غدیر خم و اهمیت حجه الوداع . یاس ابلیس در غدیر . شعر غدیر قیام فاطمی 1 کتاب 29
خطبه غدیر، پیام غدیر. انکار غدیر. غدیر سر آغاز بیداری اسلامی . 2 کتاب 29
غدیر در مسلخ سقیفه. ظهور فتنه در ماجرای سقیفه . جفای معاویه و اعراب 3 کتاب 29
تحریف اسلام. اتهام معاویه و فریب مردم به خونخواهی عثمان. تفاوت جنگها با زمان پیامبر 3 کتاب
مباهله، قدرت نمایی در جنگ نرم. آیات قرآن
دشمن‌شناسی از منظر علی(ع). اخلاقمداری در جنگ. دشمن شناسی از زبان رهبری انقلاب
احادیث گوناگون و اثبات ولایت و خلافت مولانا امیرالمومنین علی(ع)
خطبه سلونی قبل ان تفقدونی . دعاهای و امام . خطبه ی بدون نقطه
رفتار سیاسی علی. سیاست معاویه ای. اپیدایش دشمنی و فتنه. انحراف خواص تا انقلاب
امام علی علیه السلام خدمات نظامی. شجاعت و هیبت على. علی را «چه» کشت؟! قبر مخفی
مقامات امیرمؤمنان علی(ع) در قرآن . اسم علی(ع) و ائمه در قرآن؟ اسوه حسنه" شرح حکمت های نهج البلاغه " حکمت ۱ تا ۷۷
بصیرت و هشیاری. فتنه های ناجوانمردانه. ثروت اندوزی خواص. بخششهای عثمان معاویه و
مولود کعبه. علی را چه کشت؟ حافظ وحدت. سکوت امام و حرکت انتقادی. 1 کتاب 23
خطبه های نهج البلاغه 1 تا 100 بعد از پیامبر
خطبه های نهج البلاغه 106 تا 151
خطبه های نهج البلاغه 155 تا 199
خطبه های نهج البلاغه 200 تا 238
200
زمانى که در بصره جهت عیادت علاء بن زیاد حارثى که یکى از یارانش بود وارد شد،
چون خانه او را وسیع دید فرمود:
با این خانه وسیع در دنیا چه مى کنى و حال آنکه در آخرت به خانهگسترده محتاج ترى؟!
آرى اگر بخواهى به وسیله این خانه به منزل وسیع آخرت برسى در این خانه میهمانى کن، صله رحم به جاى آور، و حقوقى را که خداوند بر عهده ات گذاشته در جاى خود پرداخت کن، در این صورت به سبب این خانه به آخرت دست یافته اى.
علاء عرضه داشت: یا امیرالمؤمنین، از برادرم عاصم بن زیاد به تو شکایت دارم. فرمود:چه شکایتى؟ عرضه داشت: لباسى کهنه پوشیده و دل از دنیا بریده. حضرت فرمود: او را نزد من حاضر کنید. وقتى آمد، فرمود اى دشمنک جان خویش، شیطان پلید تو را به بیراهه کشیده، آیا به زن و فرزندخود رحم نکردى؟! گمان مى کنى خداوند چیزهاى پاکیزه را بر تو حلال کرده آن گاه ازاینکه از آنها بهره مند شوى ناراضى است؟
تو نزد خداوند بى مقدارتر از آنى که با تواین گونه رفتار نماید.
عاصم گفت: یا امیرالمؤمنین، تو خود با لباس خشن و غذاى ناگوار زندگى مى کنى!
حضرت فرمود:واى بر تو، من همانند تو نیستم، زیرا خداوند بر پیشوایان عادل واجب فرموده کهخود را با مردم تهیدست برابر قرار دهند تا تهیدستى بر فقیر سنگینى نکند و او را از پاى درنیاورد.
207
در صفّین بیان فرمود
اما بعد، خداوند به خاطر حکمرانى من بر شما براى من بر عهده شما حقّى قرار داده، وشما را نیز بر من حقّى است مانند حقّى که مرا بر شماست.
حقّ در عرصه وصف وسیع ترین اشیاء، و در مرحله انصاف تنگترین چیزهاست.
کسى را بر دیگرى حقّى نیست جز اینکه آن دیگرى را نیز بر او حقّى. و حقى از دیگرى بر عهده کسى نیست جز اینکه براى او نیز بر گردن وى حقّى است.
