، قداست داشته و یک ارزش است؛ لذا پاپ و روحانیون مسیحى، نباید ازدواج کنند و جواز ازدواج براى مسیحیان به خاطر جلوگیرى از فساد بیشتر و به اصطلاح دفع افسد به فاسد است.
نمونه هایی از افراد در صدر اسلام بوده اند که با منفی نگاه کردن به لذت های حلال و روش رهبانیت، نگاه تفریطی داشته اند و توسط معصومین -علیهم السلام- نهی شده اند.
عثمان‏ بن مظعون، خدمت پیامبر اکرم -صلى الله علیه و آله- آمد و از تصمیم خود نسبت به اخته و مقطوع النّسل کردن خود و عزلت و فاصله گرفتن از همسر و خانواده و اجتماع خبر داد. آن حضرت به شدّت او را از این کار منع کرد و فرمود: «براى کنترل شهوت، روزه بگیر و به جاى ریاضت و رهبانیّتِ‏ مردود به مسجد برو و در انتظار نماز بنشین و به جاى بیابان ‏گردى، در جبهه ‏هاى جنگ و حج و عمره شرکت کن، از همسر و عطریّات استفاده کن و از اموال خود به محرومان بده و از حرام ‏ها دورى و هجرت کن، این راه و روش من است و هر که از این روش اعراض کند و توبه نکند، فرشتگان از ورود او به حوض کوثر منع خواهند کرد».
البته،امروزه دنیا،بیشتر دچار افراط است وکمتر مبتلاء به نگاه تفریطی است.

رهایی غریزه جنسی و آزادی مطلق (نگاه افراطی)
نگاه افراطی که امروزه در برخی کشورها حاکم بوده،از خطرناکترین نگاه هاست که عوارض و آثار زیانباری دارد.در این نگاه، ارتباط های نامشروع و غیر طبیعی با همجنس و غیر همجنس به صورت زنا و لواط (همجنس بازی)،مجاز شمرده شد؛در حالی که تاریخ‏ بشر و سنت و سیرۀ همۀ انسان‏ ها شاهد است که راه طبیعی در ارضاء غریزۀ شهوت، همان «ازدواج‏» است

میدان دادن به غریزۀ جنسی به گونۀ آزاد و منحرف نمودن آن از خط صحیح،خطای بزرگی است که متاسفانه امروزه جامعه بشری را تهدید می کند؛ آنچه امروز گریبان بشریت، به ویژه کشورهای غربی را گرفته است و تهدید بزرگی برای نظام خانواده شده است،میل به آزادی جنسی و انحراف از مسیر صحیح ارضای غریزۀ شهوت است.
این راه، با همۀ مضرات و عواقب،تیر خلاصی بر پیکر خانواده است. اسلام،به شدت از عواقب شوم این راه نهی نموده است. در اینجا،در حد گذرا به تبیین زشتی زنا و همجنس بازی و عواقب آن می پردازیم

زشتی زنا و مفاسد آن
«زنا» در تمام شرایع حرام بوده است. قرآن کریم، درباره «زنا» فرموده است که: «وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى‏ إِنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ ساءَ سَبِیلًا»؛ به زنا نزدیک نشوید، که کار زشت و راه بدى است. (إسراء32)
رابطۀ نامشروع جنسى (زنا)، مفاسد و زیان‏ هاى فردى، اجتماعى و خانوادگى فراوانى را به دنبال دارد و لذا در اسلام حرام شده است و در قرآن کریم، در کنار شرک، قتل‏  و سرقت‏  آمده است

حضرت على (علیه السلام) ترک زنا را مایۀ استحکام پیوندهای خانوادگی وترک هم‏ جنس‏ بازى را عامل حفظ نسل مى‏ داند.  «وَ تَرْکَ الزِّنَى [الزِّنَا] تَحْصِیناً لِلنَّسَبِ وَ تَرْکَ اللِّوَاطِ تَکْثِیراً لِلنَّسْلِ» (نهج‏البلاغه، حکمت 252)