واگر کسى را بر دیگرى حقّى ثابت است و آن کس را بر وى حقّى نباشد این حق فقط براى خداى سبحان است نه غیر او،
به خاطر احاطه قدرتش بر بندگان،
و عدالتش در تمام آنچه که فرمانش در آنها جارى است.
ولى حقّش را بر بندگان چنین مقرّر فرمود که او را بندگى کنند،
ومزد عبادت را برعهده خود براى بندگان چند برابر قرار داد به علّت فضل و کرمى که دارد،
وافـزون دهى که شایسته و اهـل آن اسـت.
آن گاه خداوند از حقوق خود حقوقى را بر بعض مردم نسبت به بعض دیگر واجب گرداند،
و آن حقوق را در جهات و حالات با هم برابر قرار داد
و بعضى را دربرابر بعضى دیگر واجب نمود،
وبعضى واجب نگردد مگر به انجام حقّى که در برابر آن است.
و بزرگترین چیزىکه از این حقوق واجب فرمود
حقّ حاکم بر رعیت،
و حقّ رعیت بر حاکماست،
این فریضه اى است که خداوند براى هریک نسبت به دیگرى واجب نموده، و این حقوقرا موجب برقرارى الفت،
وارجمندى دینشان قرار داد.
رعیت اصلاح نشود مگر به صلاح حاکمان،
و حاکمان اصلاح نگردند مگر به استقامت رعیت.
پس زمانى که رعیت حقّ والى را ادا کرد،
و والى هم حقّ رعیت را رعایت نمود،
حق میان ایشان ارجمند گردد، و راههاى دین برپا شود،
ونشانه هاى عدالت اعتدال گیرد،
و سنّت ها در مجراى خود روان شود،
و زمانآراسته و شایسته گردد، و به دوام دولت امید رود،
و مطامع دشمنان به یأس مبدّل گردد.
ولى اگر رعیت بر والى غالب شود،
یا والى بر رعیت ستم کند،
اختلاف کلمه پیدا شود، و نشانه هاى ستم آشکار گردد،
و افساد و اختلال در دین زیاد شود،
وراههاى روشن سنّت ها رها گردد، و از روى هواى نفس عمل شود،
و اجراى احکام رو به تعطیلى رود،
وبیمارى روانها زیاد شود،
در آن وقت مردم از تعطیل حقّ عظیم نترسند،
وبر انجام گرفتن باطل بزرگ وحشت نکنند.
به آن هنگام است که نیکوکاران خوار،
وبدکاران عزیز شوند،
وکیفر خداوند نزد بندگان بزرگ گردد.
پس بر شما باد به خیرخواهى در حقّ یکدیگر و کمک نیکوى یکدیگر بر این کار،
زیرا کسى را ـ هر چند براى به دست آوردن رضاى حق حرصش شدید، و کوشش او در بندگى طولانى گردد ـ قدرت آن نیست که حق طاعت خدا را چنانکه هست اداکند،
لکن از جمله حقوق واجب خدا بر بندگان این است که به اندازه طاقت خود به خیرخواهى یکدیگر برخیزند،
ودر کمک به هم براى اقامه حق در بین خود اقدام کنند.
و هیچ کس ـ گرچه منزلتش در حق عظیم باشد،
و فضیلتش در دین بر دیگران پیشى داشته باشد، ـ چنان نیست که در اداى حقّى که خدا بر او واجب کرده محتاج به کمک نباشد،
و هیچ کس ـ گرچه او را کوچک شمارند،
ودردیده حقیر بینند ـ کمتر از آن نیست که در اداى حق به دیگران کمک کند و یا ازسوى دیگران کمک شود.
در آنوقت مردى از یاران آن حضرت به جواب برخاست و سخن را طولانى نمود، و درضمن آن امام را بسیارستود،
و شنوایى و طاعت خود را نسبت به آن حضرت اظهار کرد،
حضرتفرمود:
آن کس که جلال خدا در جانش بزرگ،
و موضع حق در دلش باعظمت است،
مى سزد که به خاطر این بزرگى، ماسواى خدا در نظرش کوچک باشد. و سزاوارترین کس به این معنا کسى است که نعمت و لطف و احسان خدا بر او بسیار است،
زیراخداوند نعمت بسیار به کسى عنایت نکرده مگر اینکه عظمت حقّ خدا بر او افزون گشته.