زشتی زنا و مفاسد آن
گوشه ‏اى از مفاسد زنا از این قرار است:
سرچشمۀ بسیارى از درگیرى ‏ها، خودکشى‏ ها، فرار از خانه ‏ها، فرزندان نامشروع، بیمارى‏ هاى مقاربتى و دلهره براى خانواده‏ هاى آبرومند است.
زناکاران چون براى شهوترانى سراغ یکدیگر مى‏ روند، میانشان انس و الفتِ عمیق و آرامش نیست.
زناکار، طرف مقابل را شریک زندگى نمى‏ داند، وسیلۀ اطفاى شهوت مى‏ داند.
زنا، سبب کاهش تشکیل خانواده از طریق ازدواج و موجب به وجود نیامدن ارتباط هاى فامیلى و قطع صلۀ‏ رحم است. چون باز شدن راه زنا، بى ‏رغبتى به ازدواج را در پى دارد و دختران عفیف در خانه می مانند.
در زنا، احساس تعهّد و تکلیف نسبت به بقاى نسل و تربیت کودک نیست و احساس پدرى و مادرى از میان مى‏ رود و عاطفه رنگ می بازد.
زنا، نظام ارث‏ برى را بر هم مى‏ زند و وارث واقعى معلوم نمى‏ شود.
سبب از بین رفتن شخصیّت و هویّت انسانى مى‏ شود و موجب مرگ‏ هاى زودرس مى‏ گردد. «یذهب بالبهاء و یعجل الفناء»  (بحار، ج77، ص58)
چون ارتکاب زنا، بدون زحمت و خرج نیست، زناکار براى ارضاى هوس خود، به سراغ گناهان زیادى مى‏ رود؛ مثلًا گاهى براى کامیابى خود، به تهمت، ارعاب و دزدى دست مى‏ زند و حتّى مرتکب قتل مى ‏شود.
در جامعه، فرزندان نامشروع و بى‏ هویّت پدید مى‏آید، که زمینۀ بسیارى از مفاسد و جرائم است و مصداق روشنى براى فحشاء است.
از جهت دنیایی،عذاب و رفتن آبرو با مشاهده حدّ توسط دیگران؛ که قرآن کریم می فرماید که هر یک از زن و مرد زناکار را صد تازیانه بزنید: «وَ لْیَشْهَدْ عَذابَهُما طائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ؛و هنگام کیفر آن دو، گروهى از مؤمنان حاضر و ناظر باشند.»(نور2)

زشتی و حرمت لواط و همجنس بازی
اسلام عمل لواط و همجنس بازی را، انحراف و راه غیر طبیعی دانسته و از آن به شدت نهی کرده و بیان نموده که با وجود راه طبیعى و شرعى «ازدواج» براى ارضاى غریزۀ شهوت، لواط و همجنس ‏بازى، شگفت ‏آور و جهالت است.

انسان در اثر گناه، چنان مسخ مى ‏شود که طبیعى ‏ترین راه براى او زشت، و زشت‏ ترین راه، برایش حقّ و زیبا جلوه مى ‏کند؛ مانند قوم لوط که در پاسخ به ازدواج با دخترانش، گفتند که : قالُوا لَقَدْ عَلِمْتَ ما لَنا فِی بَناتِکَ مِنْ حَقٍّ وَ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ ما نُرِیدُ؛ (قوم لوط) گفتند: تو خود مى ‏دانى که براى ما هیچ حقّى نسبت به دختران تو نیست (و ما رغبتى به ازدواج نداریم)، خودت خوب مى‏ دانى که ما چه مى ‏خواهیم (هود79)
قرآن کریم در بیان تنفر حضرت لوط (ع) از فعل زشت لواط که در قومش رواج داشت، می فرماید: قالَ إِنِّی لِعَمَلِکُمْ مِنَ الْقالِینَ * رَبِّ نَجِّنِی وَ أَهْلِی مِمَّا یَعْمَلُونَ؛ لوط گفت: من مخالف شدید کردار شما هستم! *من و کسان مرا از (شرّ) آنچه انجام مى‏ دهند رهایى بخش (شعراء169- 168) و کیفر کسانى که مسیر ازدواج را به لواط مى ‏کشانند، آن است که باران رحمت، باران عذاب شود و آنان را از پاى در آورد

 

نهاد خانواده
نهاد خانواده یکی از منابع جامعه پذیری کودکان و نوجوانان است که در آن والدین برای فرزندان خود به عنوان یک الگو مطرح می شوند.اگر چه طی سال های گذشته تا حدی رفاه مادی خانواده ها رشد یافته اما کیفیت زندگی متناسب با آن رشد نکرده و خانواده ها در عصر کنونی با چالش های جدی مواجه هستند.

ما در احادیث و روایات و آیات قرآن کریم مکرر با جایگاه و حساسیت این نهاد مواجه هستیم و عالمان رشته های مختلف علوم انسانی نیز بر اهمیت این نهاد تاکید کرده اند.متاسفانه باید گفت عملکرد نامناسب برخی خانواده ها و والدین و یا کوتاهی آنان در انجام وظایف باعث شد تا سن بلوغ در برخی از کودکان و نوجوانان ما کاهش پیدا کند.به نظر می رسد عدم ارائه آموزش های لازم در چگونگی تعامل والدین با فرزندان و تربیت صحیح آنان باعث شد تا والدین از دانش کافی برای تعامل با فرزندان خود عاجز باشند.

هیچ کانونی بهتر از خانواده نمی تواند در سلامت جنسی جامعه موثر باشد.خانواده ها می توانند از یک سو با اقداماتی که در محیط خانواده انجام می دهند یا لازم است که انجام ندهند از کاهش سن بلوغ کودکان خود جلوگیری کنند و از سوی دیگر می توانند با دادن اطلاعات لازم و صحبت کردن با آنان شرایطی را فراهم کنند که آنان با موضوع بلوغ به شکل مناسبی برخورد کنند.خواه ناخواه هر کودکی روزی به بلوغ خواهد رسید لذا باید بداند چگونه با این پدیده زیستی مواجه شود.

 

هر گونه انحراف و یا بی اطلاعی منجر به مسائل متعدد بعدی خواهد شد.چون این تغییر طبیعی در کودک کنجکاوی هایی را برای او به دنبال خواهد داشت لذا به دنبال منابعی خواهد بود که به سئوالات خود پاسخ دهد.خیلی از مشکلات از همین جا آغاز می شود که بچه ها به کانال ها و منابع غیر معتبر و منحرف مراجعه می کنند و اطلاعات انحرافی کسب می کنند.نکته دیگری که خانواده ها می توانند با رعایت آن از بلوغ زود رس کودکان جلوگیری کنند رژیم و الگوی غذایی است.کارشناسان عنوان کرده اند که یکی از عوامل موثر در بلوغ زود رس رژیم غذایی است.

لذا آموزش یکسری اطلاعات تغذیه ای به خانواده ها به منظور کنترل رژیم غذایی فرزندان می تواند این عامل را تا حد زیادی کنترل کند. دکتر مرضیه غفارنژاد، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی در این باره می گوید:"ظهور علائم بلوغ با شرایط تغذیه رابطه دارد.در دهه‌های اخیر ما شاهد کاهش سن بلوغ در کشورمان بوده‌ایم که با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه می‌توان بیان کرد که علائم بلوغ با شرایط تغذیه رابطه مستقیم دارد.

دختران و پسران در این سن یا به شدت دچار پرخوری می‌شوند یا کم خوری می‌کنند که هر دو برای فرد مضر است، در این دوران دختران و پسران رشد قدی دارند و به ویتامینها، کلسیم و پروتئین نیازمندند.

انجام ورزش در این دوران که باعث افزایش تعادل ذهنی و روانی می‌شود به بلوغ و سیر تغییرات در افراد کمک شایانی می‌کند.چربی عامل بسیار تأثیرگذاری است به طوری که کودکانی که زیر 47 کیلو وزن دارند دیرتر به سن بلوغ می‌رسند و به طور کلی چاقی یا لاغری بیش از حد فرایند بلوغ را مختل می‌سازد".نکته دیگر نوع پوشش والدین و نوع رفتار های آنان در منزل است که بر فرزندان اثر گذار خواهد بود.