واز پست ترین حالات حاکمان نزد مرد شایسته این است که به آنان گمان عشق به خودستایى برده شود،
وکارشان قیافه برترى جویى به خود گرفته باشد،
و من میل ندارم که در خاطر شما بگذرد که من به خودستایى علاقه مندم و عاشق شنیدن مدح و ثنایم،
به حمد خدااین گونه نیستم،و اگر دوستدار این مسأله بودم
باز هم به خاطر خاکسارى در برابر عظمت وکبریایى حق که از همه کس به آن سزاوارتر است آن را رها مى کردم.
چه بسا مردمى کهستایش خود را به وسیله جامعه پس از رنج و زحمت شیرین شمارند، ولى مرا به خاطر آنکه نفس خود را براى
خدا و خدمت به شما به کار گرفته ام و هنوز از اداى کامل آن حقوق فارغ نشده ام
و واجباتى که چاره اى جز انجام آنها ندارم ثنا نگویید.
پس با من چنانکه با سرکشان سخن مى گویند سخن مگویید،
و آنچه را دربرابرمردم خشمگین پنهان مى کنند از من
پنهان مدارید،
و با مدارا و چاپلوسى با من معاشرت ننمایید،
وگمان نکنید که شنیدن سخن حق بر من سنگین است،
و مپندارید که تعظیم نابجاى خود را از شما درخواست دارم،
زیرا آن که اگر سخن حق به او گفته شود،
یا عدالت به اوپیشنهاد گردد بر او سنگین آید،
عمل به حق و عدل بر او دشوارتر است.
بنابراین ازحق گویى یا
مشورت به عدل خوددارى نکنید،
که من در نظر خود نه بالاتر از آنم که خطا کنم،
و نه در کارم از اشتباه ایمنم مگر اینکه خداوند مرا از نفسم کفایت کند نفسى که خداوند از من به آن مالک تراست،
زیرا من و شما بندگانى در اختیار پروردگارى هستیم که جز او پروردگارى نیست،
مالک و صاحب آن چیزى از ماست که ما مالک آن نیستیم،
و ما را از آنچه در آن بودیم بیرون آورد
و به آنچه صلاح ما بود درآوردهـدایت را عوض گمـراهى،
و بینایى را بعـد از کوردلى به ما عنـایت فرمـود.
209
از سخنان آن حضرت است
وقتى که در جمـل از کنار کشته طلحه و عبدالرّحمن بن عتّـاب بن اُسَید عبـورکرد
ابومحمّد در اینجا غریب افتاده.
به خدا قسم میل نداشتم ببینم افراد قریش کشته شده در زیر ستارگان افتاده باشند.
انتقامم را ازفرزندان عبدمناف گرفتم،
و سران قبیله جُمَح از چنگ من گریختند،
آنان براى چیزى کهلیاقت نداشتند گردن کشیدند،
و به آن نرسیده گردنهایشان شکست.
220
از سخنان آن حضرت است
درتوصیف بیعت مردم باآن جناب بر خلافت
و که قبلاً سخنى شبیه این با الفاظىدیگر گذشت کلام
دستم را باز کردید و من بستم،
آن را کشیدید ولى من جمع کردم،
آن گاه همچون شتران تشنه به وقتى که
به آبشخورهایشان وارد مى شوند بر من هجوم آوردید،
تا جایى که بند کفش پاره شد،
و عبا از دوش افتاد،
و ضعیف زیر پا ماند،
و مردم به خاطر بیعتشان با من آنچنان خوشحال شدند .
که کودکان هم از این معنى به وجد آمدند،
و پیران ناتوان با گامهاى لرزان،
و بیماران با مشقّت فراوان،
و دختران نورسیده بى نقاب براى تماشاى این منظرهروى آوردند.
222
از خطبه هاى آن حضرت است
که آن را در ذى قار به وقت حرکت به بصره ایراد فرمود.
این خطبه را واقدى در کتاب جَمَل ذکر نمـوده
آنچه را پیامبر به آن مأمور شده بود بیان کرد،
و رسالالت پروردگارش را ابلاغ نمود،
خداوند هم به وسیله او از هم گسیختگى هاى اجتماعى را نظام داد،
و پراکندگى را به هم پیوست،
و بین خویشاوندان پس ازدشمنـىِ
کینه افکـن در سینـه ها،
و کینه هاى آتش زننـده در دلهـا،
الفـت ایجـاد نمـود.
223
از سخنان آن حضرت است
به عبداللّه بن زَمَعه که از شیعیان بود
و در ایام حکومت آن جناب به محضرشآمد
و درخـواسـت مـالـى کـرد، فـرمـود:
قطعاً این مال نه از من است نه از تو،
بلکه غنیمت ملّت اسلام و اندوخته ایشان
و نتیجه شمشیر آنان در جبهه هاست.