اسلام تاکید دارد که والدین بخصوص مادر از داشتن پوشش نامناسب و عریان در برابر فرزندانی که قدرت تشخیص را پیدا کرده اند پرهیز کنند.همچنین والدین باید از اختلاط های خانوادگی و عدم رعایت حرمت ها و محرمیت بین فرزندان خود و دیگران بپرهیزند و به سادگی از کنار این موضوع نگذرند.موضوع دیگر عدم نظارت والدین بر عملکرد کودکان بخصوص در استفاده از رایانه های شخصی است که معمولا در اتاق های خصوصی کودکان و نوجوانان قرار می گیرد.

استفاده از برخی برنامه های ماهواره در منزل پیش چشم کودکان و استفاده آزاد و بدون نظارت بچه ها از سایت های اینترنتی نیز در بلوغ زود رس موثر است.والدین باید به شدت بر روابط دوستانه فرزندان خود با هم سن و سالان و هم کلاسی ها و هم بازی ها نظارت کنند و نسبت به کیفیت و روابط آنان اشراف داشته باشند.

 

البته این گونه کنترل ها نیاز به مهارت دارد چرا که هرگونه زیاده روی تبعات بد تری را به دنبال خواهد داشت که در اینجا نیز بحث آموزش برجسته می شود.

لذا در یک نتیجه گیری می توانیم بگوییم، مخاطب اصلی کاهش سن بلوغ جنسی در نوجوانان در درجه اول والدین باشند، آنها در درجه نخست باید مانع از تاثیر عوامل غیرمعمول، نظیر دیدن محتواهای مجازی نامناسب برای کودکان شوند و در درجه بعدی نیز باید از سن مناسب ارائه تعلیمات جنسی به کودکان آگاه باشند. در سطح بعدی نیز نهادهای آموزش عمومی باید تعلیمات لازم را در این خصوص به والدین بدهند.

در صورت برخورد هدفمند و برنامه‌ریزی‌‌شده می‌توان آن را مدیریت کرد و این پیش از هر چیز مستلزم تغییر نوع نگاه به مسئله بلوغ جنسی است. نوجوانان با رسیدن به بلوغ نیازمند دریافت آموزش‌های لازم و تربیت مقتضی برای برخورد با این پدیده هستند.اغلب نوجوانان برای این تجربه آمادگی لازم را ندارند و این امر، نگران‌کننده و مشکل‌ساز و برای اغلب نوجوانان خجالت‌آور است مگر اینکه پیش از بلوغ، آمادگی‌های لازم به آنها داده شده باشد .
به همین دلیل والدین با دادن آموزش‌های لازم به کودکان خود، مانع از این بشوند که نوجوانان به دوستان و هم‌سالان خود مراجعه کرده و احیانا اطلاعات غلطی دریافت کنند. از این روست که آگاهی از سن بلوغ جنسی برای والدین ضروری است

عده ای از خانواده ها نیز نداشتن وقت کافی را بهانه می کنند و بدون آگاه کردن کودک درباره محیط مجازی به او اجازه می دهند تا ساعات زیادی را در اینترنت بگذراند. در این بین سایت های غیراخلاقی و چت روم ها بیشترین آسیب را به کودکان و نوجوانان می رسانند و اگر خانواده ها درباره خطرات احتمالی این محیط ها با فرزندان شان صحبت نکنند، باید در آینده ای نزدیک در انتظار به بار آمدن فجایعی بزرگ باشند زیرا عملا تربیت کودک از دست شان خارج می شود و نمی توانند هیچ کنترلی بر اعمال و رفتار او داشته باشند

 

ادامه مطالب

 

http://m5736z.blog.ir/post/khanevade

 

http://m5736z.blog.ir/post/Hejab5

 

http://m5736z.blog.ir/post/HejabQ1

 

http://m5736z.blog.ir/post/HejabQ2

 

http://m5736z.blog.ir/post/Hejab3

 

http://m5736z.blog.ir/post/HejabQ4