اگر با آنان در جهادشان شریک بودى تو را هم نصیبى
همچون آنان است،
وگرنـه محصـول زحمـت آنـان بـراى دهـان دیگـران نیـست.
از سخنان آن حضرت است.
در فضل اهل بیت و نکوهش زمانه خود
بدانید زبان قطعه اى از انسان است،
هرگاه آدمى عاجز از گفتار باشد زبان او را یارى ندهد،
و اگر تواناى بر سخن باشد گفتارش مهلت ندهد.
ما امیران کلامیم،
و درخت سخن در ما ریشه دوانده،
و شاخه هایش بر ما فرو هشته است.
خداوند شما را رحمت کند، آگاه باشید در زمانى هستید که
گویاى به حق اندک،
و زبان از راستى بازمانده،
و ملازم حق خوار گشته است.
اهل زمان بر گناه مقیم اند،
و بر سهل انگارى و مماشات متفق اند.
جوانشان پرآزار،
سالخورده شان گناهکار،
دانشمندشان منافق،
و گوینده شان چاپلوس است.
کوچکشان بزرگشان را احترام نمى کند،
و توانگرشان به بى نوایشان کمک نمى دهد.
235
از سخنان آن حضرت است
عبداللّه بن عباس در زمانى که عثمان در محاصره بود نامه اى از جانب او به محضر امام آورد که امام
از مدینه خارج شود و به زمین خود در یَنْبُع برود
تا هیاهوى مردم براى پیشنهاد خلافت به حضرت آرام گردد،
این دومین بار بود که از آن جناب چنین درخواستى داشت،
امام در جواب وىفرمود:
عثمان خواسته اى جز این ندارد که مرا به مانند شتر آبکش
با دلْو قرار دهد، بیایم و بروم،
پیش از این فرستاد که از مدینه بیرون روم،
دوباره فرستاد که بازگردم،
الان هم فرستاده که خارج شوم!
به خدا قسم به اندازه اى از او دفاع کردمکه
ترسیدم آلوده به گناه شدهباشم.
236
از سخنان آن حضرت است
در این سخن وضع خود را پس از هجرت
پیامبر صلّى اللّه علیه وآله
و ملحق شدنبه آن حضرت بیان مى کند
خود را در مسیرى قرار دادم که رسول خدا
صلّى اللّه علیه وآله رفته بود،
همهجا گام به یاد او مى نهادم تا به منطقه عَرَج رسیدم. ]
این سخن از یک کلام طولانى گرفتهشده. [
کلام آن حضرت:
«فَأطَاُ ذِکرَه» سخنى است
در نهایت اختصار و فصاحت.
منظور حضرت این است که من از ابتداى بیرون شدنم
از مکه تا رسیدن به منطقه عرج از آن حضرت
صلّى اللّه علیه وآله خبر مى گرفتم.
و از آن معنى با این کنایه شگفت یاد کرده است.[
238
در باره حَکَمَین و سرزنش اهل شام
شامیان سنگدل و اوباش اند، وبردگانى فرومایه، که از هرطرف جمع شده، وازدسته هاى گوناگون اختیار شده اند، از آنانى هستند که شایسته است دین و ادب را آموزششان دهند، و یادشان داده و تربیتشان کنند، و بر آنان قیّم گذاشته و دستشان را بگیرند.
نه از مهاجرینند نه از انصار، نه از آنان که خانه براى اهل هجرت آماده کردندو ایمان پذیرفتند.
بدانید که شامیان براى خود در حکمیت، نزدیک ترین فرد را به آنچه دوست داشتند انتخاب کردند، و شما نزدیک ترین کس را به آنچه راضى نبودید برگزیدید.
سر و کار شما با عبداللّه بن قیس (ابوموسى اشعرى) است که دیروز مى گفت: کارزار فتنه است، چلّه هاى کمان را قطع کنید، و شمشیرها را در نیام برید.»
اگر در این گفتار راستگوست پس خطا کرد که به اختیار خوددر میدان جنگ شرکت کرد; و اگر دروغگوست متّهم به کوردلى است. عمرو عاص رابا مشت محکم ابن عباس فرو کوبید، و از مهلت ایام بهره ببرید، و بلاد دوردست اسلام را در دست خود بگیرید.
آیا نمى بینید که جنگ را به شهرهاى شما کشیده اند، و حیات شما هدف تیر دشمن شده است؟
